Dagfari - 01.02.1979, Blaðsíða 13

eií>in varnarliAi og cinnig art fá þá til aft
samþykkja þVáingarmciri ráðstafanir til
varnar cigin landi, cinkum Keflavíkurflug-
vallarsvæði, cins og NATO KANN AÐ
TELJA NAUÐSYNLEGT”.
Mcð þcssum orðum segja Bandarikja-
menn einu sinni cnn að þeir séu ekki hér
til að vcrja íslendinga, íslendingar gcti
reynt að verja sig sjálfir, en komi þeir sér
upp varnarliði skapist frekari möguleikar.
Þá hefur hernaðarhugarfar verið mótað
sem Bandarikjamenn geti notfært sér i
frekari kröfum til bctri hernaðaraðstöðu.
Náðu hvatningar og óskir Bandaríkja-
manna til islenskra ráðamanna á þessum
tíma? Litum á dæmi tveggja stjórnmála
foringja. í útvarpsræðu sem Bjarni Bene-
diktsson hélt á tveggja ára afmæli Atlants-
hafsbandalagsins 4. apríl 1951 hvetur
hann til að koma islenskum her á fót. Og í
áramótagrcin I Morgunblaðinu 31. dcs.
1952segir hann m.a.:
„------Hitt er annað mál að fleiri og
flciri eru að komast á þá skoðun að okkur
sæmi ekki að treysta eingöngu á aðra um
varnir landsins, ef við viljum í raun og
sannleika vcra sjálfstæð þjóð”.
Hermanni Jónassyni verður sennilega
hugsað lil verkfallanna i desember og tiðra
yfirlýsinga Bandarikjamanna um þörf á að
berja niður slík ótiðindi, þegar hann skrif-
ar i áramótagrein i Timanum 31. des.
1952:
„Vald þjóðarinnar þarf að tryggja gegn
ofbeldismönnum með sérstöku þjóðvarn-
arliði. Hvernig liði þessu verður háttað er
enn athugunarefni. En sennilega væri
hagkvæmt að láta það einnig taka i sínar
hendur þá varðgæslu að mestu sem erlent
lið annast nú hér á landi”.
Máttur auðsins
En innræting sjónarmiða Bandaríkja
manna fer ekki einungis fram á hernaðar-
sviðinu, heldur einnig á sviði efnahags
mála. beir segja i skýrslum:
„En við höfunt í stefnu okkar margvis
lega aðstoð. Þannig höfum við ekki aðcins
veitt efnahagsaðstoð að tilstuðlan Efna
hagsstofnunarinnar (ECA), heldur höfunt
við ntcð þvi að veita slíka hjálp tekið sér
stakt tillit crflAlcika i stjórnmálum scrn
ógna tilvcru rikisstjórnarinnar vcgna
ástands í cfnahagsmálum”.
Á Alþingi 1951 Itafði Hannibal Valdi
marsson gcfið þær upplýsingar að skilyrði
fyrir aukafrantlagi frá Efnahagsstofnun að
upphæð 100 milljónir (samkvæmt gengi
1951) væri að rikisstjórnin tryggði að cng
ar kauphækkanir yrðu. Á þessunt árum
var vinna á Keflavíkaurflugvelli ntjög að
aukast, og því nauðsynlegt fyrir Banda
ríkjamenn að halda kaupi lágu.
Aðeins aflar í skýrslunt kemur frant að
aðalárásarefni kommúnista fyrir utan
Kcflavikurflugvöll sé hin veika staða ríkis
stjórnarinnar i efnahagsmálum. Banda-
rikjamenn vilja hvetja stjórnina til aðsýna
raunsæi og „stiga ófýsileg stjórnmála-
skref, en nauðsynleg efnahagsspor”. Og
þeir líta björtunt augunt til samsteypu-
stjórnar Framsóknar og íhalds sem felldi
gengið um 42%, en 1949 hafði það verið
fellt unt 30%, hvort tveggja að vilja
Bandarikjantanna.
Áðurnefnd yfirlýsing unt leit að mark
aði fyrir islenskan fisk í Vestur-þýskalandi
skýtur aftur upp kolli, en nú i óvæntu
samhengi: „Við höfum nýlega reynt að
hjálpa íslendingum í viðleitni þeirra að ná
hagkvæmunt verslunarsamningi, en höf-
unt starfaó innan ntarka þcirrar stcfnu að
cfnahagsmál Þjóðvcrja skuli vcra i þcirra
höndum”. Hér kemur eðli efnahagsíhlut-
unar og Marshallaðstoðar skýrt í Ijós. Að
áliti Bbandarikjamanna þarf hið vanþró-
aða, kapitalíska ríki ísland ntikla aðstoð,
og bandarikst fjárntagn hefur þar hlutverk
að vinna, en bandarísk fjárfesting í Vest-
ur-Þýskalandi ekki girnileg, enda fuglinn
Fönix nýrisinn úr ösku sinni í nýrri dýrð.
