Bændablaðið - 11.09.2007, Síða 17

Bændablaðið | Þriðjudagur 11. september 20071
sóknum á undanförnum árum og
áratugum. Þannig hafa skapast
tengsl rannsókna og framkvæmda,
og þekkingin hefur þannig skilað
sér jafnóðum til þeirra sem þær
nota. Þessi gagnvirku og góðu
tengsl eru lífæð rannsóknastarfsins.
Með tilkomu skógfræðináms við
Landbúnaðarháskóla Íslands hafa
skapast ný tækifæri, bæði til þess
að efla skógræktarrannsóknir og til
þess að styrkja skógfræðinámið við
LbhÍ. Í gildi er samstarfssamning-
ur milli Rannsóknastöðvarinnar á
Mógilsá og LbhÍ, sem kveður á um
að sérfræðingar Mógilsár skuld-
bindi sig til þess að leggja fram
krafta sína við kennslu og við að
leiðbeina nemum í lokaverkefnum.
Með þessu móti aukast möguleikar
Rannsóknastöðvarinnar á nýlið-
un sérfræðinga, jafnframt því sem
nemendur við LbhÍ fá aukna breidd
í námsframboði og möguleikum til
sérhæfingar.“
Ræktun trjágróðurs á Íslandi síð-
ustu ár, hefur hún ekki verið að
breytast mikið?
„Með tilkomu landshlutabundnu
skógræktarverkefnanna um land
allt frá árinu 1990 hefur árleg gróð-
ursetning Íslendinga sex-áttfaldast.
Þessu hefur fylgt mun meira fram-
boð á landi til skógræktar og mun
fleiri virkir skógræktendur en áður
gerðist. Nú stunda um 800 skóg-
arbændur skógrækt á jörðum sínum
og eru þeir óðum að ná góðum
tökum á ræktuninni. Stóraukin vél-
væðing (með jarðvinnslu- og gróð-
ursetningarvélum), ásamt því að
gróðursettar eru yngri, minni og
ódýrari plöntur en áður tíðkaðist
hefur líka leitt til þess að ræktunin
hefur orðið hagkvæmari. Ef litið er
2-3 áratugi aftur í tímann og stað-
an þá borin saman við stöðuna nú,
hefur íslensk skógrækt breyst frá
því að vera þaulræktun á hendi
fámenns hóps á litlu flatarmáli,
meira og minna einskorðuð við þau
svæði þar sem reynsla fyrir skóg-
rækt var góð, yfir í mjög víðtæka
og dreifða ræktun á nánast öllu
landinu, til ystu annesja. Markmið
skógræktarstarfsins eru einnig mun
fjölþættari en áður, þegar þau mið-
uðust eingöngu við efnisleg verð-
mæti, svo sem timburframleiðslu.
Einnig hefur skógrækt breyst
frá því að vera að mestu stunduð af
starfsmönnum einnar ríkisstofnunar
(Skógræktar ríkisins) ásamt vaskri
sveit hugsjónafólks í skógrækt-
arfélögum, yfir í að vera atvinnu-
vegur á landsvísu, með þúsundum
sjálfstæðra þátttakenda. Þessari
útþenslu skógræktar og breytt-
um áherslum út um landið hafa að
sjálfsögðu fylgt tímabundnir vaxt-
arverkir. Má þar nefna afföll í gróð-
ursetningu sem stafa að hluta til af
aðlögunarvandamál sumra trjáteg-
unda og ónógri reynslu í sumum
landshlutum.“
Hvað með nýjar tegundir, eru þær
margar og koma þær vel út?
„Segja má fimm trjátegundir úr
barrskógabeltinu (birki, rússalerki,
sitkagreni, stafafura og alaskaösp)
séu enn uppistaðan í árlegri skóg-
græðslu Íslendinga, líkt og verið
hefur mörg undanfarin ár. Vöxtur
flestra þessara tegunda hefur verið
með mestu ágætum hin síðari ár,
en þó hafa sums staðar skapast
vandamál með rússalerki vegna
hlýnandi vetra. Ýmsar trjátegundir
úr laufskógabeltinu sem áður var
talið óhugsandi að hér gætu þrifist
í görðum landsmanna hafa dafnað
með mestu ágætum og gæti þetta
hugsanlega verið forsmekkurinn að
meiri fjölbreytni trjátegunda í skóg-
rækt hér á landi, sem fylgja myndi
í kjölfar hlýnandi loftslags. Tré
getur lifað í margar aldir og gangi
eftir spár um hækkun meðalhita á
Íslandi um 2-5°C á næstu öld, yrði
íslenskt loftslag orðið sambærilegt
við það sem nú ríkir í Skotlandi eða
á Írlandi. Við næstu kynslóð skóg-
ræktenda gæti blasað allt annað og
fjölbreyttara skógræktarumhverfi
en hjá okkur sem nú erum að störf-
um.“
Hver hafa helstu verkefni ykkar
verið upp á síðkastið og hvað er
helst framundan?
