Bændablaðið - 12.12.2006, Qupperneq 38

38 Þriðjudagur 12. desember 2006
Fjallalamb á Kópaskeri er
kannski ekki stór framleiðandi á
íslenskum lambakjötsmarkaði en
þar eru háleit markmið og mikil
áhersla á gæði. Daníel Árnason
hefur verið framkvæmdastjóri
fyrirtækisins síðastliðin tvö ár og
er þar á sínum æskuslóðum.
Hugurinn ber mig hálfa leið seg-
ir í þekktu kvæði og marga dreym-
ir um að snúa aftur á heimaslóðir.
Daníel Árnason hefur að einhverju
leyti látið þann draum rætast en
hann starfar nú á Kópaskeri. Hann
er fæddur og uppalinn á Hjarðarási
í Núpasveit við Öxarfjörð en flutti
þaðan þegar hann komst á fram-
haldsskólaaldur. Fyrst lá leiðin í
Hrútafjörð í tvo vetur, þá í Mennta-
skólann á Akureyri og þaðan í fisk-
tækni í Fiskvinnsluskólanum. Í
nokkur ár starfaði hann við það fag
suður á landi og einnig sem vinnslu-
stjóri í rækjuvinnslu á Húsavík og
á Kópaskeri. „Þá var maður náttúr-
lega kornungur,“ segir hann kíminn
en hann hefur komið víða við síð-
an þá. „Mig langaði til að styrkja
rekstrarskilninginn og fór því á
Bifröst, tók þar gamla samvinnu-
skólaprófið, utan skóla reyndar.“ Á
Hornafirði starfaði hann í einhvern
tíma í starfi sem nú heitir bæjarritari
og þaðan lá svo leiðin til Þórshafn-
ar þar sem hann var sveitarstjóri í
eitt kjörtímabil. Eftir það var hann
lengst af í rekstri eigin fyrirtækja í
14 ár áður en hann fór í það starf
sem hann gegnir í dag.
„Þetta var svolítið fjarlægt í byrj-
un en það var farið að hræra í mér
með þetta starf og þá var ég svolít-
ið á milli verkefna.“ Daníel segir
að það hafi alltaf blundað í sér að
fara aftur norður enda hefur hann
haldið góðu sambandi við sveitina
sína, sauðkindina gegnum göngur
og réttir og þá ekki síst bræður sína
sem eru með búskap í Núpasveit.
Aðspurður hvort hann hafi ekki get-
að hugsað sér að gerast bóndi segir
hann að hann hefði nú alltaf sagst
vera fjárgleggri en þeir bræður sín-
ir, „við systir mín vorum mikið í
fénu á meðan þeir voru frekar í vél-
unum, en það hefur samt ekki verið
nóg, eitthvað fleira hefur blundað í
mér líka“.
Þrengt að úr öllum áttum
Þegar umræðurnar beinast að fækk-
un í bændastéttinni verður Daníel
hugsi. Hann segist óttast að þróunin
verði sú að það verði áframhaldandi
fækkun. Það sé hins vegar spurning
hvort jákvæð verðþróun á vörum til
bænda eigi eftir að gefa þeim kost á
að kaupa sér aðstoð í erfiðustu störf-
in. „Sumir þessara manna eru engin
unglömb lengur og það verða ekki
kynslóðaskipti nema unga fólkið
sjái sér fært að stækka búin og hafa
af þessu tekjur. Það lítur allt út fyr-
ir að bújörðum fækki þó landið beri
miklu meira, heiðarnar þurfa ekki
að bera þetta allt eins og alltaf hef-
ur verið, það er hægt að ná miklum
árangri eftir öðrum leiðum.“
Daníel segir að það sé í raun
þrengt að landbúnaðinum úr öll-
um áttum. Það sé orðið fátíðara að
afkomendur gangi inn í búskapinn
og fái hann fyrir lítinn pening. Sá
sem er að hætta þarf að geta sest að
einhversstaðar og sérhver íbúðar-
kytra í þéttbýlinu kosti nú sitt. Hann
segir að greinin beri ekki þetta verð
á bújörðum. „Það er náttúrlega
svolítill kóngur í okkur öllum sem
höfum alist upp í sveit og mikið
sjálfstæði og frelsisþörf. Mörgum
bændum er t.d. illa við að reikna út
kostnað við hverja heyrúllu heldur
vilja þeir helst eiga hver sína rúllu-
vél og þá helst nýja.“
Daníel segir að þetta byggi allt
á því að greinin standist atlöguna,
sem sé í rauninni stanslaus barátta.
