Læknablaðið - 01.02.1915, Síða 12

2Ö
LÆKNABLAÐIÐ
Eg skal hér aS eins benda á eitt verkefni og þaö eru einmitt n æ m u
s j ú k d ó m a r n i r. Það má rannsaka þá á annan hátt en meö sóttkveikju-
ræktun og smásjá. Enn þá liafa athuganir á útbreiösluhætti og öllum aö-
förum farsótta mikla þýðingu. Stofu-tilraunir vísindamanna meö sýk-
ingu dýra, sóttkveikjuræktun og litun o. s. frv. eru þó ekki svo almátt-
ugar, aö náttúrunnar stórvöxnu tilraunir á lifandi mönnum, er sóttir geysa
yfir löndin, séu einskis virði.
Hvað hafa t. d. allir sóttkveikjufræðingar skýrt kvef og k v e f-
sóttir? Erlendis mun þaö fæstum ljóst, aö kvef geti verið beinlínis
næmt, og í flestum kenslubókum er ekki minst á þaö einu oröi í kaflan-
um um næma sjúkdóma. Stöku sinnum gægist það fram í tímaritum, að
einhver sóttkveikjufræðingur hafi fundið sóttkveikjutegund, sem valdi
kvefi, bacillus catarrhalis, eða hvaö þeir nú nefna þessa nýgerfinga, en
svo hefir þetta dottiö aftur niöur, og menn eru engu fróðari en fyr. Eg
geri þó ráð fyrir, aö flestir íslenzkir læknar séu sammála um þaö, að
stundum sé kvefiö áreiöanlega farsótt, næmur sjúkdómur, sem ætti að
standa í hverri kenslubók við hliðina á influenzu. Ef vér gætum, íslenzku
læknarnir, lagt fram óræka sönnun fyrir þessu með einföldum, vandlega
hugsuðum athugunum á háttalagi veikinnar, þá held eg að vér hefðum
beinlínis lagt nokkurn skerf í guðskistuna.
En það var nú ekki kvefið, sem eg ætlaði sérstaklega að gera að um-
talsefni í þetta sinn. Vér höfum nú einmitt um þessar mundir orðið varir
við annan vogest í þremur læknishéruöum : m æ n u s ó 11 i n a. Hér er
að ræða um 1 í 11 þ e k t a n sjúkdóm, þó mikið hafi þekkingin á honum
aukist síðustu árin. Sóttkveikjan þekkist nú með fullri vissu, en hvaðan
hún kemur og hvert hún fer vita menn alls ekki. Þó margt bendi til þess,
að sjúkdómurinn flytjist mann frá manni, sérstaklega með lítt sjúkum
eða jafnvel heilbrigðum mönnum, þá er eigi að síður e n g i n v i s s a
um það, að hér sé einu sinni að ræða um afsýkjandi
k v i 11 a. Ef til vill geta sjúklingarnir alls ekki sýkt aðra menn; hugs-
anlegt er að sóttkveikjan fari einhverjar margbrotnar krókaleiðir eins
og raun varð á um Malaria. Á þetta virðist það benda, að apar sýkjast
aldrei hver af öðrum, þó sjúkir séu innan um heilbrigða, einnig það, hve
sjaldgæft er, að fleiri börn sýkist á sama heimili. Meðan hnífurinn stendur
þannig í kúnni, eða öllu heldur sóttkveikjufræðingunum, sé eg ekki annan
veg álitlegri til þess að skera úr þessu þýðingarmikla máli, en gömlu að-
ferðina, að athuga hana bæði vandlega og eftir fyrirfram hugsaðri aðferð.
Nú er þaö óneitanlega svo, að slíkar athuganir eru lang-auöveldastar, þar
sem samgöngur eru strjálar og fámenni. Að vísu eru samgöngur í íslenzk-
um bygðarlögum meiri og margbrotnari, en bæjarbúar hyggja, en eigi
að síður mun það satt, að hvergi i allri Norðurálfunni, nema ef vera skyldi
á Grænlandi, eru menn jafn vel settir í þessum efnum og einmitt hér.
Hér er því áreiðanlega verkefni fyrir íslenzka lækna, og sé það rétt, að
vér stöndum betur að vígi en allir aðrir, þá hvilir beinlinis á oss alvarleg
s k y 1 d a, að láta ekki vort eftir liggja.
Ólafsfjörður er tiltölulega afskekt sveit. Það hefði verið nokkur ástæða
til þess, að rannsaka sem vandlegast, hverjar samgöngur það heimili
hafði haft síðustu 2—3 vikurnar, sem mænusóttin kom upp á. Ef treysta
mátti, að enginn samgangur hafi verið milli þess og veikindaheimilanna