Bændablaðið - 12.12.2006, Síða 10

10 Þriðjudagur 12. desember 2006
Það sem ég man helst eftir í farimóður minnar er hlýjan og ást-
in sem hún veitti okkur systrunum.
Ég var ekki orðin sjö ára þegar hún
veiktist og var eftir það mest á spít-
alanum á Ísafirði. Í barnsminninu
var hún dugleg kona og ósérhlífin.
Þau pabbi voru samhent í því að
koma upp búinu á Laugabóli og búa
í haginn fyrir framtíðina. Mamma
gat ekki séð fyrir að líf hennar yrði
jafn stutt og raun bar vitni. Hún var
aðeins reifabarn þegar faðir hennar
fórst á Skorarheiði og víst má telja
að hún hafi búið við kröpp kjör
framan af. Kannski var það vosbúð
sem olli því að hún fékk berklana
sem ógnuðu tilvist fjölskyldunnar.
Ekkert okkar áttaði sig þó á því að
dauðinn væri jafn nálægur og kom
á daginn.
Gunna vinnukona kom á mótiSiggu í Hlíð og Rögnu á hlað-
inu á Laugabóli. Rögnu sýndist hún
vera döpur. „Ólöf dó í nótt,“ sagði
hún vafningalaust og beindi máli
sínu meir til Sigríðar en Rögnu.
Rögnu fannst sem köld krumla
læsti sig um hjarta hennar. Hún
tók á sprett út á bæjartúnið og inn
í hestagerðið þar sem hún hjúfraði
sig upp að einu hrossinu og grét.
Hún skildi ekki hvers vegna móðir
hennar var kölluð burt. Aðeins voru
átján dagar þar til mamma hennar
hefði orðið þrjátíu og tveggja ára
og Ragna hafði verið að velta fyr-
ir sér hvað hún ætti að gefa henni í
afmælisgjöf.
Dauði Ólafar á Laugabóli hafði
afdrifaríkar afleiðingar fyrir fjöl-
skylduna. Á meðan einhver von
var um bata hélt Aðalsteinn bóndi
saman búinu með dætrum sínum
fjórum. Þegar Ólöf var dáin blasti
við að senda einhverjar þeirra að
heiman. Hreppsnefndin, undir for-
ystu Bjarna Sigurðssonar oddvita
í Vigur, ákvað að skipta upp heim-
ilinu. Æðsta yfirvald sveitarinnar
taldi ekki nokkurt vit í því að Aðal-
steinn bóndi æli einn upp dætur sín-
ar, konu þyrfti til að ala upp börn.
Bjarni tilkynnti ekkjumanninum
þessa niðurstöðu. Aðalsteinn sagði
fátt. Ekki var til siðs að rísa gegn
yfirvaldinu og bóndinn var í sorg
vegna fráfalls konu sinnar og vart
fær um að andmæla.
Ragna var viðstödd þegar Bjarni
ræddi við föður hennar um að
systrahópnum yrði splundrað og
hver þeirra færi hvert. Ragna átti
að fara í fóstur í Ögur, Rebekku
hafði verið komið fyrir í Hagakoti
og Sirrý færi að Blámýrum. Ragna
hlustaði þögul en þeir fullorðnu
veittu návist hennar enga athygli.
Engu var líkara en fullorðna fólk-
ið teldi að barnið skildi minnst af
því sem talað var og væri fljótt að
gleyma. En svo var vitanlega ekki.
Yfirvofandi aðskilnaður bættist
ofan á sorg systranna vegna móður-
missisins. Jarðarförin var drungaleg
og Ragna fylltist djúpri sorg þegar
hún sá fram á að þær systurnar yrðu
aðskildar og hún mátti varla til þess
hugsa að verða niðursetningur í
Ögri.
Allir úr sveitinni mættu í jarðar-förina og kirkjan var troðfull.
Þarna var líka fólk sem kom lengra
að. Friðrikka og Betúel höfðu kom-
ið yfir Djúpið frá Berjadalsá til að
vera við jarðarför dóttur sinnar og
fósturdóttur. Aðalsteinn heilsaði
þeim og sagði Rögnu hvaða fólk
þetta var. Með þeim var ljóshærð-
ur stelpuhnokki á sjötta ári. Ragna
vissi að þetta var systir hennar, Sig-
ríður Guðrún, sem mánaðargömul
var gefin í burtu. Henni fannst ein-
kennilegt að sjá þessa systur sína
sem hún þekkti ekki neitt. Eins var
með Friðrikku ömmu hennar sem
var henni sem ókunnug.
Orð prestsins, Óla Ketilssonar,
um ungu konuna, sem lá í kistunni,
fóru fyrir ofan garð og neðan og
sömuleiðis samúðarkveðjur fólks-
ins. Rögnu fannst sem öll lífsins
sund væru að lokast.
