Bændablaðið - 12.12.2006, Side 12

12 Þriðjudagur 12. desember 2006
Erlent starfsfólk hefur verið til
umræðu upp á síðkastið enda hef-
ur því fjölgað ört hér á landi und-
anfarin misseri. Landbúnaður-
inn hefur ekki farið varhluta af
þeirri þróun því víða eru útlend-
ingar stór hluti vinnuaflsins, til
dæmis í garðyrkjunni. Þetta er
ekkert nýtt eins og best sést á
því að vinnumiðlunin Nínukot
sem sérhæfir sig í að ráða erlent
vinnufólk til starfa í landbúnaði
á tíu ára afmæli á þessu ári.
Eygló Harðardóttir stofnandi og
framkvæmdastjóri Nínukots segir
að upphafið að starfi fyrirtækisins
megi rekja til ársins 1996 þegar Evr-
ópusambandið setti á stofn EUR-
ES-vinnumiðlunina. Þá var farið að
vinna að því með skipulegum hætti
að upplýsa Evrópubúa um mögu-
leikana á því að vinna utan heima-
lands síns.
„Þá var fjölskyldan með búskap
á Skeggjastöðum í Vestur-Landeyj-
um og hafði átt í erfiðleikum með
að finna gott starfsfólk. Ég var í
námi í Svíþjóð og móðir mín hafði
samband við mig og spurði hvort
ég gæti ekki fundið fyrir hana starfs-
mann. Ég gerði það og þegar það
spurðist út leituðu fleiri til mín. Það
var mikil ánægja með fólkið sem
ég útvegaði. Þetta var ungt fólk
sem dvaldi hér á landi í 3-12 mán-
uði og hafði flest mikinn áhuga á
starfinu og íslenskri náttúru. Fyrst
voru þetta aðallega Svíar en svo
komu Þjóðverjar eftir að við tókum
upp samstarf við þýsku vinnumála-
stofnunina.“
Kröfurnar hafa breyst
Eygló segir að þessi innflutning-
ur vinnufólks haldist í hendur við
ákveðna þróun í Evrópu. „Það hef-
ur færst mjög í vöxt að ungt fólk
vill taka sér frí frá námi og kynn-
ast heiminum eða ná sér í dálítinn
pening. Víða í Evrópu er atvinnu-
leysi mikið meðal ungs fólks svo
það grípur tækifærið fegins hendi
að koma til Íslands. Hér lærir það
að mjólka kýr, steikja hamborgara
eða hvað það nú er og öðlast starfs-
reynslu sem auðveldar því að kom-
ast inn á vinnumarkað í heimalandi
sínu.“
Nínukot hefur alla tíð lagt höf-
uðáherslu á að þjóna fyrirtækjum
á landsbyggðinni, einkum í land-
búnaði, þótt þau ráði einnig fólk
til starfa í byggingariðnaði eða fisk-
vinnslu í höfuðborginni. „Í fyrstu
réðum við eingöngu fólk til land-
búnaðarstarfa en það hefur breyst
í takt við þróunina í landbúnaði.
Margir bændur hafa reynt fyrir sér
í ferðaþjónustu, byrjuðu oft smátt
með einn starfsmann en eru komnir
með fjóra eða sex núna. Ráðningar-
tíminn hefur líka lengst því í upp-
hafi var hann bara yfir blásumarið
en nú er algengt að bændur vilji fá
fólk til sín í byrjun apríl og hafa það
fram í október. Það er mjög ánægju-
leg þróun því það endurspeglar að
ferðamannatíminn hefur lengst.“
Eygló segir að algengt sé að
bændur hafi samband við Nínukot
upp úr áramótum en fyrirtækið tek-
ur sér sex til átta vikur til að útvega
starfsmann. „Stundum eru kröfur
til starfsmanna miklar, þeir þurfa
að hafa reynslu af tamningum eða
kunna þýsku og frönsku og þá get-
ur tekið lengri tíma að finna fólk
sem uppfyllir kröfurnar.“
Förum eftir kjarasamningum
Nú orðið kemur fólk hingað til
starfa frá flestum löndum Evrópu.
