Bændablaðið - 12.12.2006, Síða 46

46 Þriðjudagur 12. desember 2006
Skógar heimsins stækka
Skógar heimsins stækka og þéttast. Það sýnir ný rannsókn sem
m.a. styðst við hæð trjánna við útreikninga á því hve miklu timbri
og öðrum lífmassa skógarnir búa yfir. Áður var einkum mælt flat-
armál skóganna.
Niðurstaða rannsóknarinnar er sú að straumhvörf hafi orðið og skóg-
arnir stækki nú á ný, einkum í Bandaríkjunum og Kína.
Í 25 af 50 skógríkustu löndum heims stækka skógarnir og þeir þétt-
ast. Á hinn bóginn hallar á regnskóga heimsins.
Danmörk hefur skráð sig í söguna sem eitt fyrsta landið þar sem
skógarhögg lét undan fyrir skóggræðslu. Það gerðist árið 1810.
(LandbrugsAvisen)
Mjólkurafurð í stað salts
Nýsjálenska mjólkurfyrirtækið Fonterra kynnti nýja mjólkuraf-
urð á matvælasýningu í Þýskalandi nýlega þar sem einkum er lögð
áhersla á hollar vörur. Þessari afurð er ætlað að koma í stað salts
án þess að bragðgæði spillist.
Nýja afurðin nefnist Fonterra Savoury Powder og með notkun henn-
ar má draga úr saltmagni vörunnar um þriðjung.
Það eru áhrif saltsins á menningarsjúkdóma samtímans, háan blóð-
þrýsting og hjartasjúkdóma, sem hafa beint sjónum að saltneyslunni,
sem er alltof mikil.
Fjöldi ríkisstjórna í Evrópu hefur hvatt matvælaiðnaðinn til að
draga úr saltmagni í matvælum þar sem það er meira en 50% yfir því
sem mælt er með.
Fonterra hefur tekið einkaleyfi á duftinu í ESB og á Nýja-Sjálandi
og lagt inn umsóknir um einkaleyfi í Bandaríkjunum og fleiri löndum.
(Maskinbladet, Danmörku)
Geymsluþol mjólkur aukið
Stóra, þýska mjólkurfyrirtækið Nordmilch hefur fundið upp leið
til að meðhöndla mjólk þannig að hún geti staðið í allt að 18 daga í
kæliskáp án þess að gæði hennar spillist.
Fyrirtækið hefur selt þessa mjólk í stórmörkuðum frá því í haust.
Hún nefnist ESL-mjólk, (Extended Shelf Life). Hún bragðast eins og
önnur mjólk og efnainnihald hennar er að heita má hið sama og annarr-
ar mjólkur, sem og magn vítamína.
Lengra geymsluþol þessarar mjólkur fæst með svokallaðri djúpsíun
en við þá meðferð eru fjarlægð allt að 99% af þeim gerlum sem skaða
mjólkina við langa geymslu.
Nordmilch hefur átt samstarf við fyrirtækið FH Hannower um
þessa þróunarvinnu og fyrirtækið selur mjólkina undir heitinu Milram-
Frisch. (Nationen, Ósló, 17. nóvember 2006)
Fleiri feitir en magrir
Nú er svo komið að fleira fólk er of feitt en vannært í heiminum,
samkvæmt könnun sem bandarískur prófessor hefur gert. Jafn-
framt virðist vannærðu fólki fækka hægt og bítandi en fjöldi of
feitra vex mjög hratt.
Prófessorinn telur að fjöldi vannærðra sé um 800 milljónir en of feit-
ir séu yfir einn milljarð. Það er einkum í Kína sem breytingin frá van-
nærðum í of feita hefur verið hröð. Ástæðan er sú að Kínverjar hafa
breytt um mataræði. Áður neyttu þeir einkum hrísgrjóna og grænmetis
en nú hafa margir skipt yfir í kjöt og fitu. Jafnframt hefur erfiðisvinna
minnkað og mótorhjól og bílar tekið við af reiðhjólinu. Þá er sjónvarp-
ið orðið mikill tímaþjófur.
Að sögn prófessorsins hefur engu landi tekist að hamla gegn offit-
unni. Hann leggur því til að lagður verði skattur á hitaeiningar. Jafn-
framt leggur hann til að stutt verði við grænmetis- og ávaxtarækt til að
lækka verð þeirra og hvetja frekar til neyslu þeirra.
(Bondevennen nr. 44/2006, með Jyllandsposten sem heimild)
Á tíu árum hefur framleiðsla
orkugjafa í dönskum landbúnaði
meira en tvöfaldast. Árið 1995
var hann u.þ.b. sjálfbjarga en nú
notar hann aðeins um helming
þeirrar orku sem hann framleið-
ir. Notkun á hálmi til orkuvinnslu
hefur aukist um 37% og vindorka
hefur fimmfaldast. Framleiðsla á
lífdísilolíu hófst árið 2001 og fer
hratt vaxandi.
