Læknablaðið - 15.03.1983, Page 18

74
LÆKNABLADIÐ
og sjúkdómsgreining eftir henni væri hluti úr
klínisku heildarmati á sjúklingum, sbr. skipurit
4.5.1. Petta sama sjónarmið kemur einnig fram
hjá Thomas (52), sem skoðar röntgengreining-
arupplýsinguna sem órofa (integrated) hluta
heildarmatsins, og hann leggur einnig áherzlu
á gagnkvæm áhrif röntgenupplýsinga, sjúkra-
sögu, almennrar skoðunar sjúklingsins o.s.frv.
Lusted (29) lætur þessa hugsun mjög skýrt í
ljós; er hann ræðir um rök og líkindi í greining-
um:
»The logic concepts inherent in diagnosis
emphasize the fundamental importance of
considering combinations of symptom com-
plexes in conjunction with combinations of
disease complexes. This point is important,
since the physician often tries to evaiuate a
symptom by itself with respect to each possible
disease by itself. The logical considerations
present alternative disease complexes which
the patient can have. The probabilistic con-
cepts inherent in medical diagnosis arise
because a diagnosis can rarely be made with
absolute certainty. The end result of the
diagnostic process is rather, a »most probab-
Ie« diagnosis. Thus the purpose of the proba-
bilistic considerations is to determine which of
the alternative disease complexes is »most
likely« for a particular patient«.
Öll þessi sjónarmið hafa úrslitaáhrif á þá
staðreynd, sem nánar er rökstudd í 6. kafla, um
skráningarkerfi, að röntgengreiningin, eða
lýsing röntgenrannsóknarinnar, getur aðeins
mjög sjaldan verið einangrað atriði (»data«),
sem byggja megi rökræna (causal) meðferð
sjúklingsins á. Þessi kerfisgreining, sem lýst
hefur verið hér að framan, leiddi þannig af sér
tvær niðurstöður:
1) Með núverandi og bættri rafeindatækni og
þekkingu á yfirfærsluþáttum þeim, sem lýst
er í skipuriti 4.5.1., getur summan af upplýs-
ingainnihaldi því, sem berst greinandanum
d), orðið svo stór, að upplýsingar, sem máli
skipta glatast (31, 42), (sjá einnig myndir
4.2.1., 4.2.2.). Pað kemur einnig í ljós, að
þetta er ein af röksemdum þeirra, sem
vinna að rannsóknum á tölvustýrðum grein-
ingarkerfum (9, 10, 30). Jafnframt er hér
snert við einu af grundvallarvandamálum
nútíma raunvísinda.
2) Á upplýsingaferli röntgengreiningarinnar
eru umtalsverðar takmarkanir í yfirfærslu-
eigind (transfer function) greiningarstigs-
ins. Við gerð skrásetningarkerfis fyrir lýs-
ingar á röntgenrannsóknum og röntgen-
greiningar, verður að taka tillit til þess. Skil-
greiningar verða því að vera rökréttar, hlut-
lægar, ótvíræðar og skýrar. Viðleitni í þá
átt verður nánar lýst í næstu köflum.
5. SKRÁNINGARKERFI, EINSTAKLINGSEINKENNINGAR OG
AÐRAR GRUNNUPPLÝSINGAR
5.1. Röntgendeild Borgarspítalans hóf starf-
semi 10. maí 1966 fyrst deilda í hinu nýja
húsnæði spítalans í Fossvogi. Deildin var
skipulögð með það í huga að geta vel annað
u.þ.b. 25.000 rannsóknum af öllu tagi árlega.
5.2. Þegar Röntgendeild Borgarspítalans tók
til starfa, þótti rétt að gera tilraun til að beita
aðferðum við starfsskipan, gagnasöfnun og
skýrslugerð, sem lítt höfðu verið reyndar
hérlendis, og raunar víðar. Tilgangurinn með
þeirri tilraun er höfðaði til gagnasöfnunar og
skýrslugerðar, var fyrst og fremst sá, að byggt
yrði upp eftirlitskerfi, sem stuðlað gæti að
a. vinnuhagræðingu,
b. aukinni hagkvæmni í rekstri,
c. raunhæfu gæðaeftirliti, sem er nauðsynleg-
ur grundvöllur undir nákvæmni og áreiðan-
leika í rannsóknum og mati á niðurstöðum
þeirra,
d. gagnasöfnun til forspárgerða og skipulags-
breytinga,
e. gagnasöfnunvegnaafmarkaðralæknisfræði-
legra rannsóknarverkefna og
f. söfnun einstaklingsbundinna rannsókna-
upplýsinga, er gætu komið að notum við
síðari gerð læknisfræðilegs gagnabanka.
5.3. Augljóst var frá upphafi, að eina leiðin til
að notfæra sér upplýsingar þær, er fengjust úr
svo umfangsmiklu gagnasafni, sem hér var
gert ráð fyrir, væri að haga söfnun og skrán-
ingu gagna frá upphafi með það í huga, að þau