Eftir athöfnina í kirkjunni var
haldið út í kirkjugarð þar sem opin
gröf beið þess að gleypa ungu móð-
urina frá Laugabóli. Betúel og Frið-
rikka leiddu Sigríði Guðrúnu á milli
sín. Ragna vissi að Friðrikka, amma
hennar, hafði orðið að þola mikið í
lífinu. Þarna var hún að horfa á eft-
ir fimmta barni sínu í gröfina og
hafði einnig misst tvo eiginmenn af
slysförum. Stúlkan hafði heyrt full-
orðna fólkið tala í lágum hljóðum
um það hversu mikið væri á eina
manneskju lagt. En í huga Rögnu
var amma konan sem tók systur
hennar af heimilinu og hún vissi að
það hafði verið föður hennar sárs-
aukafullt. Hún fann ekki til neinnar
væntumþykju í garð þessarar konu.
Ragna harkaði af sér á meðan
kistan var látin síga í gröfina og
presturinn mælti nokkur kveðjuorð.
Síðan var mokað yfir. Tíminn stóð
í stað meðan gröfin smáfylltist af
mold. Fólkið tók að tínast burt en
Ragna stóð ein eftir. Það var sem
eitthvað brysti í brjósti hennar og
skyndilega opnaðist flóðgátt tilfinn-
inga. Hún fleygði sér örvilnuð ofan
á gröf móður sinnar og grét hástöf-
um. Hún vildi fá móður sína heil-
brigða til baka. En dauðinn skilar
engum. Litla stúlkan við leiðið átti
eftir að verða óþyrmilega vör við
þá staðreynd síðar á lífsleiðinni.
Systur Rögnu voru sendar aðheiman. Sigríður, Sirrý, var
farin að Blámýrum og Rebekka
að Hagakoti þar sem Halldór Her-
mannsson og Þorbjörg Jónasdóttir
bjuggu. Þorbjörg húsfreyja hafði
mikið dálæti á Rebekku, bróðurdótt-
ur sinni, og hafði þann sið að gefa
stúlkunni afmælisgjafir og ýmsar
tækifærisgjafir. Það sama gilti ekki
um hinar stúlkurnar á Laugabóli
sem olli nokkrum sárindum og
sjálfri fannst Rebekku þetta óþægi-
legt. Ragna fékk enn að vera heima
og Leifa litla sem Gunna vinnu-
kona annaðist. Stöðugar áhyggjur
nöguðu Rögnu og hún svaf illa.
Faðir hennar var dapur og hugsi
og Ragna þorði einskis að spyrja
þar til hún tók loksins á sig rögg.
„Pabbi, ég vil ekki verða niðursetn-
ingur í Ögri,“ sagði hún döpur við
föður sinn nokkrum dögum eftir
jarðarför móður sinnar. Faðir henn-
ar horfði á hana stundarkorn en
sagði svo að hann hefði hugsað mál-
ið og hún færi ekki frá Laugabóli.
„Þú verður hjá mér.“ Svo bætti fað-
ir hennar við að hann myndi gera
allt til að systurnar fengju að alast
upp saman. Hjarta Rögnu tók kipp
af gleði. Þetta voru bestu fréttir sem
hún gat fengið. Hún vissi að móðir
hennar kæmi aldrei aftur en það var
huggun harmi gegn að fjölskyldan
yrði sameinuð.
Aðalsteinn bóndi stóð við orð
sín og sótti dætur sínar og flutti
heim. Það urðu miklir fagnaðar-
fundir með þeim og Rögnu og bær-
inn fylltist af lífi á ný. Aðalsteinn
gerði uppreisn gegn yfirvaldinu
með því að ala dætur sínar upp sjálf-
ur. Oddvitinn lét kyrrt liggja. Aldr-
ei greri þó fullkomlega um heilt á
milli Aðalsteins og oddvitans. Aðal-
steinn var ekki mikið fyrir það að
fyrirgefa fantaskap. En Ragna lærði
þá lexíu fyrir lífstíð að öruggara
væri að hafa varann á sér þar sem
yfirvaldið var annars vegar.
Myndirnar eru úr bókinni en hér að
ofan er bærinn Laugaból í Ísafjarð-
ardjúpi og þar við hliðina er Ragna
við stjórnvöl dráttarvélarinnar.
Svarthvítu myndirnar eru úr fjöl-
skyldualbúmi Rögnu. Á þeirri efri
er hún við Birnustaðafoss í Laugar-
dalsá en hér til hliðar halla þær sér
upp að galtanum systurnar Sirrý og
Ragna.
Móðurmissir og upplausn
Úr jólabókaflóðinu
Meðal útgáfubóka um þessi jól er ævisaga Rögnu
Aðalsteinsdóttur bónda á Laugabóli í Ísafjarðardjúpi,
Ljósið í djúpinu skráð af Reyni Traustasyni blaða-
manni. Bændablaðið fékk leyfi útgefanda, Eddu
útgáfu, til að birta kafla úr bókinni.