Læknablaðið - 01.08.1943, Blaðsíða 10

20
LÆKNABLAÐIÐ
eða þreytuverkir. Þreyta i leggj-
um og iljum, stöku sinnum í hnés-
bótum, oft i mjóbaki og spjald-
hrygg. Iljaverkirnir eru oftast í
lágil, stundum undir hælnum
framanveröum, eöa teygja sig upp
meö bátbeininu og leggur upp i
rist og ökla. Leggjaverkirnir eru
oftast framan á legg i réttivöðv-
unum, én stundum lika djúpt i
kálfa og þá aö jafnaði frekar
neðantil. Auk þessarar staöbundnu
þreytu er oft kvartað um þréytu
í öllum líkamanum. Þegar sjúkl.
kemur heim á kvöldin, leggst
hann fyrir og hefir ekki rænu á
að taka sér neitt fyrir hendur,
er af manni genginn, þó aö erf-
iðið, sem hann hefir haft, sé eng-
an veginn svo mikið, að það geti
skýrt þessa þreytu. Samfara þess-
ari þreytu er oft óákveðinn höf-
uðverkur.
Sé nú ekkert aðgert, versnar á-
standið smám saman. Þreytan
eykst og verður að sárum verkj-
um, fæturnir verða aumir við-
komu, æðamar þrútna og standa
oft á blístri, sviti sækir á þá og
oft sígur á örléttur dreyfður bjúg-
ur. Hreyfingar allar í ristarliðum
verða sárar og þar kemur, að fót-
urinn verður lítt hreyfanlegur fyr-
ir neðan ökla og sjúkl. getur ekk-
ert spor stigið þrautalaust. (Pes
planus contractus). Smám saman
minnka svo sárustu eymslin og
sjúkl. fer að geta gengið þján-
ingarlítið, en þó ekki þrautalaust,
en nú hefir bæði göngulag og fæt-
ur sjúkl. tekið breytingum frá þvi,
setn áður var. Gangurinn er þung-
lamalegur, vantar fjaðurmagn,
sjúkl. stígur á alla ilina og rís ekki
upp á tábergið við fráspyrnu, held-
ur lyftir öllum fætinum í einu.
Fóturinn er nú orðinn flatur —
ekta pes planus — ristarleggir vita
út á við — metatarsus abductus
— oftast fylgir þessu meiri eða
minni stórutáarskekkja — hallux
valgus — bátbeinið og völuhaus-
inn skaga nokkuð inn á við. Og
síðast en ekki sízt, þá er afturhluti
fótarins í valgusstillingu, oft mik-
illi, og framleisturinn er rétt-
hverfður. Er rétthverfingin bein
afleiðing af valgusstillingunni. Sé
eðlilegum fæti velt i valgus, lyft-
ist jarkinn. Þegar nú líkamsþung-
inn kemur á valgnsfótinn, þrýst-
ist innri hluti framleistsins upp á
við, þar til jarkinn nemur niðri
og er þá vindingurinn kominn.
Eins og fyrr er sagt, mynda
fótarbeinin hvelfingu tvíkúpta og
stendur þessi hvelfing á þrem
punktum, hæl og haus I. og V.
ristarleggjar. Bönd halda beinun-
um í réttum skorðum og þarf ekki
annað meðan ekkert mæðir á, en
strax og til áreynzlu kemur, taka
vöðvar við og hvílir á þeim allt
erfiöið þar, eins og annars staðar.
Þegar nú reynt er á fæturna við
gang eða stöður, þreytast vöðv-
arnir og þó miklum mun meira
við stöður, því þverrákóttum
vöðvum er eðlilegt að taka á og
sleppa á víxl, látlaust átak þreyt-
ir þá fljótt. Sé nú einhver sú veila
í fætinum eða byggingu hans, að
venju fremur mikið átak þurfi, til
þess að halda honum í réttuni
skorðum, þá þreytast fyrr þeir
vöðvar, sem gæta stillingarinnar.
en ella myndi og maðurinn finn-
ur til vanlíðunar, hann fær þreytu-
verki í þessa vöðva, og ekki að-
eins í þá, heldur breiðist þreytan
út, þegar til lengdar lætur, því að
stoðkerfið er það nátengt innbyrð-
is, að enginn einn vöðvi starfar
þar á eigin spýtur, án víxlverk-
unar á aðra vöðva.
Þegar maðurinn fer að þreytast
reynir hann að hvíla vöðvana.
Verður þá einatt fyrst fyrir aö