Bændablaðið - 12.02.2009, Page 7

7 Bændablaðið | fimmtudagur 12. febrúar 2009
Ágætu lesendur
Nú er ég farinn að fá þessar fínu
sendingar, ágætar vísur hafa
borist mér. Endilega haldið því
áfram og bætið í. Næg eru yrk-
isefnin. Ekki skal ég forsmá
kosningavísur en betur falla mér
annars konar vorvísur.
Fyrst þetta þar sem við erum
í tíma miðja vegu milli áramóta
og páska. Landgræðslan sendir
út dagatal um hver áramót með
fallegum landslags- og land-
græðslumyndum. Ekki brást það
þetta árið. Hins vegar bar svo
við að í kjölfarið sendi einn af
starfsmönnum Landgræðslunnar
út rafrænt dagatal til félaga
sinna í þrengri hópi og var það
einnig fallega myndskreytt.
Guðmundur Halldórsson, líf-
fræðingur og rannsóknastjóri
Landgræðslunnar, þáði með
þökkum bæði ritin. Hann orti
eftir að hafa vandlega skoðað
það síðara:
Fifil minn má ég fegri muna
flest er nú orðið dautt og kalið.
Þó trúi ég aftur á upprisuna
eftir að ég fékk dagatalið.
Björn Ingólfsson orti um kunn-
ingja sinn sem fór til Afríku.
Það var í þá daga er Íslendingar
héldu að upp til hópa væru
Afríkumenn mannætur. Björn lét
það liggja milli hluta en vin sinn
þekkti hann þó betur:
Í Afríku er sérhver maður metinn
sem málsverður að fornum, grón-
um sið.
Birgir slapp, og aldrei var hann
etinn,
að hann væri drukkinn bar þó við.
Einar Guðmundsson sendi mér
eftirfarandi póst:
Faðir minn Guðmundur J. Ein-
arsson bóndi í Hergilsey, síðar á
Brjánslæk, orti fyrir sextíu árum:
Hjartað kvíðir kuldatíð
kvelst í hríðarslögum.
Þrautir stríða, þroska líð.
Það finnst víða í sögum.
Sjálfur sér Einar ljósið framund-
an þótt syrt hafi í álinn undan-
farið. Hann yrkir:
Sólin gyllir engi og ása
allt fær nýjan svip og heiti,
vinstri grænir vindar blása
vorið er á næsta leiti.
Kristbergur Pétursson yrkir um
túnaslátt upp á gamla móðinn:
Bóndi stóð og beitti ljá,
bar hann sig að leggja strá.
Tjásur grasa til og frá
tuskaði hann í æði.
Reif þær upp með rótunum
og rótaði í grjótunum,
hafði loks í hótunum
við Helvítið í bræði.
Síðan segir Kristbergur: „Ég ber
virðingu fyrir bændum landsins
okkar eins og öllu vinnandi fólki
til sjávar og sveita. Enda sjálfur
kominn af verkafólki, sjómönn-
um og bændum í allar ættir. Hér
er virðing mín fyrir bændum, sér
í lagi eldra fólki, þó að lýsingin
sé kannski hráslagaleg:
Lotinn bóndi, lúið bak.
Larfatreyja, buxnaflak.
Bóndi gamall, bogið hrak
bjargar sér að vanda.
Stoltur forðum sté í fót,
stoltur enn þó blási mót.
Les af vörum lygahót
og leyfir sér enn að standa.“
Og þannig lýkur þessum þætti.
Megi góan verða þeysöm (eða
þeysin), votur einmánuður og
vorið hið besta.
Umsjón:
Hjálmar Jónsson
hjalmar@domkirkjan.is
Í umræðunni
MÆLT AF
MUNNI FRAM
Steingrímur J. Sigfússon er nýr
ráðherra sjávarútvegs- og land-
búnaðarmála, auk þess sem hann
situr einnig í stól fjármálaráð-
herra. Að mati Steingríms er
staða íslensks landbúnaðar graf-
alvarleg um þessar mundir. Hins
vegar sé ljóst að slíkt hið sama
eigi við um bæði einstaklinga og
fyrirtæki almennt. Staðan í efna-
hag þjóðarinnar sé grafalvarleg
og vandséð hvernig hægt verði að
komast fram úr vandanum. Hitt
sé jafnljóst að beita verði öllum
ráðum til að verja landbúnaðinn
og koma í veg fyrir að bændur
lendi í greiðsluþroti. Það hafi
aldrei verið mikilvægara en nú.
