Fréttatíminn - 01.07.2011, Blaðsíða 24

É
g er hálfgert jólabarn,
fædd 21. desember 1989,
þannig að mamma rétt
náði heim fyrir aðfanga-
dag,“ segir Þóra brosandi.
Ég átti góða og skemmtilega æsku og
ég man vel eftir stundunum þegar ég
sat með ömmu minni, Þóru Stefáns-
dóttur, við gluggann á heimili hennar
í Skerjafirðinum og horfði á flug-
vélarnar. Amma sagði mér sögur af
ferðalögum sínum og af bróður sínum,
Dagfinni Stefánssyni flugstjóra, og
ég held að þá hafi ég strax smitast af
ævintýraþrá.
Sjálfboðaliði á munaðarleysingja-
hæli í Víetnam
Þóra lauk stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum í Reykjavík vorið 2009. Eins
og margir sem hafa setið á skólabekk
árum saman langaði hana að taka sér
smá frí frá skóla og hugði á ferðalög:
„Ég hafði íhugað að fara í læknis-
fræði en ákvað að vinna þetta ár til
að safna mér peningum og fara að
ferðast. Vinkona mín hafði fundið á
netinu sjálfboðaliðasamtök sem heita
Global Volunteer Network, GVN, og
eru með höfuðstöðvar á Nýja-Sjálandi.
Ég vissi ekki alveg hvað mig langaði
að gera; eitthvað nýtt, spennandi og
öðruvísi og láta bara vaða. Það var svo
margt í boði að ég fylltist hreinlega
valkvíða. Svo beindi ég athyglinni að
Víetnam því mér fannst menningin þar
skemmtileg og landið spennandi. Ég
kynnti mér samtökin vel og vissi að
þau voru örugg og að vel var búið að
sjálfboðaliðum svo að ég ákvað að láta
slag standa. Ég valdi að fara í svokallað
„Baby Orphanage Program“ í borginni
Danang, sem er þriðja stærsta borgin í
Víetnam. Þetta var dýrt ferðalag, en að
auki þurfti ég að greiða samtökunum
ca 130.000 krónur og mér var sagt að
hluti þeirrar fjárhæðar færi í að kaupa
mjólk, ávexti og annað fyrir börnin.
Ekkert af þessum vörum sá ég nú þann
tíma sem ég var þar.“
Pora mætir á svæðið
„Ferðalagið tók tvo og hálfan sólar-
hring. Fyrst flaug ég til London og
beið þar í tólf tíma, þaðan til Bahrain,
svo til Bangkok þar sem ég gisti eina
nótt og loks til Ho Chi Minh og þaðan
til Danang. Það var ekki fyrr en ég
var komin þangað að það runnu á mig
tvær grímur og ég hugsaði: „Djísús!
Ég ætla rétt að vona að einhver sé
hérna til að taka á móti mér!“ Þarna
stóð maður með stórt skilti sem á stóð:
„PORA“ – en ekki hvað! Þetta reyndist
vera sjúkraþjálfarinn á munaðarleys-
ingjahælinu, Mr. Phuc – og eftir þetta
gekk ég lengi undir nafninu Pora!
Hann keyrði mig að stóru húsi, sem
við deildum saman tíu sjálfboðaliðar,
öll enskumælandi en ég var sú eina
sem var ekki með ensku sem móður-
mál. Aðbúnaðurinn var til fyrirmyndar
fyrir okkur og ég deildi herbergi með
tveimur frábærum stelpum. Þessir
sjálfboðaliðar voru frá Ástralíu, Bret-
landi, Nýja-Sjálandi, Bandaríkjunum
og Kanada. Ég er enn í mjög góðu sam-
bandi við allt þetta fólk.“
Nýfædd börn upp í 100 ára
gamalt fólk
En menningarsjokkið kom daginn sem
þau voru keyrð á munaðarleysingja-
heimilið:
„Við unnum á fimm munaðarleys-
ingjaheimilum. Fólk í Víetnam vinnur
yfirleitt frá sólarupprás til klukkan
ellefu, svo er tekið langt hádegisverð-
arhlé og haldið áfram síðdegis. Við
byrjuðum hins vegar klukkan átta á
morgnana og ég eyddi flestum morgn-
um á Social Support Center. Þetta
er afgirt húsaþyrping þar sem búa
munaðarleysingjar frá nýfæddum upp
í hundrað ára. Þarna voru um hundrað
manns og við gerðum leikfimiæfingar
með gamla fólkinu á morgnana til að
reyna að láta það hreyfa sig aðeins.
