Bændablaðið - 12.12.2006, Qupperneq 2

2 Þriðjudagur 12. desember 2006
Á síðustu vikum hafa Bændasam-
tökin farið um landið með sína
árlegu fundaferð en yfirskrift
fundanna í ár var „Á að vera
landbúnaður á Íslandi“. Að þessu
sinni var Valdimar Einarsson
gestur á flestum fundunum en
hann starfar á Nýja-Sjálandi hjá
alþjóðlega bankanum Rabobank
sem sérhæfir sig í viðskiptum
við bændur. Valdimar talaði um
reynslu Nýsjálendinga af því þeg-
ar styrkjakerfi landbúnaðarins
var umbylt um miðjan níunda
áratuginn og hvað Íslendingar
gætu lært af henni. Í erindi Valdi-
mars endurspeglaðist einkum
hvað nýsjálenskur landbúnaður
er gjörólíkur þeim íslenska. Þar
í landi snýst allt um útflutning
landbúnaðarvara en um 95% af
allri mjólk og 90% af kindakjöti
fara á erlenda markaði.
Haraldur Benediktsson formað-
ur Bændasamtakanna flutti erindi
sem fjallaði einkum um atburðarás
síðustu mánaða í umfjöllun um land-
búnað og matvælaverð. Í máli sínu
brýndi hann bændur til þess að taka
virkan þátt í umræðunni um mat-
vælaverð og benti mönnum á ýmsar
staðreyndir í því sambandi. T.d. kom
fram hjá Haraldi að innlend búvara
vegi nú aðeins um 5,25% af heildar-
útgjöldum heimilanna en föt og skór
séu orðin með nær sama hlutfall.
Bændur hafa góðan málstað
að verja
Haraldur kvaðst ánægður að fundun-
um loknum en bendir á að eftir ára-
mót verði haldið áfram og þeir staðir
heimsóttir sem ekki var farið á fyrir
jól. „Sá málflutningur sem við höld-
um fram er samantekin þekking og
áherslur sem bændur eiga að halda á
lofti um landbúnaðarmál. Þó svo að
BÍ haldi bændafundi er fræðslunni
alls ekki lokið. Ég ætlast til þess af
þeim fulltrúum sem kosnir eru í trún-
aðarstörf innan félagskerfisins að
þeir haldi áfram að fræða og ræða
við sitt heimafólk um staðreyndir
um íslenskan landbúnað.
Það var metmæting á fundina í
ár og mér finnst bændur fara bjart-
sýnir heim eftir hvern fund. Við höf-
um séð marga trúnaðarmenn og full-
trúa verkalýðsfélaga, sveitastjórn-
arfólk og áhugafólk um landbúnað
á þeim fundum sem haldnir hafa
verið. Bændur hafa góðan málstað
að verja og ég tel að umræðan sé
að snúast til betri vegar. Það gerist
hins vegar ekki nema bændur taki
þátt í umræðunni og tali opinskátt
og af hreinskilni um okkar atvinnu-
grein með stolti,“ sagði Haraldur.
Valdimar Einarsson talaði
umbúðalaust
Hver skyldi vera upplifun Valdi-
mars Einarssonar á íslenskum land-
búnaði eftir að hafa hitt rúmlega
300 bændur?
„Mín upplifun er sú að hér á
Íslandi hafi orðið miklar breytingar
í landbúnaði síðustu árin. Bændur
í dag og bændaforystan hugsar um
aðra hluti en fyrir 15 árum síðan.
Fólk er farið að hugsa meira um
markaðsöflin og er orðið meðvit-
aðra um að við þurfum að gera hlut-
ina á þann hátt að þeir séu sjálfbærir,
bæði umhverfislega og efnahags-
lega séð. Ég er ekki í vafa um að
það verði landbúnaður á Íslandi eftir
10-20 ár ef menn halda sig á þessari
braut. En það er hins vegar ýmislegt
sem íslenskir bændur þurfa að hafa
í huga ef þeim á að farnast vel í
framtíðinni. Menn þurfa að vera hug-
rakkir og tefla djarft – það er minni
áhætta en að gera ekki neitt!“
Þú nefndir greiðslumarkskerfið
og telur að þar sé pottur brotinn?
„Ég nefni sérstaklega tvennt í
því sambandi. Í fyrsta lagi tel ég
ekki eðlilegt að verslað sé með rík-
isstyrki og í annan stað eru skuldir
vegna greiðslumarkskaupa að sliga
marga bændur. Það þarf að breyta
þessu kerfi og gefa ákveðinn tíma-
punkt hvenær á að gera breyting-
ar. Bændur þurfa að fá skýr svör
um þær aðferðir sem á að beita og
menn verða að hafa tímann fyrir sér
í þessum efnum. Aðlögun er nauð-
synleg svo þetta gangi upp.“
En að hverju eiga bændur að
stefna?
