Fréttablaðið - 17.12.2012, Blaðsíða 24

17. desember 2012 MÁNUDAGUR| SKOÐUN | 24
Skuldavanda heimilanna
í dag er erfitt að leysa og
það vantar hugmyndir um
það hvað hægt er að gera.
Þó ýmsir stjórnmálamenn
staglist á því að leysa
þurfi vandann benda þeir
ekki á vænlegar leiðir til
þess.
Við Íslendingar verðum
að bíta í það súra epli að
hægt hefði verið að fram-
kvæma almenna skulda-
lækkun eða festa vísi-
töluna í janúar 2009 en nú er það
orðið of seint, tækifærið er runnið
úr greipum stjórnvalda.
Íslendingar vita að krónan er
einn lélegasti gjaldmiðill heims
en margir halda að hún leysi allan
vanda því hægt er að fella gengið.
Þó er það talið merki um veikleika
á geði eða litla greind að gera það
sama aftur og aftur og halda að
maður geti fengið aðra útkomu
en áður.
Leggja þarf niður verðtryggingu
Verðtrygging fasteignalána hefur
komið mörgum heimilum í land-
inu illa því lán bundin við neyslu-
verðsvísitölu hafa hækkað langt
umfram verð á fasteignum. Þá
horfa margir til óverðtryggðra
lána sem lausnar. En þar sem
gjaldmiðillinn er eins óstöðugur
og raun ber vitni þá krefjast lán-
veitendur á óverðtryggðum lánum
breytilegra vaxta, lánveitandinn
getur breytt þeim að vild (oftast
þýðir þetta hækkað þá). Gefum
okkur t.d. að á næsta ári taki við
léleg stjórn og verðbólga færi í
50%. Þá myndu bankarnir hækka
óverðtryggða vexti í 60%, sá sem
væri með 20 milljóna króna lán
þyrfti þá að borga 12 milljónir í
vexti yfir árið. Það gengur ekki
upp.
Við sitjum því uppi með verð-
tryggð lán en leggja þarf niður
verðtryggingu fasteignaskulda
við neysluverðsvísitölu. Íslensk
heimili hafa verið látin
taka áhættu af afleiðum
sem ættu aðeins að vera
í boði fyrir fjárfestingar-
banka og verðbréfasjóði.
Nú er talað um að aðskilja
fjárfestingarbanka frá
hefðbundinni banka-
starfsemi þar sem áhætt-
an sé of mikil en á meðan
er hver einasta fjölskylda
í landinu látin taka áhættu
í fjármálum sem má líkja
við fjárhættuspil.
Kaupandi eignast alltaf hlut
Ég velti hér upp þeirri hugmynd
að taka upp verðtryggingu á
fasteigna skuldum sem bundin
verði fasteignaverði. Með því móti
eignast kaupandi alltaf hlut í fast-
eign sem hann kaupir og greiðir
af hvernig sem verðið sveiflast á
markaði. Lánveitandinn fær verð-
tryggingu á sínum peningum m.v.
fasteignaverð. Það má hugsa sér
að lán sé veitt með lágum vöxtum
t.d. 3% til 50 ára. Þá greiðir lán-
þeginn 2% af höfuðstólnum á ári.
Ef við tökum dæmi af 20 millj-
óna króna láni væri afborgun og
vextir rúmar 83 þús. kr. á mánuði
eða ein milljón á ári. Afborgun
lækkar þegar á líður því höfuð-
stóllinn lækkar. Kaupandi væri þá
eftir 10 ár búinn að greiða fimmt-
ung af láninu og það væri alltaf
hans hlutur í íbúðarverðinu ef
hann selur.
Til að fjármagna kerfið mætti
hugsa sér að höfuðstóll og vextir
slíkra verðbréfa væru undan-
þegnir skatti. Fólk sem vill
minnka við sig fasteign gæti keypt
eða tekið við slíkum bréfum og átt
þau til að fá vextina.
