Læknablaðið - 01.03.1915, Blaðsíða 12

42
LÆKNABLAÐIÐ
er athugaöur tonus magans. Þegar matur kemur ofan í hraustan maga,
taka magavöövarnir föstum tökum á því sem þar er, þannig að það sem
niöur er komið fyllir alt hol magans, nema efst i fundus; þar er alt af
loft. Öðruvísi er útlitið þegar um magaslekju er að ræða. Þá er mag-
inn sem slappur poki; fæðan liggur í botni hans með láréttu yfirborði;
stundum sjást rákir af grautnum í fellingum í slímhúðinni ofan frá
fundus. Útlínur magans eru sléttar á slökum maga, engin för eftir iðra-
hreyfingu, eins og á að vera. Samfara magaskekkju er oft magavíkkun
(dilatat. ventr.) ; sérstaklega ef sjúkl. hefir um lengri tíma haft stenosis
pylori.
R e t e n t i o má líka prófa með Röntgensskoðun ef vill; það er sjúkl.
a. m. k. þjáningaminna en að fá slöngu ofan i sig.
M a g a s á r gefur oft einkennilegar myndir. Oftast eru sárin á cur-
vatura minor; nú er því svo farið, að á þeim stað á curvatura major
sem gegnt er sárinu, sést á Röntgensplötunni djúpt samdráttar-vik
(spastiskt), þannig að felling á curv. major færist inn að curv. minor,
þar sem sársins er að leita; sjaldan sést mynd af sjálfu sárinu,
S t u n d a g 1 a s-m a g i n n getur stundum haft svipað lag og gerist
við magasár, en oftast er þó aðgreiningin auðveld, því skiftingin á mag-
anum í tvo hluta, sem kemur fyrir við magasár, orsakast af krampa í
magavöðvunum og er því breytileg; stundaglas-maginn myndast aftur á
móti af tveim vel aðgreindum hólfum og sést stundum leggur eða pípa
milli þeirra.
K r a b b a m e i n í m a g a. Það kemur fyrir á myndunum af magan-
um, að skörð eða eyður eru í myndinni. Stundum eru það partar af
curvaturunum eða þá flákar af pars pylorica, sem vantar. Þetta kalla Þjóð-
verjar „Feullungsdefect", og orsakast það af því að tumor er í maga-
holinu og veldur því, að á þessum stöðum kemst ekki innihald magans
að. Það er enginn barium- eða vismuthgrautur fyrir til þess'að varpa
eðlilegum skugga á þessa bletti. Þessar krabbameinsmyndir eru oft mjög
einkennilegar og ótvíræðar. Mikla áherzlu verður að leggja á Röntgens-
skoðun á maganum, til þess að komast að raun um tumor i t æ k a t í ð,
því oftast mun skurður koma um seinan, þegar tumor er oröinn svo stór,
að hann sé þreifanlegur.
M j ó g i r n i ð (intestinum tenue) kemur lítt í ljós við Rötgensskoðun,
nema livað stöku sinnum fást myndir, sem ráða má af, að um ulcus'
duodeni sé að ræða.
L a n g i n n (colon) er betri viöureignar. Grautnum er ætlaður sólar-
hringur frá því hann er étinn og þangað til colon er skoðaður. Sjaldan
liggur colon eins og á liffæramyndum. Oftast eru einhverjir hlykkir á
honum. Á sjúkl. með 1 a n g a s i g (coloptosis) sést þverlanginn (colon
transversum) stundum niðri i grindarholi (pelv. min.). Tumores koma
í ljós á sama hátt og i maganum. Enn fremur sjást þ r e n g s 1 i (strictura)
af öðrum uppruna. — Colon sigmoideum og rectum sjást bezt með því
að gefa sjúkl. clysma, sem hrært er í sulfas baricus eða carb. bismuth.
Langinn fyllist þá vel og greiðist úr öllumhlykkjum, sem á honum kunna
að vera. Það er stutt síðan stúlka ein með structur neðarlega i colon desc.
var skoöuð á Röntgensstofnuninni; myndin benti á að þrengslin stöfuðu
öllu fremur af samvexti, en tumor, og reyndist það svo við holskurð.