Þó að vindrafstöðvar séu ekki
beint hluti af landbúnaði þá eru
50-60% þeirra í einkaeign og í
eigu bænda. Þær einar sjá dönsk-
um bújörðum fyrir helmingi þeirrar
orku sem þær þarfnast, en raforku-
ver sem brenna hálmi um 17%.
Orka frá þeim kostar um 10 aura
danska kílówattstundin en 80 aura
frá olíuknúnum orkuverum, að
sögu LandbrugsAvisen.
Blaðið upplýsir jafnframt að
löng hefð sé innan dansks landbún-
aðar fyrir orkuvinnslu. Fyrir 100
árum voru 400 þúsund hektarar
af landi notaðir til ræktunar á höfr-
um, sem að mestu fóru til að knýja
„haframótora“ í hestum. Árið 1943
voru dráttarhestar í dönskum land-
búnaði enn yfir 600 þúsund og
hafrar ræktaðir á 350 þúsund hekt-
urum.
Eftirspurn eftir líforku á evrópsk-
um markaði vex hratt. Það veldur
verðhækkun á repju og bændur
bregðast við með því að auka rækt-
un hennar. Sl. haust var sáð vetr-
arrepju í 180 þúsund hektara, sem
var 50% aukning frá árinu á undan.
Repjuuppskeran er notuð í tvennum
tilgangi; til framleiðslu lífdísilolíu
og matarolíu. Áætlað er að 70% af
repjufræinu fari í lífdísilolíu.
(Bondevennen nr. 44/2006)
Fjölþjóðleg stórfyrirtæki hafa á
síðari árum leitað í vaxandi mæli
eftir því að fá einkarétt víða um
heim á rekstri vatnsveitna. Þetta
kom greinilega fram á ráðstefnu
sem Alþjóða vatnsráðið, World
Water Forum, WWF, hélt árið
2003 í Kyoto í Japan, þar sem
saman komu 20 þúsund fulltrúar
frá 140 löndum.
Hver maður þarfnast frá einum
upp í sjö lítra af drykkjarvatni á
dag en á sama tíma gerist það að
æ fleiri spyrja sig hvernig það má
vera að fyrirtæki á borð við Mons-
anto, Bechtel og Finé leitast við
að fá einkaleyfi á vatnsviðskiptum
víða um heim.
Einn milljarð jarðarbúa skortir
nú hreint drykkjarvatn, samkvæmt
könnun sem Sameinuðu þjóðirnar
hafa látið gera. Það er sú staða sem
hin fjölþjólegu fyrirtæki reyna að
nýta sér. Ársfundur WWF í mars á
þessu ári, 2006, sem haldinn var í
Mexico City, einni af þeim borgum
þar sem vatnsskortur er tilfinnanleg-
ur, vakti athygli á að ástand þessara
mála væri alvarlegt.
Neysluvatn er átakamál víða um
heim. Á Vesturbakkanum, átaka-
svæði Ísraela og Palestínumanna,
hafa hinir fyrrnefndu lagt undir
sig 90% neysluvatnsins sem þar er
aðgengilegt.
Þörf fyrir hreint vatn tvöfaldast
á 20 ára fresti um þessar mundir,
sem er tvöfalt meira en fólksfjölgun-
in á jörðinni. Í skýrslu sem Maude
Barlow frá Kanada birti árið 2000
er komist að þeirri niðurstöðu að
„ríkisstjórnir um allan heim verði
að tryggja að aðgangur að vatni sé
grundvallar mannréttindi og koma í
veg fyrir að vatnsöflun verði einka-
vædd og notuð í hagnaðarskyni“.
Eitt af vandamálunum, sem tals-
menn þess að aðgangur að vatni sé
mannréttindamál hafa við að glíma,
er það að fjöldi ríkisstjórna hefur nú
þegar gert samninga við fyrirtæki
um einkarétt þeirra á að reka vatn-
sveitur í viðkomandi löndum. Bæði
Viðskiptabandalag Norður-Amer-
íku (NAFTA), og það sem verra er,
Alþjóðaviðskiptastofnunin, WTO,
hafa stutt þessa einkavæðingu.
Vandamálin hrannast því upp,
jafnframt því sem vatnsskortur vex,
einkum í þróunarlöndunum. Átök-
in í Miðausturlöndum standa, auk
annars, um aðgang að vatni. Ráða-
menn Malasíu og Singapore deila
um vatn eftir að þeir fyrrnefndu
fengu sér dæmdan rétt á helmingi
af neysluvatnslindum hinna síðar-
nefndu. Risinn Monsanto hreiðrar
um sig á Indlandi og í Mexíkó og
ætlar sér mikinn hagnað af þeim
viðskiptumogAlþjóðabankinnstyð-
ur einkavæðingu á vatnsveitum.