Lífeyrissjóðir og aðrir fjár-
festar eru sífellt að taka stöðu
í einhverjum eignum. Ef þeir
kaupa t.d. hlutabréf í Eimskip má
segja að þeir taki stöðu í skipum,
flutningatækjum, fasteignum,
olíuverði og ýmsu öðru sem þarf
til reksturs flutninga fyrirtækis.
Þeir taka áhættuna og reikna
ekki með að verðgildi bréfanna
hækki þó að verð á t.d. sjónvarps-
áskrift, koníaki eða sokkabuxum
hækki. Því er eðlilegt að þessum
aðilum bjóðist kaup á fasteigna-
verðstryggðum bréfum. Með því
móti styðja þeir við bakið á sjóðs-
félögum og fá 3% ávöxtun. Reikna
má með að byggingaraðilar vildu
lána íbúðarkaupendum með slíkri
verðtryggingu og selja bréfin með
afföllum til fjárfesta. Það þarf þó
að hafa í huga að miðstýrt kerfi
eins og Íbúðalánasjóður þarf að
miðla bréfunum til að koma í veg
fyrir að fjárfestar krefðust affalla
af almenningi. Þetta er í raun
svipað og húsbréfakerfið sem var
hér fyrir nokkrum árum en með
annarri verðtryggingu.
Fasteignaverðsvísitala væri
reiknuð út þannig að fundið væri
út meðalverð íbúðar húsnæðis
í landinu. Vísitalan væri ekki
byggingarvístala heldur einfald-
lega summa allra þinglýstra
kaupsamninga deilt með seldum
heildar fermetrafjölda.
Það sjá allir sem nenna að pæla í
þessum málum að verðtryggingin
sem hefur verið notuð hér á landi
gengur ekki upp. Það er ágætt að
mæla verð á neysluvörum til að
sjá hvernig gengur í þjóð félaginu
en að binda allar skuldir við slíkan
útreikning er hreinlega galið
þegar laun og kjör eru ekki bundin
þessari sömu viðmiðun.
Sanngjörn
verðtrygging
Fjölbreyttur hópur tók þátt
í Stóru grænu helginni (e.
Big Green Weekend) í októ-
ber sem er alþjóðlegur við-
burður. Þar komu saman
sjálfboðaliðar í náttúru-
vernd og létu gott af sér
leiða.
Þetta var í annað skipti
sem Umhverfisstofnun
tekur þátt í þessu sam-
starfi og í þetta sinn var
óskað eftir íslenskum sjálf-
boðaliðum í samstarfi við
náttúru verndarsamtök á
höfuðborgarsvæðinu.
Um Stóru grænu helgina fór
hópur sjálfboðaliða úr Fuglavernd,
Framtíðarlandinu, Landvernd og
AUS, ásamt sjálfboðaliðum starfs-
fólks Umhverfisstofnunar, til Eld-
borgar í Bláfjöllum. Þar var unnið
af krafti við að setja upp skilti, loka
fyrir nokkra slóða með grjóti og
afmarka bílastæði en stærsta verk-
efnið var þó að afmarka göngustíga
með því að græða sár í mosanum.
Nokkurra tuga metra langur slóði
gegnum mosann var græddur með
svokallaðri „moss transplanting“-
aðferð, þar sem mosi var tekinn af
öðru svæði án þess að skaða lands-
lagið, hann settur á bretti og flutt-
ur til Eldborgar. Mosinn var settur
á slóða sem hafði verið undirbúinn
með grjóti sem komið var fyrir á
staðnum til þess að mosinn næði að
festast.
Dýrmæt kunnátta
Þessi aðferð er vel þekkt og oft
notuð á friðlýstum svæðum sem eru
í umsjá Umhverfisstofnunar (t.d. við
Grábrókargíga í sumar) og einnig í
Vatnajökulsþjóðgarði, þar
sem sjálfboðaliðar á vegum
Umhverfisstofnunar vinna
við hlið landvarða og þjóð-
garðsvarða yfir sumar-
tímann.