„Við fáum fólk frá Norðurlöndun-
um, Þýskalandi, Bretlandi, Frakk-
landi, Spáni, Portúgal og víðar og
eftir að opnað var fyrir innflutning
fólks frá löndum Austur-Evrópu 1.
maí í vor hafa fyrirspurnir þaðan
aukist verulega. Við höfum ekki
farið inn á þá braut að útvega fólki
atvinnuleyfi svo við urðum að segja
nei við til dæmis Pólverja sem
vildu koma hingað til vinnu. En nú
hefur það breyst og fyrirspurnirnar
frá Póllandi hafa líka breyst. Áður
var mikið um fjölskyldufeður sem
vildu koma hingað til lengri dvalar
en nú er algengara að fá fyrirspurn-
ir frá ungu fólki sem er að leita að
sumarvinnu. Það er einmitt sá hóp-
ur sem við höfum sérhæft okkur í.
Við höfum sett það skilyrði fyr-
ir ráðningu að fólk kunni eitthvað í
ensku svo það geti talað við vinnu-
veitendur sína hér á landi. Við setj-
um aldurslágmarkið við 18 ár og
ráðum helst ekki fólk sem er mik-
ið eldra en 35 ára. Langflestir sem
koma í gegnum okkur eru á þrítugs-
aldrinum. Þetta ræðst meðal ann-
ars af því að fólkið þarf í flestum
tilvikum að búa inni á heimilum
bænda og yngra fólk er einfaldlega
sveigjanlegra hvað það snertir en
þeir sem eldri eru. Við tökum líka
ábyrgð á okkar fólki í tvo mánuði,
enda hefur reynslan kennt okkur að
fólk er bara fólk og stundum semur
því einfaldlega ekki. Þá getur lausn-
in verið fólgin í að flytja fólk á ann-
an stað.“
Eygló bætir því við að Nínukot
hafi gert formlega ráðningarsamn-
inga við erlent starfsfólk löngu áður
en sett var í lög að það skyldi gert.
„Við förum eftir kjarasamningum
stéttarfélaga og höfum oft þurft að
útskýra fyrir fólkinu hvað orlof sé
og að það eigi rétt á því.“
Netfyrirtæki á fjórum stöðum
Eftirspurnin eftir erlendu starfsfólki
hefur vaxið ört og Eygló segir að
þau finni fyrir því eins og aðrir að
það er ekkert atvinnuleysi á Íslandi.
Umsvifin hafa því vaxið töluvert og
á hverju ári koma hundruð manna
hingað til lands á vegum Nínukots.
Starfsfólkinu hefur þó ekki fjölgað
því þær vinna við þetta þrjár mægð-
ur, móðir Eyglóar og yngri systir.
Þær starfa hins vegar á fjórum stöð-
um: á Skeggjastöðum, Hvolsvelli,
Vestmannaeyjum og Reykjavík.
„Þetta byrjaði á Skeggjastöðum
en því miður höfum við orðið að
vera með starfsemina á Hvolsvelli
vegna þess að svona fyrirtæki bygg-
ist á góðu netsambandi og það er
einfaldlega ekki nógu gott í Land-
eyjunum. Á Hvolsvelli höfum við
ADSL-samband sem skiptir megin-
máli fyrir starfsemina. Sjálf bý ég í
Vestmannaeyjum og þar hýsum við
vefsíðuna, símstöðina og netþjón-
inn, en systir mín býr í Reykjavík.
Við erum með tvær formlegar skrif-
stofur á Hvolsvelli og í Reykjavík
en þar sem fyrirtækið er aðallega á
netinu vinnum við mikið heima hjá
okkur.“
Það hefur verið mikið að gera
hjá Nínukoti á þessu ári og Eygló
segir að eftirspurnin hafi verið
mjög mikil. „Fólk hringir í okkur
og segist hafa auglýst eftir fólki
en fái ekkert, hvort við getum ekki
hjálpað því. Við finnum líka fyrir
samkeppni í Evrópu. Í sumar var
til dæmin heimsmeistarakeppni í
Þýskalandi og meðan hún stóð yfir
var mjög erfitt að fá fólk hingað til
lands, það voru svo margir að vinna
í kringum hana. Margir sem við
höfðum samband við ytra sögðust
ekki geta komið fyrr en keppnin
væri búin.“
Hún segist ekki sjá fram á að
það dragi úr eftirspurninni því allar
spár gera ráð fyrir auknum ferða-
mannastraumi til landsins og þá
þarf stöðugt fleira fólk til að sinna
ferðaþjónustu.
