Læknablaðið - 01.06.1953, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ
krabbamein nú algengasta
dánarorsök á Islandi, eða
17.18% allra mannsláta. Með-
al helztu menningarþjóða
Vesturlanda er krabbamein
önnur algengasta dánarorsök.
Árin 1945 til 1948 var 16%
mannsláta í Sviss af völdum
krabbameins. Árangur krabba-
meinslækninga er fyrst og
fremst því háður, á hvaða stigi
vöxturinn er, þegar sjúklingur-
inn kemur til lækninga. Á síð-
ast liðinni öld var krabbamein
ákvarðað með því að finna
æxli, sáramyndun og útsæði,
í önnur líffæri. Síðan hefur
vefjafræðin byggt greiningu
meinsins á breytingum á upp-
byggingu meinsins, sem einung-
is er hægt með smásjárskoðun.
I leghálsinum er það liinn
skipulagslausi vöxtur epithel-
frumanna í húðlaginu, og síð-
an vöxtur þeirra niður í band-
vefinn, með óreglu í bvggingu
frumanna og frumukjarnanna,
og óeðlilegri skiptingu frumu-
kjarnanna, þau einkenni, sem
meinafræðingar ennþá lieimta
til þess að dæma um, hvort
vöxturinn sé illkynjaður. Mest
leggja þeir upp úr kjarna-
skiptingunni og útbreiðslu æxl-
isins vfir í bandvefinn, sem
skilyrði fyrir því, að um
krabbamein sé að ræða. Und-
anfarinn áratug er hins vegar
að myndast sú skoðun meðal
meinafræðinga að hægt sé að
greina krabbamein vefjafræði-
lega (histologiskt) áður cn
147
vöxturinn hefur náð niður i
bandvefinn. Samkvæmt venju-
legri skilgreiningu er hér ekki
um krabbamein að ræða og
hefur þessi breiting í vefnum
því verið kölluð ýmsum nöfn-
um: carcinoma in situ, intra-
epillielial carcinoma — prein-
vasive cancer. Þetta stig kalla
sumir líka 0-stig krabbameins-
ins, og ef næsl í sjúklinginn á
þessu stigi þá er hægt að lækna
hann tiltölulega auðveldlega
og fullkomlega öruggt, því þá
hefur æxlið ekki borizt út í
æðar eða vessabrautir og þess
vegna ekki orðið neitt mein-
varp (metastasis).
Krabbamein á svonefndu I-
stigi i leghálsi Iiefur þegar vald-
ið meinvarpi í 17.5%, og að
því að talið er eftir beztu
skýrslum, tekst þó ekki að
lækna nema 83% af sjúkling-
um með krabbamein á I-stigi,
með öðrum orðum, þá verður
aldrei fullkomin lækning,
nema bægt sé að finna krabba-
meinið áður en það kemst á
I-stig.
Legið er eitt af þeim líffær-
um, sem oftast verður fyrir
krabbameini, og í leghálsinum
er það 5 til 8 sinnum algengara
en i legbol. Vegna þess hve
leghálsinn er sérstaklega að-
gengilegur, hafa síðustu ára-
tugina skapazt nokkrar sér-
stæðar aðferðir til þess að finna
krabbamein á byrjunarstigi í
Ieghálsinum. Auk þeirrar
venjulegu aðferðar að skoða