„Mín skoðun er sú að það eigi að
samstilla bæði sauðfjár- og mjólk-
ursamning og endurskoða þá sam-
hliða árið 2012. Ég segi að þið eig-
ið að vera með tvenns konar greiðsl-
ur til bænda. Þið eigið að vera með
gæðastýrðar greiðslur sem eru
framleiðslutengdar því það er óhætt
samkvæmt alþjóðasamningum. Síð-
an eigið þið að vera með greiðslur
sem eru tengdar við býlin í landinu,
óháð því hvað er framleitt þar, en
það þarf að setja skilyrði um fram-
leiðslu og ákveðinn fjölda ársverka.
Búsetuskylda á að vera skilyrði og
það má alls ekki gerast að stuðning-
urinn fari til fólks sem er ekki að
gera neitt nema taka við ríkisstyrkj-
um!“ sagði Valdimar Einarsson.
Bændur eiga að vera stoltir og hugrakkir!
Metmæting var á bændafundum BÍ
Verð á áburði hefur hækkað
umtalsvert milli ára. Það leiðir
könnun sem gerð var hjá Búnað-
arsambandi Suðurlands nýver-
ið í ljós. Gera má ráð fyrir að
bændur greiði nú um 200 þúsund
krónum meira fyrir áburðinn en
þeir gerðu á liðnu ári. Fjögur fyr-
irtæki bítast um áburðarmark-
aðinn og er samkeppnin virk,
en áætlað er að seld séu um 55-
60 þúsund tonn af áburði hér á
landi árlega.
Búnaðarsamband Suðurlands
bar í könnun sinni saman það sem
nefnt er besta verð hvers áburðar-
sala fyrir sig á þeim blöndum sem
voru í boði í fyrra og eru það einnig
nú, en bent er á að nokkrar breyting-
ar hafi orðið á vöruúrvali milli ára.
Jóhannes Símonarson héraðs-
ráðunautur hjá Búnaðarsambandi
Suðurlands segir að verð á áburði
hafi þótt frekar hagstætt hér á landi
á liðnum árum, það hefði ekki fylgt
almennum verðlagshækkunum. Nú
brygði hins vegar svo við að verð
tekur stökk upp á við, það hefur
hækkað verulega milli ára segir
Jóhannes. Áburðarsalar hafa skýrt
verðhækkun með gengisþróun hér
á landi og hækkandi flutningskostn-
aði í kjölfar þess að olíuverð hafi
rokið upp.
Þau fjögur fyrirtæki sem eink-
um annast sölu á áburði til bænda
eru Áburðarverksmiðjan, Betra
land, Skeljungur og Sláturfélag
Suðurlands. Samkeppnin er að
mati Jóhannesar mjög virk, enda sé
markaðurinn íslenski ekki stór, und-
ir 60 þúsund tonnum og því bjóðist
bændum oft ágæt kjör. „Ég vona
að samkeppnin á þessum markaði
verði áfram virk, þó markaðurinn
sé lítill er betra að fjórir aðilar bít-
ist um hann. Ef einungis væru tvö
fyrirtæki á þessum markaði værum
við komin með fákeppni,“ segir
Jóhannes.
Gerð er grein fyrir könnuninni
og niðurstöðum hennar á vefsíðu
sambandsins, en að sögn Jóhann-
esar er misjafnt hversu mikið hver
tegund hækkar í verði milli ára.
Hann nefndir að algeng hækkun sé
á bilinu 10 til 17%.
Bændur mynda bandalög
Áburðarsalar bjóða upp á vaxtalaus
kjör fram á vor, en langalgengast
er, segir Jóhannes að bændur panti
áburð um þetta leyti, fyrir áramót,
„ætli það séu ekki um 70% bænda
sem hafa þann háttinn á,“ segir
hann. Þeir geta í flestum tilfellum
valið um hvort greitt er strax við
pöntun eða við afhendingu næsta
vor. Sé seinni leiðin valin er í ein-
hverjum tilvikum um að ræða að
gengisáhættu er velt yfir á bændur.
Færst hefur í vöxt að bændur
taki sig saman nokkrir, myndi eins
konar bandalag og óski eftir tilboð-
um í áburð og segir Jóhannes að
sú leið hafi oft orðið til þess að ná
verði niður.
Jóhannes segir bændur vissu-
lega ekki káta með hækkun á verði
áburðar, því fari fjarri, enda megi
gera ráð fyrir að útgjöld þeirra
vegna þessa liðar í búrekstrinum
hækki um sem nemi allt að 200 þús-
und krónum. „Bændur blóta þessu
auðvitað, en þeir geta lítið annað
gert en að bíta í þetta súra epli.“
Meðalbóndinn greiðir um 200 þúsund krónum
meira fyrir áburð miðað við fyrra ár
Verð á áburði hækkar
umtalsvert milli ára
Glæsileg mannvirki
að Mið-Fossum
Eigendur að Mið-Fossum, Ár-
mann Ármannsson og Lára Frið-
bertsdóttir tóku nú fyrir skömmu í
notkun glæsileg húsakynni, 2.700
fermetra reiðskemmu, hesthús fyr-
ir um 80 hross og vélageymslu,
allt undir einu þaki. Utandyra er
svo búið að koma upp fullkomn-
um skeiðvelli. Guðni Ágústsson
landbúnaðarráðherra var viðstadd-
ur vígsluathöfn sem efnt var til
í tilefni tímamótanna, en vel á
sjötta hundrað manns samfagnaði
hjónunum á Mið-Fossum. Guðni
staðfesti við þetta tækifæri samn-
ing milli Landbúnaðarháskólans á
Hvanneyri og eigenda reiðskemm-
unnar um full afnot skólans af
mannvirkjum án endurgjalds í
12 ár. Hestamannafélögin Faxi í
Borgarfirði og Grani á Hvanneyri
sömdu einnig um sömu kjör.
