Læknablaðið - 15.02.1988, Síða 6

36
LÆKNABLAÐIÐ
allar upplýsingar um skoðun, heilsufarssögu og
niðurstöður frumusýna skráðar á tölvu
Krabbameinsfélags íslands, óháð því hvar konan
var skoðuð. Þannig komst á skipuleg skráning á
öllum mætingum í leghálsskoðun. Samtímis því
varð kleift að hafa eftirlit með konum með
frumubreytingar eða afbrigðilega útkomu úr
skoðun og kalla þær inn til nýrrar skoðunar eftir
þörfum.
Eftirfarandi athuganir voru gerðar:
1. Könnuð voru tengsl einstakra ára og aldurs við
nýgengi og dánartíðni leghálskrabbameins á
leitartímabilinu 1964-1986 og á
forstigsbreytingar (CIN 1-111), sem greindust
við skipulega hópleit 1966-1986. Notuð var
aðferð Breslow og Day (1) þar sem
jaðarstuðlar sýna annars vegar hlutfall
nýgengis, dánartíðni og forstigsbreytinga á
einstökum árum leiðrétt m.t.t. aldursáhrifa og
hins vegar hlutfall breytinga í einstökum
aldursflokkum leiðrétt m.t.t. mismunar milli
ára. Jaðarstuðlarnir voru síðan notaðir sem
uppistaða í aðhvarfsgreiningu (regression
analysis), þar sem fimmtu gráðu ferill var
felldur að jaðarstuðlum (2). Kannað var hvort
fyrstu til fimmtu gráðu stuðlar í
aðhvarfslíkingum væru marktækir með
fervikagreiningu, þar sem fyrst var athugað
hvort fyrstu gráðu stuðull væri marktækur,
þ.e. hvort breyting fylgdi beinni línu. Þá var
athugað hvort annarrar gráðu stuðull væri
marktækur, en þegar svo er, fellur boglína
með einni sveigju (parabóla) betur að tölunum
heldur en bein lína. Að síðustu var könnuð
marktækni þriðju, fjórðu og fimmtu gráðu
stuðla. Séu þeir marktækir, falla margbognar
línur betur að tölunum heldur en fyrstu og
annarrar gráðu ferill.
2. Könnuð var heildarmæting í leit frá 1964 til
1986 og þróun þriggja ára mætingar frá 1971
og fram til 1986. Þriggja ára mæting er mæld í
lok hvers árs og skilgreind hér sem hlutfall
kvenna 25-69 ára sem mætt hafa a.m.k. einu
sinni á því ári eða næstu tveim árum á undan.
3. Könnuð var leitarsaga, stiga- og vefjaskipting
meðal þeirra kvenna sem greindust með
leghálskrabbamein á árunum 1975-86.
4. Könnuð var leitarsaga þeirra kvenna sem
dóu úr leghálskrabbameini á árunum 1975-86.
NIÐURSTÖÐUR
Á fyrstu mynd eru sýndir fimmtu gráðu ferlar
fyrir breytingar á nýgengi og dánartíðni á
Rate per 100.000 (age 20 + )
- INCIDENCE - MORTALITY
5th degree 5th degree
regression regression
Fig. 1. Cervical cancer in Iceland. Incidence and
mortality 1964-1985 (women aged over 20 years).
Percentage of screened
Year of diagnosis/death
- Diagnosed at - Diagnosed at
first visit first or later
visits
Fig. 2. Preinvasive stages of cervical cancer (CINI-III)
diagnosed in organized screening (women 20-49 years
old).
tímabilinu 1964-1986. í báðum tilvikum hækkuðu
ferlarnir lítillega í byrjun, síðan kom veruleg
lækkun, þá aftur hækkun en loks lækkun í lokin.
Allar breytingar voru meira áberandi fyrir
nýgengið en dánartíðnina. Fyrstu, annarrar og
fjórðu gráðu stuðlar voru allir marktækir fyrir
nýgengið, en það merkti að þríbogin kúrfa
(fjórðu gráðu ferill með hækkun, lækkun
hækkun, og lækkun) féll best að frumtölunum.
Reiknaður ferill fyrir dánartíðnina gaf hins vegar
aðeins marktækni á fyrstu gráðu stuðli. Það sýndi
að dánartíðnin lækkaði marktækt með árum, en
beygjurnar í byrjun og lok tímabilsins voru ekki
marktækar. Dánartíðnin 1986 samkvæmt beinni