Bændablaðið - 19.09.2013, Qupperneq 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. september 20136
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.900 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.450.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 – Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Það er afar áhugavert að velta
fyrir sér mögulegri þróun í
landbúnaði á Íslandi á komandi
árum í tengslum við það sem er að
gerast í fjölgun ferðamanna. Allar
tölur benda til þess að á næstu
tveim árum muni koma hingað
yfir ein milljón ferðamanna
á ári og vel yfir eina og hálf
milljón árið 2020. Öllum þessum
ferðamönnum verðum við, hvort
sem okkur líkar betur eða verr, að
tryggja aðgengi að grunnþörfum
eins og mat.
Andstæðingar íslensks land-
búnaðar munu án efa reyna að telja
fólki trú um að skynsamlegast sé
að mæta öllum þörfum ferðamanna
með botnlausum innflutningi á
nauðsynjum. Gott og vel, ef menn
ætla að gera það, þá verða menn
um leið að benda á hvað framleiða
eigi hér á landi til að afla gjaldeyris
fyrir öllum þeim innkaupum. Það
verður væntanlega að vera „eitt-
hvað annað“ en landbúnaðarvörur.
Sennilega hefur þetta fólk orðið
vart við að gjaldeyrir liggur síður
en svo á glámbekk þessi misserin
og er alls ekki ókeypis. Og hverju
ætla menn þá að svara þeim ferða-
mönnum sem hingað koma m.a. til
að upplifa íslenska matarmenningu
og lífið í hinum dreifðu byggðum?
Á að bjóða þeim upp á skyr á borðið
merkt Made in Taiwan?
Það er líka annar og ekki síður
veigamikill þáttur sem andstæð-
ingar framleiðslu landbúnaðarvara
á Íslandi verða að taka með í dæmið,
hvort sem þeim líkar það betur eða
verr. Mannkyninu fjölgar ört og
var komið í 7 milljarða undir árs-
lok 2011. Talan verður samkvæmt
spám komin í 7.584 milljónir árið
2020. Það er fjölgun sem nemur
meiru en íbúafjölda Bandaríkjanna
og Rússlands samanlagt. Svo ein-
kennilega vill til að allt þetta fólk
þarf mat. Hluti af fjölguninni mun
líka verða á faraldsfæti og jafnvel
skola upp á Íslandsstrendur.
Á heimsmarkaði fer matarverð ört
hækkandi og sífellt erfiðara verður
að mæta eftirspurn. Það er því ótrú-
leg einfeldni að halda því fram að
Íslendingar verði ósnertanlegir hvað
þetta varðar og geti um alla framtíð
fengið keyptan á erlendum markaði
allan þann mat sem þá lystir og á
lágmarksverði. Því hljóta Íslendingar
að verða að horfa til þess að nýta
alla þá möguleika sem þeir hafa til
að auka matvælaframleiðslu hér
innanlands. Þar mun landbúnaðurinn
hafa stórt hlutverk í framtíðinni. Þá
verður auðvitað um leið að upphugsa
kerfi sem tryggir aukna sjálfbærni
greinarinnar. /HKr.
Í stefnuyfirlýsingu sitjandi ríkisstjórnar er
fjallað um landbúnað, starfsumhverfi hans
og tækifæri sem felast í aukinni matvæla-
framleiðslu. Frá hruni hefur áhugi á innlendri
framleiðslu aukist og fjölmargir skoða nú
möguleika í ýmiss konar starfsemi sem tengist
landsins gæðum.
Nú þegar horfið er frá því undanhaldi sem fylgdi
ESB-umsókninni er lag fyrir stjórnvöld að aðlaga
laga- og reglugerðaumhverfi á þann veg að sókn
geti hafist á ný til sveita, í samræmi við nýjan
stjórnarsáttmála. Bændur verða að búa sig undir
þessa umræðu, forsendur landskipulagsstefnu eru
til umræðu, jarðalög eru á dagskrá í ráðuneyti,
boðuð hefur verið einföldun regluverks og svo
framvegis.
Umræða um landnot er málefni sem bændur
þekkja vel. Í gegnum tíðina hafa bændur látið
land til ýmissa samfélagslegra nota. Raflínur og
vegir, svo dæmi séu tekin, eru oft til stórkostlegs
óhagræðis fyrir búskap. Oft er um mikilvægt
ræktunar- eða beitiland að ræða og þessi mannvirki
valda auk umhverfismengunar aukinni vinnu og
auknum kostnaði, til dæmis við ræktunarstörf,
beitarstýringu og önnur bústörf. Á seinni
árum, með umræðu um einkavæðingu ýmissa
almannafyrirtækja, hafa sjónarmið um landnot
og bætur í þessu samhengi gerst enn flóknari.