Frá vígslu reiðhallarinnar að Mið-Fossum, frá vinstri Ágúst Sigurðsson
rektor á Hvanneyri, Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra og Ármann
Ármannsson eigandi reiðhallarinnar. Ljósm. Áskell
Um 50 gestir komu á bændafund sem haldinn var að Árhúsum á Hellu og
töluðu opinskátt um stöðu landbúnaðarins og fræddust um reynslu Nýsjá-
lendinga af afnámi ríkisstyrkja.
Haraldur Benediktsson og Valdi-
mar Einarsson hafa hitt rúmlega
300 bændur og áhugafólk um land-
búnað á liðnum vikum.
Landsmót 2006 á DVD fyrir jól
Kvikmyndafyrirtækið Plúsfilm hefur um árabil verið öflugt í útgáfu
myndbanda er tengjast hestamennsku. Nú er væntanlegur DVD-diskur
með myndefni af Landsmóti hestamanna á Vindheimamelum sl. sumar
og er gert ráð fyrir að hann verði kominn í verslanir um miðjan desemb-
er. Boðið verður upp á þrjár útfærslur, þ.e. stakan disk frá kynbótasýn-
ingum mótsins, alls 165 mínútur, aðalmynd sem er 188 mínútur og sýnir
alla helstu hápunkta mótsins, eða báða diskana saman í hulstri. Diskarn-
ir eru vandaðir að allri gerð og er hægt að fletta á milli hesta og atriða á
báðum diskunum. Hægt er að skoða stutta kynningu af Landsmótsmynd-
inni á vefsíðu Hestafrétta, www.hestafrettir.is, undir VefTv. /HGG
Allt bendir nú til þess að stofnað
verði félag til að jarðgera allan
lífrænan úrgang sem til fellur á
Eyjafjarðarsvæðinu, en unnið
hefur verið að málinu um skeið.
Sveitarfélög í Eyjafirði hafa tek-
ið vel í að senda lífrænan úrgang
hvert af sínu svæði til förgunar
í væntanlegri jarðgerðarstöð og
eins hafa þau flest tekið líklega í
að leggja fram stofnfé í fyrirtæki
sem væntanlega verður stofnað
innan tíðar.
Miklar og heitar umræður hafa
verið um sorpurðunarmál í Eyja-
firði undanfarin misseri, en allt
sorp hefur lengi verið urðað á
Glerárdal ofan Akureyrar. Leit að
nýjum sorpurðunarstað bar ekki
árangur, ekkert sveitarfélag hafði
áhuga á að taka við sorpurðun, en
nú ber svo við að mörg þeirra hafa
lýst yfir áhuga á að fá starfsemi
jarðgerðarstöðvarinnar innan sinna
landamerkja.
Sigmundur Ófeigsson fram-
kvæmdastjóri Norðlenska vann
skýrslu og viðskiptaáætlun um
stofnun fyrirtækis sem myndi jarð-
gera allan lífrænan úrgang á Eyja-
fjarðarsvæðinu, en forystuhópur
matvælaklasaVaxtarsamningsEyja-
fjarðar hafði fjallað um sorpmálin
um hríð og talið það forgangsmál
að finna á þeim lausn, það skipti
sköpum fyrir ímynd svæðisins í
tengslum við matvælaframleiðslu.
Um 21 þúsund tonn af lífrænum
úrgangi falla til á Eyjafjarðarsvæð-
inu árlega, um 15 þúsund koma frá
fyrirtækjum og 6000 frá heimilum.
Að auki fellur til verulegt magn af
lífrænum úrgangi utan sorphirðu-
kerfisins, m.a. búfjáráburður, frá-
rennsli frá matvælafyrirtækjum og
fleira, en gera má ráð fyrir að regl-
ur varðandi það verði hertar er fram
líða stundir.
Áætlað er að kostnaður við stöð-
ina nemi um 400 milljónum króna
og er að því stefnt að hún komist í
gagnið um mitt næsta ár, gangi allt
eftir.
Einn þeirra framtíðarmöguleika
sem menn vænta að skapist í kjöl-
far þess að jarðgerðarstöð verði
tekin í gagnið, er gasvinnsla t.d. úr
lífrænum úrgangi frá sveitabæjum
á svæðinu.
Sveitarfélög á Eyjafjarðarsvæðinu
Mikill áhugi fyrir
jarðgerðarstöð
Næsta Bændablað
kemur út þriðjudaginn
16. janúar 2007