Dagfari - 01.02.1979, Blaðsíða 6

HRINGBORÐSUMRÆBTJR
UM KTŒIARATKVÆÐI
Ritncfnd Dagfara hcfur fcngið nokkra
herstöðvaandstæðinga til að ræöa þjóðar-
atkvæðagreiðslu um herinn og NATO.
I’átttakendur eru: Bragi Guðhrandsson,
Guðmundur Georgsson, Hallgrímur
Hróðmarsson, Jónas Jónsson og l>-
orsteinn Vilhjálmsson.
Haukur: Ég vil byrja á að spyrja hvort
þið teljið að herstöðvaandstæðingar eigi
að beita sér fyrir kröfu um þjóðaratkvæði
um herinn og NATOogef svo væri, hvort
þið telduð að samtökin ættu líka að hefja
baráttu fyrir þjóðaratkvæði um úrsögn úr
NATO?
Hallgrimur: Ég er mjög fyljgandi þjóð-
aratkvæði og hef alltaf ímyndað mér, að ef
farið yrði út í svona atkvæðagreiðslu yrði
það lagt upp í þrennu lagi, og menn ættu
að krossa við þann möguleika sem þeim
þætti eðlilegastur, það er: ísland úr
NATO og herinn burt, Island í NATO og
herinn burt og í þriðja lagi tsland í NATO
og herinn hér, meðan ástandið er óbreytt í
heimsmálunum. Ég trúi því varla að her-
námssinnar vildu hafa þriðja möguleik-
anna þannig, að afdráttarlaust væri óskað
eftir hersetu. Þeir hljóta að segja sem svo
að þetta sé bara tímabundið ástand.
Jónas: Ég dreg í efa að það sé rétt fyrir
herstöðvaandstæðinga að leggja aðal-
áherslu á það núna að fá í gegn þjóðarat-
kvæðagreiðslu um herinn og NATO. Það
eru nokkur atriði sem valda því að ég dreg
gildi þessarar kröfu í efa. Ég tel að her-
stöðvaandstæðingar eigi að beita öllum
tækjum sem þeir hafa til að vinna málstað
sínum fylgi, og til að fá fram raunveruleg-
an vilja fólksins. Ég er viss um að það eru
miklu fleiri andstæðir hernum hér á landi
en kemur fram á yfirborðinu. Þetta gæti
virst mæla með þjóðaratkvæðagreiðslu en
þó er ég ekki viss um það. Þjóðin hefur
ekki reynslu af þjóðaratkvæðagreiðslum,
við vitum ekki hvernig þau kaup gerast.
Áróðursstríðið á undan, gæti orðið til þess
að fólk fengi áhuga, en hitt er eins líklegt
að þeir hefðu betur sem mestan máttinn
hafa I áróðrinum. Ég get látið mér detta í
hug að fylgjendur hersins tækju upp á
því allt I einu að efna til þjóðaratkvæða-
greiðslu I þeim tilgangi beint að fá frið á
eftir. Þeir réðu þá spurningunum og ég tel
mjög mikilvægt, hvernig spurningarnar
verða orðaðar.
Til þess að fá fram þjóðaratkvæða-
greiðslu, þurfum við auðvitað að vinna
jarðveginn geysilega, fá þá sem eru á móti
en hafa hingað til ekki látið uppi skoðanir
sínar til að láta þær í Ijós. Það er eiginlega
hið sama og að við vinnum sigur I valda-
baráttunni - ef við fáuni alla þá sem eru á
móti hernum til að láta það I Ijós og láta
afstöðu sína ráða, t.d. í kosningum.
Ég vil benda á að þetta veltur eiginlega
á afstöðu tveggja stjórnmálaflokka, Fram-
sóknar- og Alþýðuflokks, því hinir tveir
eru ákveðnir í sinni afstöðu.
Ef þessir tveir flokkar fara inn á okkar
braut, þá erum við á vissan hátt búnir að
sigra I málinu og þetta þyrfti að gcrast,
áður en óhætt væri að fara út i þjóðarat-
kvæðagreiðslu.
Þorsteinn: Ég er hlynntur því að Sam-
tök herstöðvaandstæðinga taki þessa
ákvörðun og leggi í baráttu fyrir þjóðarat-
kvæðagreiðslu eins og nú standa sakir.
Ég vil að vísu undirstrika að mér finnst
það æskilegt að það væri sem niest sam
staða um það innan samtakanna. Ég teldi
það miður, ef slík ákvörðun yrði tekin með
naurnum meirihluta I samtökunum —
árangurinn yrði þá væntanlega eftir því.
Ég er nú ekki sammála Hallgrími um
það hvernig spurningarnar yrðu settar
fram — ég tel að þetta séu eiginlega tvær
spurningar sem menn svari með jái eða
neii: Á herinn að fara eða ekki, og á ísland
að fara úr NATO eða ekki. Það eru þá
fjórir möguleikar á svörum. Fjórði mögu-
leikinn sem Hallgrímur nefndi ekki cr til,
að ísland fari úr NATO en herinn sitji
kyrr. Þessi möguleiki var m.a. til umræðu
I sambandi við landhelgismálið, svo þetta
verður að leggja upp sem tvær spurningar.
Ég hef hins vegar taktískar efasemdir
um hvort rétt sé að hafa spurningarnar
tvær, eða réttara sagt hvort Samtökin
ættu að berjast fyrir þvi að þær verði tvær.
Samtökin hljóta náttúrulega að berjast
fyrir því að herinn fari og Island segi sig úr
NATO, en ekki er þar með sagt að SHA
eigi að berjast fyrir því að báðar spurning-
arnar veðri lagðar fyrir I þjóðaratkvæða-
greiðslu. Ég geri ráð fyrir að spurningin
um að ísland færi úr NATO fcngi færri at-
kvæði en hin. Það er frá mínum sjónarhóli
ekki endilega æskilegt að draga frani, að
það séu færri sem vilja úrsögn úr NATO,
en hinir sem vilja hcrinn burt. Þetta er
hins vegar ckkert úrslitaatriði fyrir mér.
Menn geta spáð á þennan eða hinn veg-
inn um árrangur af svona atkvæða-
greiðslu, m.a. er Ijóst að árangur fer mikið
eftir þvi hvenær þetta ber að, hvernig
ástandið er bæði innan lands og utan.
Við höfum reynslu af þessu í sambandi
við landhelgismálið. Við hefðum fengið
meira fylgi ef þjóðaratkvæðagreiðsla hefði
verið þá en ef hún t.d. væri núna. Hins
vegar held ég að þessar hugleiðingar um
styrk skipti ekki öllu máli. Við ákveðum