Aðspurður um niðurfellingu tolla
af innfluttum landbúnaðarafurðum
segir hann að það yrði vissulega
þungbært. Það gæti allt eins far-
ið eins og í vefnaðariðnaðinum í
gamla daga, þar var bara slökkt á
vélunum. Það myndi ekki gerast
á nokkrum árum en gæti gert það
með einni kynslóð.
Náttúrutengt og svolítið sveitó
Hjá Fjallalambi hefur verð til bænda
hækkað mikið og eru þeir að greiða
einna hæst verð til bænda á lands-
vísu. Daníel segir almennt að verð
hafi farið hækkandi, bændur séu að
fá yfir 30% hærri rekstrartekjur af
búum sínum heldur en fyrir þrem-
ur árum. Þar kemur inn í hækkun
á kílóverði, minnkun á útflutnings-
skyldunni og einnig að gæði sauð-
fjárafurða hafi aukist. „Við erum
svolítið peð, aðeins með um 5% af
markaðnum,“ segir hann en vænt-
ingarnar eru engu að síður miklar.
„Ég álít að Fjallalamb þurfi ekki að
sameinast og hverfa inn í fjöldann
heldur geti fyrirtækið áfram fótað
sig með sterka gæðaímynd og verði
eins og toppurinn á rjómaísnum.“
Ýmsar breytingar hafa verið gerðar
í rekstrinum undanfarin ár. Þróunin
er að gera vöruna náttúrutengdari,
svolítið sveitó en samt ekki hallær-
islega. Kjötvinnslan er krefjandi
og getur verið mikill dragbítur að
mati Daníels sem hefur stokkað þar
upp í Fjallalambi, hætt með fram-
leiðslu þýðingarminni afurða, s.s. á
áleggi og fleiru. Í staðinn vill hann
einbeita sér að færri vörutegundum
og gera þeim betri skil. „Við höf-
um undanfarið lagt meiri áherslu á
„gamla matinn“, s.s. hangikjöt, svið
og slátur með góðum árangri.“
Fjársvæði Fjallalambs nær frá
Langanesi að Jökulsá á Fjöllum. Þar
er sauðfjárveikivarnarlína og ekki
má flytja fé austur yfir Jökulsána.
Þetta heftir Fjallalamb að einhverju
leyti því þar með er ekki hægt að
auka framleiðsluna.„Það var gerð
atlaga að því fyrir nýafstaðna slát-
urtíð að breyta þessu en þeir eru
frekar íhaldssamir hjá yfirdýra-
læknisembættinu. Ég hef þá von að
fyrirtækið nái að þróast og aukið
hráefni er stór partur af því.“ Hann
segir að Fjallalamb sé nokkurs kon-
ar klúbbur þeirra bænda sem að því
standa. Það þjóni þannig ágætlega
þörfum bænda, s.s. varðandi tilhög-
un á slátrun ásamt vinnslu á heimt-
ökukjöti, en jafnframt sé það stór
kostur að vera í svo nánu samstarfi
og nálægð við bændurna og vita að
hann geti treyst gæðunum fullkom-
lega. Það gefi þessum litla klúbbi
möguleika á því að skera sig eilítið
úr framleiðendum.
Uppskrift úr Kvennaskólanum á
Blönduósi
Hjá Fjallalambi er mikil sala á
hangikjöti fyrir jólin en hvað hef-
ur hann sjálfur í matinn á aðfanga-
dag? „Það er rjúpa, það kemur
frá konunni minni og hennar fjöl-
skyldu en á gamlárskvöld elda ég
lambakjöt, svikinn héra. Það er
að hætti mömmu en uppskriftin er
úr Kvennaskólanum á Blönduósi,
hérann elda ég alltaf og mun gera
áfram til að heiðra minningu móð-
ur minnar,“ segir hann og brosir að
minningunni.
Á undanförnum árum hefur verið
mikil endurvakning hefða og finnst
Daníel það vera mikið ánægjuefni.