Þau neituðu að taka þátt nema við
gæfum þeim sígarettur í staðinn – þar
fór heilbrigða lífernið! Þetta gamla fólk
hafði verið alla sína ævi á munaðar-
leysingjahæli og beið bara dauðans.
Þarna voru líka ungbörn sem höfðu
verið skilin eftir fyrir utan heimilið og
mjög mikið af fötluðum börnum. Sum
voru með Downs-heilkenni, önnur
með heilahrörnun og við unnum með
sjúkraþjálfaranum við að þjálfa þau,
en vorum alltaf með túlka með okkur.
Við reyndum að ná samskiptum við
börnin, en mörg þeirra voru alveg út úr
heiminum. Þetta var miklu erfiðara en
ég hafði undirbúið mig fyrir. Ástandið
var skelfilegt. Húsin voru þannig að
þar er ekkert gler í gluggum, bara
rimlar; stálrúm með bastmottum eins
og fólk notar á ströndinni, og fimm
deildu hverju rúmi. Unglingsstúlka var
alltaf að þvælast um og týnast og þá
var gripið til þess ráðs að binda hana
fasta við rúmið. Það var alveg hræði-
legt að horfa upp á þetta. Heilbrigður
drengur var sendur á sjúkrahús í bólu-
setningu og kom til baka algjörlega
úti úr heiminum, sat bara og reri fram
í gráðið. Við fengum engin svör við
því hvað hefði gerst. Við fengum ekki
að vita hvers vegna hann var sendur
á spítalann, hvað þá hvað hefði verið
gert við hann. Þarna voru lítil börn
með vatnshöfuð og eins og við vitum í
Með munaðarlausum börnum í Víetnam
Þegar Þóra Sigurðardóttir mætir til viðtals gengur inn ung stúlka – ekki kona á fertugsaldri eins og ég hafði átt von á. Miðað við lífsreynslu hennar hafði mér
reiknast til að hún hlyti að vera komin vel yfir þrítugt og á ekki von á þessari 21 árs glæsilegu stúlku sem heilsar með mikilli hlýju. Mér var bent á Þóru fyrir
nokkrum mánuðum; sagt að hún væri algjörlega einstök og hefði frá mörgu að segja. Sú er líka raunin.
Anna
Kristine
ritstjorn@frettatiminn.is
okkar samfélagi er hægt að meðhöndla
slíkt, en þannig er það ekki í Víetnam.“
Börn með Downs-heilkenni borin út
„Ég var mikið með lítinn dreng með
vatnshöfuð. Hann var átta mánaða, lá
á bakinu alla daga með kreppta fingur
og krepptar tær og það eina sem ég
gat gert var að mýkja liðina. Þessi litli
drengur er nú látinn. Börnin lágu á
sömu hliðinni vikum saman og mörg
þeirra voru komin með flatt höfuð því
enginn hafði tíma til að snúa þeim.
Þarna voru tíu mjög fötluð börn og
um þau sáu tvær konur allan daginn,
allan ársins hring. Börn með Downs-
heilkenni hérna heima geta lifað góðu
lífi en ég sá um einn sextán ára sem
kunni ekki að ganga. Hefði hann fæðst
annars staðar í heiminum hefði hann
getað fengið miklu betri umönnun og
möguleika á betra lífi. Þetta var eitt af
stærstu áföllunum sem ég varð fyrir
þarna. Það eru engin lífsgæði fyrir
þessi börn. Það er mjög há tíðni af
Downs-heilkenni þarna og það er talið
að þetta séu áhrif frá Agent Orange-
efnavopninu sem Bandaríkjamenn
notuðu í stríðinu. Áhrifin eru enn
að koma fram í þriðju kynslóð. Börn
með Downs-heilkenni eru borin út í
Víetnam.“
Þóra segir að mikil spilling ríki í
Víetnam:
„Það er gríðarleg spilling þarna, og
þessir peningar sem við borguðum
fyrir ávexti, mjólk og þvíumlíkt fóru
Framhald á næstu opnu
Þetta var
miklu erfiðara
en ég hafði
undirbúið
mig fyrir.
Ástandið var
skelfilegt.
Húsin voru
þannig að þar
er ekkert gler
í gluggum,
bara rimlar;
stálrúm með
bastmottum
eins og
fólk notar á
ströndinni, og
fimm deildu
hverju rúmi.
Þóra er hálfnuð með einkaflugmannsnám í Flug-
skóla Íslands. Ljósmynd/Hari
24 viðtal Helgin 1.-3. júlí 2011