Hagræðingarkrafa í landbúnaði og breytingar
á lagaumhverfi landbúnaðar hafa orðið til þess
að fjölmargar jarðir hafa verið teknar úr rekstri.
Þessu fyrirkomulagi fylgir veruleg röskun á
búsetumynstri. Gisnari búseta veldur verulegu
óhagræði fyrir samfélög sem byggja afkomu á
heilsársbúsetu. Nefna má rekstur skóla, fjárleitir,
snjómokstur, póstþjónustu og svo framvegis.
Þetta eru mál sem títt eru rædd á Búnaðarþingi.
Það er mikilvægt að víkja ekki frá þeirri kröfu að
búseta í dreifbýli geti verið raunhæfur valkostur
og þess vegna er nauðsynlegt að grunnstoðir sem
þessar séu tryggðar. Uppbygging til sveita í anda
stefnuyfirlýsingarinnar krefst þess að staða þessara
mála sé betur tryggð og að nýting jarða og búseta
fari í auknum mæli saman.
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Nú er ákvörðun Búnaðarþings um stofnun
Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðarins að verða
ársgömul. Starf fyrirtækisins er að færast í fastara
form og hlutverkaskipting milli búnaðarsambanda
og Ráðgjafarmiðstöðvarinnar er að skýrast.
Með breyttu fyrirkomulagi hafa bændur í
mismunandi búgreinum í öllum héruðum breiðari
aðgang að ráðunautaþjónustu en áður. Að sama skapi
gerir fyrirkomulagið auknar kröfur til bænda að því
leyti að eftirspurn eftir sérhæfðari þjónustu verður
að koma frá þeim sjálfum.
Aðgangur að ýmsu fagefni er góður, meðal annars
á netinu, og Landbúnaðarháskóli Íslands og fleiri
hafa staðið vel að fagnámskeiðum sem eru fjölsótt.
Flestir bændur ættu þó að geta eflt búskap sinn enn
frekar með auknu samstarfi við RML. Möguleiki
að auka verðmæti eða magn afurða en eins er val
og notkun aðfanga afgerandi þáttur, ekki síst á
tímum hækkandi verðlags. Þó að flestir tengi sókn
í landbúnaði við stækkun eða aukna framleiðslu
er ekki síður mikilvægt að huga að því að styrkja
núverandi rekstur með það fyrir augum að bæta
til dæmis afkomu og vinnuaðstöðu. Möguleikar í
landbúnaði liggja víða, bæði til að efla enn frekar
þá starfsemi sem er fyrir hendi og til að leita nýrra
leiða innan landbúnaðar eða tengdra greina. Stofnun
RML var mikilvægt skref til þess að efla þá innviði
sem þarf til að nálgast þessa möguleika. Ástæða er
til þess að hvetja bændur og aðra áhugamenn um
búskap til þess að kynna sér hvað RML hefur upp
á að bjóða. /EBL
Meiri mat
Í hugum alvöru bænda eru heim-
alningar ekki vel séðir, sagðir
verða túnkindur sem ómögulegt
sé að tjónka við, né reka.
Ljósa fæddist vorið 2010 í
Strandabyggð en þar sem móðir
hennar mjólkaði lítið var henni
gefin mjólk úr pela fyrsta sumarið.
Hún varð fljótt mannelsk en nokk-
uð ákveðin. Byrjaði til dæmis alltaf
á því að stanga heimilishundinn,
labradortíkina Hnetu, áður en hún
fór að drekka úr pelanum sínum.
Með því vildi hún tryggja að hún
fengi frið til að drekka og Hneta
forðaði sér.
Nafnið, Ljósa, fékk hún af
því að fallegt andlit hennar er
óvenjulega hvítt. Hún leitar styrks
heima við bæ, bæði í andstreymi
og meðbyr, og þykir gott að leggja
sig undir þvottasnúrunum eða
horfa inn um stofugluggann og
sjá hvað mannfólkið aðhefst.
Hún hefur tvisvar verið tví-
lembd og einu sinni þrílembd.
Ljósa er oftast hið mesta ljós
nema þegar reynt er að reka hana
úr heimatúninu og gefa henni frelsi
til að fara til fjalls. Það vill hún
alls ekki og treður sér aftur inn,
ásamt lömbunum sínum, um leið
og eigendur eru farnir úr augsýn.
Hún er mikill gleðigjafi, skynug
og spök og sýnir að „…það sé
engin þörf að gerast maður til að
reynast sannur, heill og glaður“.

/AG
Frelsi fjallanna heillar
ekki heimalninginn Ljósu
LOKAORÐIN
Ljósa með lömbin sín Feng og Björt.
Mynd / Arnheiður Guðlaugsdóttir
Sókn í sveitum