Læknablaðið - 15.02.1988, Qupperneq 30

52
LÆKNABLAÐIÐ
fjórar klukkustundir frá upphafi einkenna þar til
meðferð hófst. Þá hafði lokaða æðin opnast hjá
66% sjúklinganna og útstreymisbrot var 59%.
Þræðing og útvíkkun kransæða í upphafi
veikinda
Margir halda þvi fram, að framkvæma beri
hjartaþræðingu í skyndi hjá öllum sjúklingum
með brátt hjartadrep og síðan fari fram
kransæðaútvíkkun ef veruleg þrengsli eru í
kransæð. Ólokið er stórum rannsóknum, þar sem
kannað er hvort og hvenær kransæðaútvíkkun
skuli gerð. Niðurstöður einnar slíkrar rannsóknar
frá Ann Arbor-hópnum (TAMI) hafa þó nýlega
verið birtar (10). Var 197 sjúklingum með þrönga
kransæð, sem tekist hafði að leysa sega í, skipt í
tvo hópa. Hjá helmingi þeirra var framkvæmd
kransæðaútvíkkun strax, en ekki fyrr en rúmri
viku síðar hjá hinum. Ekki virtist neitt unnið við
að gera aðgerðina tafarlaust, jafnvel var betra að
bíða.
Æðaþel skemmist við kransæðaútvíkkun og í
einni rannsókn stíflaðist viðkomandi kransæð hjá
10% í hópi sjúklinga sem fengu rt-PA og gengust
síðan undir kransæðaútvíkkun eftir bráða
kransæðastíflu (11). Virðist vera hægt að draga
úr þessari æðaþelsskemmd með Ibúprófen í
tilraunadýrum og lýsi í mönnum (12, 13).
Blóðþurrð eftir kransæðastíflu veldur stíflu í
háræðum og leysir úr læðingi efni í vöðvanum
sem geta lamað hann (stunned myocardium).
Ýmis lyf virðast geta hindrað þetta (14-16) en öll
þessi meðferð er enn á tilraunastigi.
Segaleysandi lyf við hvikulli hjartaöng
Nú er unnt að skoða kransæðar með
kransæðaspeglun. Komið hefur í ljós að
sjúklingar með hvikula hjartaöng eru oftast með
sprungna skellu og/eða sega í kransæð (17).
Frönsk rannsókn hefur sýnt fram á að
niðurbrotsefni fíbríns hjá sjúklingum með
hvikula hjartaöng eru aukin en það bendir til þess
að líkaminn sé að leysa upp sega sem myndast í
kransæðinni (18).
Þetta hefur því leitt til þess að reynt hefur verið að
gefa sjúklingum með hvikula hjartaöng
segaleysandi efni. Tuttugu sjúklingum með
hvíldarverk batnaði ekki þrátt fyrir betablokkara,
kalsíumblokkara, nítröt og heparíndreypi
samfleytt í 12 til 24 klukkustundir (19). Tíu fengu
rt-PA en tíu geðþóttalyf. Verkur hvarf hjá níu
sem fengu segaleysandi efni en aðeins hjá 4 af
þeim sem fengu geðþóttalyf og við
kransæðamyndatöku eftir 48 klukkustundir hafði
aðeins einn af rt-PA sjúklingunum sega í kransæð
en átta þeirra sem fengu geðþóttalyf voru með
kransæðastíflu.
Leysigeislar - kransæðaspeglun - kransæðastoðir
Leysigeislar hafa verið notaðir undanfarin ár til
að brenna burtu þrengsli í slagæðum í lærum
manna. Nú hefur verið birtur árangur af notkun
leysigeisla til að losa stíflur úr kransæðum hjá
fimm sjúklingum (20). Notaður var geislaþráður
með heitu málmhöfði og tókst að opna æðarnar
án fylgikvilla.
Þá hefur tekist að útbúa kransæðaspegil á enda
þráðar sem er aðeins 0,8 mm í þvermál og skoða
með honum innveggi kransæða (21). Hefur margt
áhugavert komið í ljós. Til dæmis sést, að æðaþel
er mjög óslétt með slitrum af sega eftir gjöf
segaleysandi lyfja. Svipað er ástand þeirra
kransæða sem hafa verið víkkaðar út með belg.
Loks má geta nýstárlegrar meðferðar á
þrengslum, sem ekki vilja víkka út eða haldast
opin þrátt fyrir æðaútvíkkun með belg. Hafa þá
verið reistar stoðir, stálgrindur, innan í æðinni.
Þær eru fluttar með æðaþræði inn í kransæðina,
belgur blásinn innan í stálgrindinni og hún víkkuð
út. Hún fellur ekki saman eftir útvíkkunina. Nú
liggur fyrir eins árs reynsla af þessari meðferð og
virðist hún ótrúlega árangursrík (22).
Niðurstaða
Kjörmeðferð kransæðastíflu eða bráðs
hjartadreps er segaleysandi lyf, rt-PA eða
streptókínasi í æð eins fljótt eftir upphaf
einkenna og auðið er, helst innan þriggja
klukkustunda. Stórauka verður kynningu á
einkennum kransæðastíflu, svo að sjúklingar láti
vita af sér strax. Sjúklingana þarf að meta á
sérhæfðu sjúkrahúsi fljótlega. Við hvikulli
hjartaöng á að beita segaleysandi lyfjum.
í framtíðinni finnst vonandi lyfjameðferð sem
dregið getur úr æðaþelsskemmdum og vöðvalosti
(stunned myocardium) eftir blóðþurrðina og
þannig bættur árangur segalosunarinnar. I
framtíðinni verður leysigeislum vafalítið beitt og
stoðir reistar inni í kransæðum og
kransæðaspeglun verður tiltæk til að fylgjast með
hverju sinni.
Árni Kristinsson