„Það er ekkert langt síðan unga fólk-
ið vissi varla hvað Þorláksmessusk-
atan var, núna er þetta voða fínt hjá
verðbréfaguttunum og fleirum að
fá sér skötu, skipta kannski um föt
á eftir,“ segir hann og hlær. Hann
segir að það komi aldrei neitt í stað-
inn fyrir jólahangikjötið þó eflaust
sé pizza hjá einhverjum á jólunum.
Allir hafa einhverjar sérstak-
ar minningar tengdar jólunum og
Daníel segir að hann muni alltaf
eftir stemmningunni við bústörfin
í aðdraganda jólanna. „Þetta voru
alltaf öðruvísi dagar, sérstaklega
aðfangadagur, þá var gert vel við
skepnurnar og ég hef alltaf upplifað
mig vel í kringum blessaða sauð-
kindina.“
Daníel býr ásamt konu sinni Sig-
urhönnu Sigfúsdóttur á Húsavík og
yngri dóttur þeirra sem er 10 ára, en
sú eldri býr í Reykjavík. Hann verð-
ur með nokkra hesta á húsi og segir
að hann og dóttir hans ætli að hafa
það gaman saman í hestamennsk-
unni í vetur. /GBJ
Fjárglöggur
framkvæmdastjóri
Rætt við Daníel Árnason framkvæmdastjóra Fjallalambs
Daníel Árnason er komin heim aftur og stjórnar nú Fjallalambi á Kópaskeri.
/Ljósm. GBJ
Norska heimilisiðnaðarfélagið er ósátt við
það að stofnuð hafa verið fyrirtæki sem
hafa á boðstólum ódýra, norska þjóðbún-
inga sem saumaðir eru í Kína.
Nýjasta fyrirtækið er rekið á netinu og
nefnist BunadWorld.com. Það býður upp á
flestar gerðir norskra þjóðbúninga á mjög
lágu verði miðað við heimagerða búninga. Í
Noregi eru fjölmargar gerðir af þjóðbúning-
um eftir landshlutum og héruðum.
Norska heimilisiðnaðarfélagið hyggst
kæra áðurnefnt netfyrirtæki fyrir söluaðferð-
ir sínar, þar sem beitt er blekkingum, og fyrir
að nota myndir frá félaginu á netsíðu sinni.
Heimilisiðnarfélagið bendir á að þekking
á þjóðbúningum og fjölbreytileika þeirra sé
afrakstur af starfi norskra samtaka um þjóð-
búninga, þjóðbúningafélaga vítt og breitt
um Noreg og Heimilisiðnaðarfélagsins um
langan aldur, kynslóð eftir kynslóð.
Í þetta starf hefur verið lögð mikil vinna
fólks sem búið hefur yfir mikilli þekkingu
á verkefninu, mikið þróunarstarf hefur ver-
ið unnið og miklir fjármunir lagðir í verk-
ið. Norska heimilisiðnaðarfélagið telur því
forkastanlegt að fólk og fyrirtæki, sem hef-
ur ekki komið nærri þessu verkefni, fleyti
rjómann af verki kynslóðanna á þessu sér-
hæfða sviði.
Þegar þjóðbúningur er einungis orðinn að
kaupskap og verðið er farið að skipta meira
máli en hefðirnar að baki búninganna, er
tilgangurinn með notkun þjóðbúninga sem
sameiningartákns orðinn annar en áður var.
Heimilisiðnaðarfélagið lét gera skoðana-
könnun um málið árið 2004. Þar kom í ljós
að 75% aðspurðra telja mikilvægt að búning-
arnir séu saumaðir í Noregi og að persónu-
leg tengsl séu milli kaupenda og þeirra sem
sauma búningana, enda séu búningarnir hluti
af norskum þjóðararfi.
Talsmaður netfyrirtækisins, David De
Bono, heldur því hins vegar fram að fólk,
sem að öðrum kosti hafi ekki ráð á búningi,
geti eignast hann með þessu móti og það sé
af hinu góða. Það sé hins vegar aukaatriði
hvar búningurinn er saumaður.
(Nationen, Ósló, 3. nóv. 2006)
Er það nóg að innihaldið sé norskt eða þurfa
umbúðirnar líka að vera framleiddar í Nor-
egi?
Norskir þjóðbúningar frá Kína
Valda miklum titringi hjá þjóðræknum Norðmönnum