Íslenskunám og starfsþjálfun
„Við höfum líka verið að fá fyrir-
spurnir erlendis frá hvort við getum
ekki útvegað ungt fólk héðan til
starfa á hótelum í Evrópu. Það hef-
ur verið að færast mikið í aukana
að ungt fólk fer milli landa í leit að
starfi. Við ætlum hins vegar ekki að
fara út í samkeppni við ferðaskrif-
stofurnar heldur einskorða okkur
við atvinnumiðlun og þjónustu við
fólk sem fer milli landa í atvinnu-
leit,“ segir Eygló.
En hvaða þjónustu getur ungur
maður fengið hjá Nínukoti? Segj-
um að hann sé frá Póllandi og sé að
leita að vinnu, auk þess sem hann
langar að læra íslensku?
„Við höfum boðið upp á nám-
skeið hér á landi í gegnum fyrir-
tæki í Belgíu og Hollandi en það
tengist svonefndu Leonardo verk-
efni í Evrópu. Þá kemur fólk hing-
að til lands og byrjar á að sækja
tveggja vikna námskeið í íslensku
áður en það fer út á vinnumarkað-
inn. Við eigum von á tíu manns
hingað eftir áramót í þannig heim-
sókn. Við höfum líka bent fólki á
námskeið í nágrenni við dvalarstað
þess og verið því innanhandar um
að komast á þau.
Við höfum líka hjálpað fólki við
að útvega pappíra ef það þarf slíkt.
Þá höfum við aðstoðað fólk við að
sækja rétt sinn hjá verkalýðsfélög-
unum og leggjum áherslu á að okk-
ar fólk sé í stéttarfélögum,“ segir
Eygló Harðardóttir hjá Nínukoti.
Atvinnumiðlunin Nínukot
Flytur inn hundruð manna til starfa
á landsbyggðinni á ári hverju
– Rætt við Eygló Harðardóttur stofnanda og framkvæmdastjóra Nínukots
Það er unnt að takast á við gróðurhúsaáhrif-
in í andrúmsloftinu en við verðum þá að
vilja það.
Hlýnun andrúmsloftsins hefur hrint af stað
þrennum umræðum. Í fyrsta lagi: Er staðan
jafn slæm og sérfræðingar Sameinuðu þjóð-
anna álíta? Í öðru lagi: Er eitthvað til ráða og
í þriðja lagi: Hver á að taka frumkvæðið og á
hvern hátt?
Þeim, sem eru í vafa um alvöru málsins,
skal bent á að kynna sér skýrslu Sameinuðu
þjóðanna, sem birt var í mars 2005. (Milleni-
um Ecosystem Assessment Report). Fjölmiðlar
mátu það svo að boðskapur hennar væri alvar-
legur og varðaði hvert og eitt okkar.
Niðurstöðum skýrslunnar var þó haldið
minna á lofti, þ.e. þeim að nú þyrfti að koma
á fót samstarfi með nýjum hætti, nýjar stofnan-
ir þyrftu til og róttækur niðurskurður þyrfti að
verða á losun gróðurhúsalofttegunda. Fá teikn
eru á lofti um að það sé að gerast, segja þeir
sem um málið fjalla.
Og er það nema von? Hvernig á að fá rík-
isstjórnir um víða veröld til að taka á málinu
þegar jafn auðvelt er að vera laumufarþegi á
kostnað annarra? Ljóst virðist vera að alþjóð-
lega veðurfarsráðstefnan í Nairobi í Kenya
6.-17. nóvember sl. tók á engan hátt á málum.
Það gerði hins vegar Stern-skýrslan sem Bretar
lögðu fram á ráðstefnunni.
Samkvæmt þeirri skýrslu geta yfirvofandi
breytingar á veðurfari raskað lífskjörum og lífs-
skilyrðum fólks á jafn afdrifaríkan hátt og tvær
heimsstyrjaldir og kreppan á fjórða áratugi síð-
ustu aldar. En að þessu sinni eru afleiðingarnar
óafturkræfar ef hnattrænar gagnaðgerðir verða
ekki gerðar nógu snemma og nógu róttækar.