Bændablaðið tók Steingrím tali
og spurði hann meðal annars að
því hvort líkur væri til að skerð-
ingar á verðbótaþætti búvöru-
samninga yrðu dregnar til baka.
„Ég á fund með bændafor-
ystunni í þessari viku, bæði for-
ystumönnum Bændasamtakanna
og garðyrkjubændum vegna þeirra
sérstöku mála. Við munum fara yfir
þetta en ég get engar vonir vakið
um að hægt verði að afturkalla
þessa skerðingu. Við erum lögð af
stað inn í þetta fjárlagaár, aðstæður
eru eins og allir þekkja og má jafn-
vel búast við enn meiri þrengingum
fram undan þannig að það væru
bara falsvonir ef að ég færi að gefa
eitthvað slíkt í skyn. Að sjálfsögð-
ur er ég hins vegar tilbúinn að fara
yfir öll hagsmunamál bænda með
þeim og athuga hvort eitthvað er
einhvers staðar hægt að gera sem
auðveldar mönnum lífið og takast
á við þessa erfiðleika. Um þetta
mun ég allt ræða við forystumenn
bænda og jafnframt þá líka um
framtíð þessara samskipta ríkis og
bændasamtakanna. Þessi skerðing á
þessu ári er staðreynd og horfurnar
eru ekki þesslegar að hægt verði að
taka hana til baka í fjárlögum næsta
árs, það verður bara að segja það
alveg eins og er. Það er því mik-
ilvægt að þeir aðilar sem standa að
þessum samningi ræði málin hrein-
skilningslega.“
– Nú hafa grænmetisbændur lýst
miklum áhyggjum vegna skerðinga
á niðurgreiðslu flutningskostnaðar
rafmagns sem landbúnaðarráðu-
neytið boðaði í desember síðast-
liðnum. Samband garðyrkjubænda
telur að skerðingin muni valda
um 25 prósenta hækkun á raforku-
kostnaði til bænda. Jafnframt þessu
á að skerða vísitölutengingu samn-
inga um beingreiðslur til garð-
yrkjubænda. Er ekki fullkomlega
ábyrgðarlaust að fara fram með
þessum hætti og gæti það ekki vald-
ið því að garðyrkjubændur yrðu
hreinlega gjaldþrota?
„Mér er alveg ljóst að þetta eru
miklir erfiðleikar og að við verð-
um að skoða það mál. Við megum
ekki missa þessa dýrmætu grein út
úr höndunum á okkur á sama tíma
og menn réttilega segja að þessar
þrengingar hafi sannað mikilvægi
þess að hafa þessa matvælafram-
leiðslu hér. Hvaða aðgerða hægt
er að grípa til er hins vegar vand-
séð, ekki síst í ljósi þess að það er
trúlega ekki auðvelt að sækja þetta
til orkufyrirtækjanna eins og staða
þeirra er nú. Ég get því engu lofað
nema því að ég mun fara yfir þetta
mál.“
Hvetur bændaforystuna til þess
að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri
– Nýtt frumvarp til laga um
greiðsluaðlögun hefur litið dagsins
ljós í þinginu. Bændur eru í þeirri
stöðu að heimili þeirra og rekstur
eru í raun einn og sami hluturinn,
þeir búa og vinna á búum sínum.
Kemur til greina að fara í sértækar
aðgerðir fyrir bændur í ljósi þess
að þeir eru í þeirri stöðu að heim-
ili þeirra og vinnustaður er eitt og
hið sama?
„Það er atriði sem á hiklaust að
skoða. Í frumvarpinu er opnað á
þann möguleika að þeir sem hafa
staðið í atvinnurekstri geti orðið
hluti af þessum kerfi. Mér þykir
einboðið að skoða mál bænda sér-
staklega að þessu leyti því þeir eru
í þessari sérstöku stöðu að þeir
búa í sínu fyrirtæki. Ég vil því að
það verði skoðað hvort frumvarp-
ið eins og það er nú opni á þessa
hluti eða hvort þurfi að gera á því
breytingar. Ég hvet forystumenn
Bændasamtakanna til að koma
sínum sjónarmiðum varðandi þetta
strax á framfæri.“
Uppi hafa verið raddir um að
nauðsynlegt sé að afskrifa skuldir
fyrirtækja og einstaklinga upp að
einhverju vissu marki til þess að
bjarga þeim frá því að fara í þrot.
