Læknablaðið - 15.03.1983, Side 14

70
LÆK.NABLADID
niðurstöður tveggja eða fleiri greinenda eða
sama greinanda í mismunandi skipti. Sjálfur
segir Yerushalmy, er hann tekur athuganir
sínar saman í yfirlitsgrein:
»in judging a pair of X-ray films for evidence
of progression, regression or stabiiity of dis-
ease, two readers are Iikely to disagree with
each other in about one third of the cases and a
single reader is likely to disagree with himself
in about one fifth of the film pairs« (46).
Tuddenham hefur mjög rannsakað lífræn og
sálræn áhrif (visual psychophysiology) á sjón-
túlkun (visual perception) röntgenmyndarinn-
ar (45, 50, 51). Hann hefur safnað verulegum
hluta rannsókna sinna í yfirlitsgrein, þar sem
hann tekur saman niðurstöður sínar þannig:
» We have noted the surprising frequency with
which trained radiologists fail to perceive
critical shadows in roentgenograms. Recogni-
zing that this failure limits the accuracy of
roentgen interpretation we have considered
various aspects of the perceptual process in an
effort to determine the cause, and hopefully,
the remedy for such errors« (45).
4.2.2. Atriði, sem stýra og hafa áhrif á fyrstu þrjá
upplýsingapætti röntgengreiningarferilsins.
Sbr. einnig skipurit 4.5.1. (Gert eftir Brolin (10) med
viðauka.
Tuddenham gerir í rannsóknum sínum grein
fyrir lífeðlisfræðilegum og sálfræðilegum for-
sendum röntgengreiningarferilsins: Röntgen-
greiningarferillinn felur í sér skráningu (regi-
stration), skynjun (perception) og túlkun
marktækra breytinga á röntgenmynd. Grein-
ingarskekkjur má að allmiklu leyti rekja til
truflana á sjónskynjun. Fyrsti þátturinn í
skynjuninni er myndskoðunin: Pað samsafn
ljóss og skugga, sem þannig er skynjað, gerir
taugaenda sjónhimnu virka, og þaðan berast
raðir taugaboða til vitundarinnar. Saman-
burður þeirrar myndar, sem þannig fæst, við
endurminningu frá fyrri reynslu, leiðir til
hugmyndar (concept), er verður greininga-
undirstaða (62, 64). Áhrifa frá þessari túlkun
Tuddenhams gætir meira eða minna í þeim
kerfisgreiningum, sem gerðar hafa verið á
upplýsingaþáttum röntgengreiningarkerfisins
(1, 10, 11, 29, 41), sbr. myndir 4.2.1. og 4.2.2.
4.3. Ofangreindar athuganir og niðurstöður
eru engan veginn bundnar við röntgengrein-
ingu, að því er varðar truflun vegna utanað-
komandi áhrifa og eigin takmarkanir athug-
enda við túlkun og greiningu á niðurstöðum.
Yerushalmy, sem er líftölfræðingur (biosta-
titician), gerir eftirfarandi athugasemd við
þetta:
»It should not be necessary to state, that
radiologic diagnosis is no less reliable than
other medical tests and clinical diagnoses. It is
only because studies in roentgenologic inter-
pretation have been systematic and exhaustive
that we know more about this problem.
This is due to the very fortunate circumstance
that radiologists involved were of a highly
scientific frame of mind. They were curious
and concerned and had the courage and
professional security to pursue the problem
relentlessly.
They were aware that their extensive and
rigorous studies might give the impression
that radiology is less reliable than other areas
of medicine« (46).
Lusted og Garland (29, 53, 54) sýna fram á, að
orsakir greiningartruflana megi fyrst og
fremst rekja til þess, að í upplýsingakerfum
þeim, sem við notum í læknisfræðilegum
rannsóknum, komi hið persónulega lokamat
einstaklingsins á rannsóknarniðurstöðum oft
skýrara fram en í öðrum vísindagreinum.