Fyrir nokkrum árum samdi rík-
isstjórn Bólivíu við bandaríska
fyrirtækið Bechtel um að reka vatn-
sveitur í landinu. Fyrirtækið tvö-
faldaði ári síðar vatnsverðið. Sam-
tök mótmælenda, sem nefndu sig
Blue Planet Project (BPP), gripu
þá til mótmælaaðgerða í Bólivíu
undir forystu Oscars Olivera sem
er þekktur baráttumaður fyrir mann-
réttindum í landinu.
BPPerusamtök bænda,umhverf-
issinna, fólks af ættum frumbyggja
og opinberir starfsmenn sem berjast
fyrir því að umráðarétturinn fyrir
vatnsréttindum sé í höndum þjóðar-
innar. Árangur af baráttu þeirra var
sá að Bechtel neyddist til að hætta
starfsemi í Bólivíu þrátt fyrir að
Alþjóðabankinn styddi fyrirtækið.
Fyrirtækið hefur hins vegar lagt
fram kröfu um skaðabætur upp á 20
milljónir dollara frá Bólivíu en nið-
urstaða er ekki fengin í því máli.
(Nationen, Ósló, 26. okt. 2006)
Baráttan um vatnið
Danskur landbúnaður stórframleiðandi orku
Bændur í Englandi styrktir til
að hefja lífrænan landbúnað
Eftirspurn eftir lífrænum mjólkurafurðum hefur aukist í Englandi
og það hefur hvatt matvöruverslanakeðjuna Tesco til að grípa til
óhefðbundinna ráða við að afla varanna.
Þessi stærsta verslanakeðja Bretlands býður nú þarlendum bændum
að greiða fyrir þá kostnað við eftirlit með framleiðslunni og leiðbein-
ingaþjónustu sem þeir njóta í því skyni að hvetja þá til að skipta yfir í
lífrænan búskap.
Eftirspurn eftir lífrænum mjólkurafurðum vex um 45% á ári í Eng-
landi um þessar mundir og við því er Tesco að bregðast, segir danska
tímaritið Økologisk Jordbruk.
Tilboð Tesco lækkar útgjöld bóndans um 4.500 dkr. á næstu þremur
árum og rétt á því eiga allir núverandi og væntanlegir lífrænir mjólkur-
framleiðendur sem leggja afurðir sínar inn til sölu hjá Tesco.
Samtök lífrænna bænda í Englandi fagna þessu framtaki Tesco og
vona að það hvetji fleiri bændur til að taka upp lífrænan búskap.
(Maskinbladet, Danmörku)
Fái Alþjóða heilbrigðismála-
stofnunin að ráða verða öll
jurtavarnarefni í hættuflokki
1 bönnuð. Þessi efni eru notuð í
helmingi allra sjálfsvíga í Asíu,
að sögn blaðsins Information.
Einungis í Kína eru þessi efni
völd að 150 þúsundum sjálfsvíga
árlega og sérfræðingar telja að
þetta sé algengasta aðferð í heim-
inum við þessi víg.
„Sá sem örvæntir og drekkur
jurtavarnarefni deyr innan 3ja
klst. og við vitum úr mörgum
rannsóknum að þetta fólk vill
ekki deyja og vissi ekki hve ban-
væn þau eru,“ sagði Jose Berta-
loto, skipuleggjandi verkefnis
WTO um baráttu gegn geðtrufl-
unum.
Af þeim ástæðum hvetur stofn-
unin til tafarlauss banns á jurta-
varnarefnum í fyrsta hættuflokki.
(LandbrugsAvisen)
Alþjóða heilbrigðismálastofnunin
(WTO) vill banna hættulegustu
jurtavarnarefnin Því er spáð að eftir áratug verði
um 80% af svínarækt í Dan-
mörku í höndum um 250 svína-
bænda með mjög stór bú.
Þessu spáði framkvæmdastjóri
dönsku svínaræktarsamtakanna,
(Dansk Svineproduktion), Orla
Grön Pedersen, á aðalfundi samtak-
anna í Herning nýlega.
Hann benti á að það virtist ekki
vera erfitt um þessar mundir að fjár-
magna svínahús sem rúma 2000-
3000 gyltur. Þetta sagði hann vera
eðlilega þróun vegna þess að þessi
bú skiluðu hámarksárangri, bæði
hvað varðaði hagnýtingu á tækni
og góða afkomu. Þessir bændur og
fjölskyldur þeirra munu taka foryst-
una í danskri svínarækt á komandi
árum, sagði hann.
(Nationen, Ósló, 27. okt. 2006)
Fá en stór svínabú í Dan-
mörku eftir nokkur ár