Samstillt átak til að koma á breytingum
Stern-skýrslan leiðir rök að því lið fyrir lið að
unnt sé að ráða við breytingar á veðurfarinu en
til þess þarf samstillt átak mannkyns. Verði ekk-
ert að gert mun magn gróðurhúsalofttegunda
verða komið á hættulegt stig þegar um 2035.
Magn gróðurhúsalofttegunda í andrúms-
loftinu er nú um 430 ppm. koltvísýringsígildi.
(ppm = milljónustu hlutar), og vex sífellt harð-
ar. Fyrir iðnvæðinguna var það 280 ppm.
Það er þegar orðið of seint að ná jafnvægi
við 450 ppm og jafnvel við það magn verða
umtalsverðir staðbundnir skaðar á umhverf-
inu. Stern-skýrslan bindur vonir við að jafn-
vægi náist við 500-550 ppm í lok aldarinnar.
Þá munu búsetuskilyrði á jörðinni að vísu víða
hafa versnað, svo sem vegna þurrka, en til að
ná því marki verða rík lönd þó að hafa dregið
úr losun sinni á gróðurhúsalofttegundum um
60-80% eða allt niður í fimmtung núverandi
losunar.
Er svo mikill niðurskurður hugsanlegur?
Kyoto-bókunin mælti fyrir um að losunin
skyldi minnka um 5% miðað við losunina 1990
og það hefur ekki tekist að standa við hana.
Stern-skýrslan telur 60-80% niðurskurð ger-
legan og jafnframt að það liggi á. Næstu 20 ár
skipta öllu máli. Gerist hann ekki skortir okkur
hugarflug um það sem getur gerst.
Viðsnúningurinn gerist hægt
Það er hins vegar letjandi gagnvart því að grip-
ið verði til aðgerða að áhrifin af þeim koma
ekki í ljós fyrr en eftir 40-50 ár.
Einmitt af þeim ástæðum fjallar Stern-skýrsl-
an ítarlega um það hvað gera þurfi skref fyrir
skref héðansí frá. Skýrslan sýnir fram á að það er
fullur grundvöllur fyrir því að grípa til aðgerða
sem skipta máli, jafnframt því að þær aðgerðir
eru þjóðhagslega raunsæ verkefni. Kostnaðurinn
við þau vex heldur ekki í augum. Það yrðu hins
vegar dýrkeypt að gera það ekki, þar sem afleið-
ingarnar yrðu þær að skipuleggja yrði búsetu
upp á nýtt á stórum svæðum jarðar til að takast
á við búseturöskun og þjóðflutninga og önnur
áhrif af hröðum veðurfarsbreytingum.
Þetta eru ekki nýjar niðurstöður. Sömu niður-
stöður var að finna í fimm ár gamalli skýrslu frá
OECD, (OECD Environmental Outlook 2001).
Niðurstaða hennar var sú að með samstilltu
átaki opinberra ákvarðana, virkra umhverfis-
skatta, frjálsra samninga, viðskipta með meng-
unarkvóta og merkinga á vörum, sem framleidd-
ar eru á sjálfbæran hátt, væri unnt að ná tökum
á alvarlegum umhverfisvandamálum án þess að
það komi verulega illa við þjóðir heims.
Sumar aðgerðir í umhverfismálum hafa þó
aukaáhrif sem bitna á þjóðfélagsstéttum en mis-
mikið. Háir umhverfisskattar á framleiðslu geta
brugðið fæti fyrir fyrirtæki sem eru mikilvæg
fyrir atvinnusvæði sitt. Háir umhverfisskattar á
neyslu geta einnig verið fráhrindandi á viðkom-
andi neytendur. Samfélagið getur brugðist við
því með því að koma til móts við fólk á annan
hátt, ef pólítískur vilji er fyrir hendi.
En að svo stöddu er átakalínan í umhverfis-
málum þó ekki um aðgerðir og mótaðgerðir.
Hér og nú þarf að svara því hvort veðurfarsógn-
in sé svo alvarleg að það þurfi að grípa til rót-
tækra aðgerða. Ráðstefnan í Nairobí í nóvemb-
er sl. sýndi að þjóðir heims eru að svo komnu
máli ekki tilbúnar til þess.
(Nationen, Ósló, 25. nóv. 2006, Dag Seierstad, stytt).
Eygló Harðardóttir framkvæmdastjóri Nínukots.
Það er unnt að snúa við
hlýnun á lofthjúpi jarðar