Steingrími líst ekki vel á þá hug-
mynd.
„Ég held að það sé hættulegt
að tala á þeim nótum að hægt sé
að afskrifa skuldir fólks og fyr-
irtækja í einhverju mæli. Hver á þá
að borga í staðinn? Þjóðin er meira
eða minna öll í þeirri stöðu að vera
á kafi í skuldum og það er engum
til að dreifa til að taka við slíkum
skuldum. Málið snýst frekar um að
aðstoða fólk eftir föngum með til
að mynda frystingu gjaldeyris lána,
úrræðum sem Íbúðalánasjóður og
bankarnir eiga að veita og geta
veitt. Það á að reyna að aðlaga
afborganir að greiðslugetu hvers og
eins, skuldbreyta og veita slíka fyr-
irgreiðslu. Þessi ríkisstjórn leggur
áherslu á að jafna byrðunum á eins
sanngjarnan hátt og hægt er og það
er einfaldast að gera með tekjuöfl-
un ríkisins.“
Tryggja verður fjármagn til
áburðarkaupa
Gríðarlegar verðhækkanir urðu á
áburði á síðasta ári og er útlit fyrir
að verð muni enn hækka á þessu
ári. Er talið að áburðarverð muni
hækka um 25 prósent nú og ljóst
er að margir bændur munu eiga í
erfiðleikum með að fjármagna sín
áburðarkaup. Til eru dæmi þess að
menn hafi ekki enn getað greitt að
fullu fyrir kaup á áburði síðasta árs.
Steingrímur er spurður hvort hann
geti tryggt það að ríkisbankarnir
komi að fjármögnun áburðarkaupa
hjá bændum.
„Þetta er gríðarlegt áhyggjuefni
og mér sýnist tvennt framundan hjá
bændum sem mun reynast þeim
mjög erfitt. Það eru annars vegar
virðisaukaskil nú á útmánuðum og
síðan áburðarkaupin. Þetta snýst
um að bændur geti fjármagnað
þetta með einhverjum hætti, gegn-
um sína viðskiptabanka eða aðra
aðila hugsanlega. Það verða vænt-
anlega lagðar fram breytingar á
lögum um Byggðastofnun sem eiga
að rýmka útlánamöguleika hennar.
Byggðastofnun hefur komið tals-
vert að landbúnaðinum enda fáum
öðrum orðið til að dreifa. Nú á
landbúnaðurinn ekki lengur neinn
lánasjóð eða stofnlánadeild og ég
hef nú stundum sagt að nú sakni
menn vinar í stað. Ef til hefði verið
fjárfestingalánasjóður í greininni
hefði hann verið notaður núna til
að hjálpa mönnum í gegnum þessa
erfiðleika.
Ég er mjög meðvitaður um þessa
stöðu bænda og mun reyna að sinna
því eftir því sem hægt er og það er
auðvitað alveg ljóst að það verður
að tryggja að bændur geti fengið
áburð nú í vor.“
Vinstri græn hafa lagst gegn því
að hið svonefnda matvælafrum-
varp verði að lögum að óbreyttu.
Frumvarpið var lagt fyrir þingið
á nýjan leik skömmu fyrir jól og
mælt var fyrir því í þingbyrjun eftir
áramótin. Það er nú til meðferðar í
sjávarútvegs- og landbúnaðarnefnd.
Steingrímur sagði í þingræðu þegar
mælt var fyrir frumvarpinu að nýju
að ótækt væri hversu opið það væri
fyrir innflutningi á hráu, ófrosnu
kjöti. Steingrímur segist ekki geta
sætt sig við að frumvarpið fari
óbreytt í gegn. En ætlar hann að
beita sér fyrir því að málið verði
klárað á yfirstandandi þingi svo að
það hangi ekki eins og sverð yfir
bændum til frambúðar?