Vegna Stóru grænu
helgar innar komu, auk
hinna, tveir reyndir
sjálfboða liðar frá Bret-
landi og Þýskalandi. Þeir
hafa unnið á Íslandi í átta
sumur í röð og eru orðn-
ir sér fróðir um alls kyns
aðgerðir í náttúruvernd og
búa yfir dýrmætri kunn-
áttu sem Umhverfisstofnun vill
varðveita. Þess vegna, meðal ann-
ars, tekur Umhverfisstofnun þátt
í námskeiði í göngustígagerð sem
Hólaskóli skipuleggur í maíbyrjun
ár hvert.
Þessa helgi var veðrið miskunnar-
laust en sjálfboðaliðarnir unnu
hörkuvinnu og kláruðu verkefnið í
þeirri náttúruperlu sem Eldborg er.
Mikilvæg vinna
Umhverfisstofnun er stolt yfir því
að geta sagt frá því að á árinu hafa
verið unnir 2.220 vinnudagar (444
mannvikur) á 30 svæðum um allt
land, frá Hornströndum til Lóns-
öræfa, frá Reykjanesi til Ás byrgis,
frá Snæfellsnesi til Kverkfjalla.
Sjálfboðaliðastarfi ársins 2012
lauk svo formlega með Stóru grænu
helginni.
Um 180 manns komu sérstaklega
til landsins í sumar og unnu gríðar-
lega mikilvæga vinnu í þágu nátt-
úrunnar. Við viljum þakka þeim
sérstak lega fyrir óeigingjarnt starf.
Umhverfisstofnun hefur rekið slík
verkefni beint í um áratug og að
hluta einnig í samstarfi við sjálf-
boðaliðasamtök.
Við hjá Umhverfisstofnun viljum
þakka landvörðum Vatnajökuls-
þjóðgarðs, Ferðafélags Íslands,
Útivistar og Umhverfis stofnunar,
skógarvörðum Skógræktar félags
Reykjavíkur og Skógrækt ríkis-
ins fyrir samstarfið og sam-
veruna. Kærar þakkir enn fremur
til margra annarra aðila sem hafa
hjálpað okkur, til dæmis rútu-
bílstjóra sem færðu okkur mat og
verkfæri út um allt land og starfs-
fólks á tjaldsvæðum þar sem sjálf-
boðaliðar fengu gistipláss.
Við viljum sérstaklega þakka
sjálfboðaliðunum sem komu og við
vonum að þeir geti hjálpað okkur
að koma á hefð fyrir sjálfboðaliða-
starfi í náttúruvernd meðal Íslend-
inga.
Á Íslandi eru 107 friðlýst svæði og
af þeim eru sautján á höfuðborgar-
svæðinu. Um grænu helgina kom
upp sú hugmynd að hvert og eitt
þessara 107 svæða eignaðist sinn
vinahóp sem sinnti náttúruvernd og
-umhyggju á svæðinu. Vinahóparnir
eru hugsaðir sem hluti af starfsemi
Umhverfisstofnunar, sem mun sjá
um verkefni á friðlýstum svæðum,
verkfæri og þjálfun.
Sjálfboðaliðar í náttúruvernd
FJÁRMÁL
Björn
Valdimarsson
hönnuður í
Reykjavík
➜ Við sitjum því uppi með
verðtryggð lán en leggja
þarf niður verðtryggingu
fasteignaskulda við neyslu-
verðsvísitölu. Íslensk heimili
hafa verið látin taka áhættu
af afl eiðum sem ættu aðeins
að vera í boði fyrir fjárfest-
ingar banka og verðbréfasjóði.
➜ Við viljum sérstaklega
þakka sjálfboðaliðunum
sem komu og við vonum að
þeir geti hjálpað okkur að
koma á hefð fyrir sjálfboða-
liðastarfi í náttúruvernd
meðal Íslendinga.
NÁTTÚRU-
VERND
René
Biasone
umsjónarmaður
sjálfb oðaliða í
náttúruvernd
fæst á www.kronan.is
HANGIKJÖT
í miklu úrvali!
GJAFAKORT