Dagfari - 01.02.1979, Blaðsíða 12

Settdinefndin íslenzka. Talið frá vinstri: Hálfdán Sveinsson, Helgi Hannesson, Finnur Jónsson lngimundur Gests-
son, Guðmundur Sigtryggsson og Sæmundur Ólafsson. Lengst til vinstri stendur Mc Callister.
12
ekki eiga ábatasamt svartamarkaðsbrask
við Ameríkumenn.
Gagnkvæmar heimsóknir
..Ráöstafanir
a. Að hvetja verkalýðssamtök á Norð-
urlöndum til að senda fulltrúa til Íslands
til að benda á leiðir til að sigrast á komm-
únistum í íslenskum verkalýðsfélögum og
til að tryggja aðild þeirra að hinu nýja al-
þjóðasambandi verkalýðsins.
b. Að hvetja verkalýðsfélög í Banda-
ríkjunum til að bjóða og borga kostnað af
heimsókn hóps úr islenskri verkalýðs-
hreyfingu til Bandaríkjanna til að fræðast
um kjör verkalýðsins í Bandarikjunum.
Kostnað af þessari ráðstöfun má greiða úr
sjóði Marshallstofnunarinnar”.
Fjallað verður nánar aftar í greininni
um þessar merku áætlanir. Það væri víst
að æra óstöðugan að benda á þær mý-
mörgu yfirlýsingar herstöðvasinna og her-
málgagnanna hér á landi að Bandarikja-
menn séu hér til að verja íslendinga. Þetta
kemur þó ekki fram í skýrslunum, heldur
segja þeir
„c. Keflavik verði okkur áfram tæk og
útbúnaður þar og fyrirkomulag sem varn-
armálaráðuneytið telur bráðnauðsynlegt
til notkunar fyrir Bandarikin og önnur
ríki Nato cf stríð skcllur á að veita vcrnd
gegn skcmmdarstarfsemi og valdatöku
geri kommúnistar byltingu cða ef óvinveitt
ríki gerir innrás þá þarf að samræma slíka
vernd — og viðhalda henni, þar til herafli
er tiltækur.
d. Að koma á fjarskiptum til að sjá
bandarisku herliði fyrir njósnaupplýsing-
um sem nauðsynlegar gætu talist við ein
hverjar aðstæður”.
Að vestan kemur hann
Marshall
Og þá er það blessuð Marshallaðstoð
in og hin óeigingjama hlið á hinni stór-
mannlegu bandarísku aðstoð við stríðs-
þjáðar þjóðir eins og Islendinga.
..Efnahagsráðstafanir
a. Efnahagsstofnunin. (þ.e. Marshall-
stofnunin). Framkvæmdastjóri Efnahags-
stofnunarinnar ætti að minna á það með
bréfi að hafa bcr í huga scrstaka hagsmuni
okkar á íslandi viðvikjandi allar áatlanir
okkar um Marshallaðstoð við ísland.
b. Hinn ameríski yfirmaður herafla í
Vestur Þýskalandi ætti að fá fyrirmæli að
styðja tilraunir Íslendinga til að selja fisk í
Vestur Þýskalandi”.
Æskilegt er frá sjónarmiði Bandarikj-
anna að Vestur Þýskaland, sem er
Marshallaðstoðarsvæði og herstöðva
svæði Bandaríkjanna, verði markaðssvæði
fyrir íslenskan fisk, enda yrðu viðskipta-
samningar við Austur-Evrópuriki þá síður
endurnýjaðir, en markaður ótryggur i
Bretlandi.
Hver á stefnan að vera?
„Stefnuyfirlýsin/'frá utanrikisráöuneyl-
inu
Leyniskjal
Washinf’ton, 15. maí 1950
ísland
Markmiö
q Markmið stefnu Bandaríkjanna gagn-
vart íslandi er að hcrnaðarþörfum okkar
verði fullnægt á cyjunni, náin og vinsamleg
samskipti milli lslands og Bandaríkjanna
þróist áfram, og að ísland verði áfram
frjálst og lýðræðislegt ríki”.
Ekki er minnst á varnir íslands. Þeir
ítreka það sem fram kom í skýrslunum
1949 að Ísland sem hafi skipt þá litlu máli
fyrir 1939, sé nú orðið þýðingarmikið fyrir
Bandaríkin.
„En vegna síðari hcimsstyrjaldar var
nauðsynlcgt fyrir okkur að endurmeta af-
stöðu okkar til Islands I ljósi þeirrar þýð-
ingar sem Ísland hefur vegna varna Vest-
urlanda”.
Það megi síðan fyrst sjá i verki með
samkomulaginu við ríkisstjórn Íslands í
júlí 1941. Minnst cr á að nauðsynlegt hafi
verið að gera Kcflavíkursamninginn 1946
vegna þess að ríkisstjórnin hafi ekki viljað
samþykkja „varanlega hernaðarhagsmuni
okkar 1945 (herstöðvar til 99 ára).
Islendingar meö en á móti
Minnst er á það margfræga atriði að við
undirritun Atlantshafssamningsins 1949
hafi íslendingar tekið fram að þeir vildu
ekki hafa hér her undir neinum kringum
stæðum. Síðan segir í skýrslum:
„Tekið var tillit til yfirlýsinga íslend
inga og þcgjandi samþykktum við afstöðu
þeirra. En samt sem áður höfðu íslending-
ar mikinn áhuga á getu Bandarikjanna og
vilja til að verja eyjuna verði á hana ráð-
ist”. Her er komin þversögn. Athugum
hvernig Bandarikjamenn telja að íslend-
ingar hafi hagnýtt sér hana”. Þessi þver-
sögn að íslendingar vilja ekki gera neinar
ráðstafanir til eigin varna annars vegar en
óska eftir vörnum hins vegar, hefur komið
fram i afstöðunni til Keflavíkurflugvallar.
Þar sem ríkisstjórnin hefur viðurkennt
hernaðarlegt mikilvægi lians hefur hún
fallist á að hann verði þar áfram — og hún
hefur notað hann sem samningsatriði til
að fá fram fjárstuðning og aðra aðstoö cins
og þeir hafa óskað”.
Hér er hreinlega gefið i skyn að íslenskir
ráðamenn hafi notfært sér „nauðsyn”
Bandaríkjanna til að hafa hér herstöðvar
til að betla fé og annað, en Marshallaðstoð
er i fullum gangi á þessum árunt. Benedikt
Gröndal er þvi litið annað en sporgöngu
maður þeirra ráðamanna sent áður höfðu
tekiðupp betlistaf.
Síðan bcnda þcir i skýrslunt á aðra þver
sögn: Islendingar vilji taka að fullu við
rekstri Keflavíkurflugvallar, þó að fjár-
hagur þeirra leyfi það ekki og þeir Itafi
ekki tæknikunnáttu til þess.
íslenskt varnarlið
„Stefna okkai cr að reyna að halda
stjórn á flugvellinunt í okkar höndum, þó
að hún sé i endurskoðun í Ijósi almennrar
þróunar. Þcss vcgna gegnum við skyldunt
okkar við þjálfun og vcituni vinnu Islend-
ingunt, en við hvctjum stjórnina ekki til að
hraða þjálfunaráætluninni eða konta fleiri
Íslcndingunt í vinnu. Samtímis er það
stefna okkar, ef viðcigandi tækifæri gefast,
að leitast við að fá islendingu til að stíga
einhver skref i þá átt að koma á fót nokkru