„Viðfangsefnin spanna nú m.a.
kvæma- og tegundarannsóknir,
skógerfðafræði og kynbætur, skóg-
vistfræði, rannsóknir á trjásjúkdóm-
um og skaðvöldum, ræktunartil-
raunir, rannsóknir sem tengjast mati
á skógræktarskilyrðum, rannsóknir
á vexti og útbreiðslu skóga, þ.m.t.
rannsóknir á bindingu kolefnis með
skógrækt og rannsóknir í skógrækt
sem tengjast félagsfræði.
Verkefnavalið á Mógilsá mótast
fyrst og fremst af þeim vanda-
málum, sem upp koma í skógrækt-
arstarfinu vítt og breitt um landið,
en ræðst í vaxandi mæli af ákvörð-
unum rannsóknasjóða og annarra
styrktaraðila. Tvö rannsóknasvið
sérstaklega hafa vaxið hröðum
skrefum síðustu árin. Annars vegar
er um að ræða þær rannsóknir sem
tengjast með einum eða öðrum
hætti kolefnisbindingu og skuld-
bindingum Íslands gagnvart Kyoto-
samningnum og loftslagssamningi
Sameinuðu þjóðanna. Hins vegar
eru það vistfræðirannsóknir á áhrif-
um skógræktar á líffræðilegan fjöl-
breytileika. Hlýnun loftslags af
mannavöldum er alvarlegt, hnatt-
rænt vandamál sem allir jarðarbúar,
aldnir sem óbornir, munu þurfa
að takast á við. Á næstunni tel ég
að loftslagsmálin og samspil þess
málaflokks við skóginn eigi eftir að
yfirskyggja flest annað í umræðunni
um skógræktarmál Íslendinga.
Eitthvað að lokum sem þú vilt koma
á framfæri?
„Sú skógrækt, sem stunduð er
á Íslandi, sér fram á betri árangur
með hjálp rannsókna sem standa í
nánum tengslum við atvinnuveg-
inn skógrækt. Breytingar sem rætt
eru um að gera á stjórnarráðinu
þessi dægrin gerir ráð fyrir að
skógræktarrannsóknir verði, frá
og með næstu áramótum, vistaðar
í öðru ráðuneyti en því sem ræður
yfir meginþorra skógræktarfram-
kvæmda í landinu. Ég óttast mjög
að sú breyting, ef af verður, verði
til þess eins að draga úr krafti rann-
sókna og veikja málaflokkinn í
heild. Ef flytja á skógræktarmál
milli ráðuneyta, myndi ég vilja
sjá málaflokkinn flytjast í heild
sinni milli ráðuneyta, frekar en að
honum yrði tvístrað þannig að hann
yrði „einskis manns barn“ í tveimur
eða jafnvel fleiri ráðuneytum.“
Viðtal: Magnús Hlynur
Hreiðarsson
Einar Kristinn Guðfinnsson landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra mætti
að sjálfsögðu í 40 ára afmæli á Mógilsá.
Jón Loftsson, skógræktarstjóri skálar með viðstöddum í tilefni af 40 ára
afmæli rannsóknarstöðvarinnar á Mógilsá. Myndir úr veislu: Ragnhildur
Freysteinsdóttir
Jón Geir Pétursson flutti ávarp á
afmælishátíðinni fyrir hönd Skóg-
ræktarfélags Íslands.
Flutningar ganga vel
Fyrir nokkru greindi Bænda-
blaðið frá því að dæmi væru
þess að stórgripir hefðu drepist
í flutningum sem tekið hefðu of
langan tíma. Sömuleiðis að eng-
inn reglugerð yngri en 30 ára
væri til um stórgripaflutninga,
Vegna þessarar greinar hefur
Sigurður Jóhannesson fram-
kvæmdastjóri SAH Afurða sent
blaðinu eftirfarandi:
,,Flutningar bæði á stórgrip-
um og sauðfé hjá SAH Afurðum
ehf. hafa gengið mjög vel und-
anfarin ár. Ekki hafa orðið afföll
á sláturgripum í flutningi á vegum
félagsins og almenn ánægja ríkt
með þá þjónustu sem veitt er. Þeir
bílar sem sinna flutningum á slát-
urfé og stórgripum eru hannaðir til
slíkra nota og bílstjórar þeirra hafa
mikla reynslu af slíkum flutning-
um. Hvorki stórgripir né sláturfé
hafa drepist í flutningi að slát-
urhúsi SAH Afurða ehf. Þótt vand-
mál hafi komið upp með flutninga
hjá einstaka sláturleyfishöfum
verður ekki séð að réttlætanlegt
sé að tengja þau vandamál við alla
sláturleyfishafa á Norðurlandi eins
og gert er í greininni.“