Þráhyggja íslendinga
Þá er það þessi þjóðernishyggja sent
stöðugt bögglast fyrir brjóstum banda-
riskra ráðamanna á þessum árum.
Skýrslur: „En þó að Islcndingar hafi opin-
berlcga tengst nánar lýðræðisrikjunum
með aðild að Atlantshafssamningnum og
með inngöngu i Evrópuráðið, þá cr til-
hnciging íslcndinga til cinangrunar og
þjóðcrnishyggja cnn ábcrandi cinkcnni i
hcgðun þcirra og cr stöðug hindrun nánari
samskipta Íslcndinga og Bandarikja-
rnanna”.
Svo mæla þeir sem lýstu hátiðlega yfir
að hafa engin afskipti af innanríkismálum
Íslcndinga og virða sjálfstæði þeirra.
Verkalýðssamtök á Norður-
löndum senda fulltrúa
Lengi hafði tiðkast fyrir þennan tíma að
gestir frá verkalýðssamtökum á Norður
löndum kæmu á Alþýðusambandsþing og
ávörpuðu þau. Ólafur R. Einarsson rann-
sakaði skjöl varðandi íslenska verkalýðs
sögu i dönskum söfnuni i vor scnt leið, og i
viðtali við Þjóðviljanum 9.júni síðastlið
inn kentur fram að 1954 hafi Hans
13
Rasmussen, oft nefndur „den stærke
smed” formaður sambands danskra rnálm-
iðnaðarmanna verið á þingi norrænna
málmiðnaðarmanna í Reykjavík og ræddi
við Alþýðuflokksmenn og taldi nauðsyn-
legt að veita Alþýðuflokknum fjárstuðn-
ing vegna væntanlegra kosninga til ASÍ-
þings. Kai Nissen einn af leiðtogum
danskrar verkalýðshreyfingar á þessum
árum, sat Alþýðuflokksþing 1954 og
komst ásamt Norðmanninum Rolf Ger-
hardsen að sömu niðurstöðu, að Alþýðu
flokkurinn fékk fjárstuðning frá danska og
norska flokknunt til að vinna gegn
kommúnistum og brölti Hannibals (sem
var þá i uppreisn gegn forystu Alþýðu-
flokksins). Þetta fé var notað i kosninga-
baráttunni til ASÍ-þings 1954, en dugði
ekki til að hindra „valdatöku Hannibals”.
Godtfredsen „verkalýðsfull-
trúi"
1954 hittir Kai Nissen bandarískan
sendifulltrúa i verkalýðsmálum, Godtfred-
sen að nafni, en Godtfredsen var þá ný-
kontinn úr tveggja mánaða dvöl á íslandi.
1 skýrslu um viðtal Kai Nissen við Godt-
fredsensegirm.a.:
„Godtfredsen hefur við fyrri heimsókn
til íslands fyrir tveim árum útvegað
Marshallpeninga, þannig að hægt væri að
senda út minni háttar fréttablað frá Al
þýðusambandinu, og þessi hjálp virkar
enn (1954). Godtfredsen sá einnig svo uni
að „Þrælabúðir Stalíns” voru prentaðar og
sendar út rétl fyrir Alþýðusambandsþing
fyrir tveim árum. Hann kannar nú mögu-
leikana á að veita stuðning í gegnum „pro
duktivitets-udvalg” sem nýlega hefur verið
stofnað, þannig að á þann hátt verði
mögulegt að veita upplýsingar sem.mikil
þörf cr á til að konia kommúnistunum á
undanhald”.
Ljóst er því að sú „ráðstöfun” Banda
ríkjamanna að hvetja verkalýðsleiðtoga á
Norðurlöndum til að koma til íslands og
vcita mikilsverða aðstoð hefur verið fram
kvæntd og samtimis er hér sendifulltrúi í
verkalýðsmálum til að bera fé í hægri
ntcnn sem réðu forystu ASÍ á þessum
árum, ogeinnig til að hafa áhrif á kosning-
ar til ASÍ-þings.