„Ég vil augljóslega ekki að
frumvarpið fari óbreytt í gegn. Mér
finnst það of opið fyrir innflutningi
á hráu kjöti og hef sagt það áður
að ég vil að það verði farið mjög
gaumgæfilega yfir það hvort ekki
sé hægt að byggja þarna inn frekari
varnir. Það væri ákaflega slæmur
kostur í mínum huga að afgreiða
frumvarpið svona opið þrátt fyrir
þær breytingar sem búið er að gera
sem margar hverjar eru til bóta frá
fyrstu hugmyndum. Þetta mál er
komið á ábyrgð þingsins og ég mun
fylgjast með því í samráði við við-
komandi þingnefnd. Það á auðvitað
eftir að koma í ljós hverju þingið
afkastar á þeim stutta tíma sem er
til kosninga. Af hálfu ríkisstjórn-
arinnar eru forgangsmál núna þess-
ar björgunaraðgerðir fyrir heimilin
og fyrirtækin í landinu, það ein-
faldlega verður að vera í forgrunni.
Ég hef til dæmis gefið fyrirmæli
um það hér í ráðuneytinu, og það
er allt í lagi að menn viti af því, að
við munum ekki hlaða inn á þing-
ið málum á þessum stutta tíma sem
er til stefnu. Við setjum ekki inn á
þingið nein ný frumvörp eða mál
sem geta beðið. Ég veit að hér í
ráðuneytinu hafa verið í undirbún-
ingi ýmis góð mál en flest þeirra
eru sem betur fer þannig vaxin að
það er ekki algjört tímaspursmál
hvenær þau fá afgreiðslu. Brýnustu
málin verða að fá afgreiðslu fyrst.“
Evrópusambandsmál ekki á
dagskrá
– Bændaforystan hefur lagst einörð
gegn umsókn um Evrópu sam bands-
aðild og almennt virðast bændur
um land allt á sama máli. Verður
Evrópusambandsmálum hreyft í
þess ari ríkisstjórn?
„Nei, það verða að sjálfsögðu
engar ákvarðanir teknar í þessu
örlagamáli á þessum örstutta tíma.
Hafi mönnum dottið það í hug var
það mikið óraunsæi að láta sér
detta í hug að þessi tímabundna
björgunarstjórn færi að taka slíkar
ákvarðanir. Málinu er í raun vísað
inn í kosningabaráttuna og inn á
næsta kjörtímabil. Það þekkja allir
mína afstöðu og míns flokks þannig
að ég á ekki í neinum vandræðum
með að sitja hér í sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneytinu. Ég þekki
vel afstöðu þeirra greina til málsins
þannig að það eru engir árekstrar í
því tilviki.“
– Hversu bjartsýnn ertu á að
takist að verja landbúnaðinn?
„Ég er þrátt fyrir allt bjartsýnn
á að það takist að verja landbúnað-
inn. Það er mikil seigla í bændum
og þrek. Greinin nýtur mikillar vel-
vildar neytenda um þessar mundir
og ég er sannfærður um að land-
búnaðurinn mun njóta góðs af því
til frambúðar. Svo fremi sem okkur
tekst að komast fram úr þessum erf-
iðleikum, við náum að klára þennan
vetur og komast fram á græn grös
þá er ég fremur bjartsýnn á framtíð
landbúnaðarins til lengri tíma litið.
Þeim mun mikilvægara er að ekki
verði einhver meiriháttar brestur í
þessu núna og menn neyðist ekki
til að bregða búum vegna þess
að þeir geti ekki keypt áburð eða
annað slíkt. Að vissu leyti held ég
að menn þyrftu að blása til vissrar
sóknar, auka innlend aðföng, auka
kornrækt og annað sem gerir grein-
ina enn sjálfbærari. Jafnvel ættu
menn að auka framleiðsluna því
það er margt sem bendir til þess að
mönnum muni ganga ágætlega að
selja hana hvort sem er á innlend-
um eða erlendum markaði. Það eru
jákvæðir hlutir sem geta unnið með
greininni en allt felst þetta í því að
við getum unnið okkur út úr vand-
anum sem við stöndum frammi
fyrir.“ fr
Aldrei mikilvægara en nú að verja landbúnaðinn
Steingrímur J. Sigfússon landbúnaðarráðherra segir nauðsynlegt að tryggja að bændur fari ekki í þrot
– Ekki líkur til þess að hægt verði að draga til baka skerðingar á búvörusamningum
– ESB-aðild ekki á dagskrá þessarar ríkisstjórnar
Steingrímur J. Sigfússon, fjármála-, landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra
vill athuga hvort ekki sé hægt að setja frekari varnir gegn innflutningi á
hráu kjöti í matvælafrumvarpið.