Læknablaðið - 01.03.1933, Qupperneq 7

LÆKNABLAÐIÐ
29
pathiska sjúklinga aÖ ræ'Öa. Menn verÖa aÖ komast að raun um truflanir
höfuÖtaugakerfisins og sömulei'Sis sjúkdóma, sem geta örvaS blóÖrásina til
höfuÖsins (maga- og innýfla-sjúkdóma o. s. frv.).
Það getur gefiÖ skýringu á þrálátum höfuÖverk, og í öllum tilfellum
eru breytingarnar í nefinu ekki aðalorsökin, heldur einungis „épine irrita-
tive“, sem staÖbindur í nánd viÖ sig allsherjar vanliðan, sem er eftir sem
áður höfuðatriðið.
En hvað sem því líður, þá hefir „jarðvegurinn“ svo mikið að segja við
þessa tegund höfuðverkjar, aÖ menn ættu ekki aÖ láta undir höfuð leggj-
ast, að nota jöfnum höndum lokala og almenna meðferÖ.
Jens Ág. Jóhannesson.
Coeliaki.
Intestinal infantilismus.
Eftir Katrínu Thoroddsen.
Þegar ritstjórn I.æknablaðsins mæltist til þess, að eg skrifaði í blaðið
grein um cöliaki, tók eg þvi fálega. Ekki af þvi, að sjúkdómurinn sé þess
ekki verður; síður en svo, hann er bæði merkilegur og einkennilegur.
Heldur var ástæðan sú, að eg hefi enn ekki orðið hans vör hérlendis.
Að visu hefi eg heyrt getið tveggja barna, sem eftir lýsingu að dæma, vel
gætu hafa haft cöliaki, en þau börn sá eg aldrei sjálf. Mér fanst bæpiÖ,
að fara að skrifa langt mál, sem litla praktiska þýðingu hefði, en var þá
réttilega bent á, að vonlítið væri um vitneskju, hvort veikin fyrirfyndist
hér, væri ekki athygli lækna beint að henni. Víst er um það, að land-
fræðisleg útbreiðsla veikinnar (England, U. S. A„ Þýskaland, Skandina-
via o. v.) er ekki til fyrirstöðu því, að stöku tilfellum geti skotið upp hér
öðru hvoru, sé farið að skygnast um eftir þeim. Að minsta kosti hefir sú
raunin orðið á ytra, að veikin virðist heldur færast i aukana, á síðari ár-
um, eins og oft vill verða, þegar mikið er um einhvern sjúkdóm rætt, því
ekki munu óvíða eiga við ennþá, ummæli Charcots gamla, að við finnum
ekki nema það, sem við leitum að, og tiltölulega er stutt síðan farið var
að leita að cöliaki. Þó að klassisk lýsing væri birt af veikinni 1888 (Gee),
þá er það ekki fyr en hún er fundin á ný, af Ameríkumanninum Herter
1908, sem nefndi hana intestinal infantilismus, og ári síðar af Þjóðverj-
anurn Heubner, er gaf henni langt nafn og óþjált („Schwere Verdauungs-
insuffiziens beim Kinde jenseits des Sáuglingsalters“), að farið er að gefa
sjúkdómnum nánari gætur, og á síðari árum hefir verið mjög mikið um
hann rætt og ritað.
Cöliaki er alstaðar sjaldgæfur sjúkdómur, hann gerir sér engan manna-
mun. hans hefir orðið vart í öllum stéttum .og við hvaða aðbúnað, sem
er Pelabörn veikjast ekki fremur en brjóstbörn, og ekki er hún tiðari í
einni ætt en annari. Stúlkubörn sýnast þó eitthvað móttækilegri en drengir.
Einkennilega oft eiga þó sjúklingarnir til taugaveiklaðra að telja. Veikin byrj-