Brennidepill - 01.03.1998, Blaðsíða 4

Reykjavíkurborg -
þjónustufyrirtæki
eða skattaparadís?
„Það orkar mjög
tvímælis aö lög-
þvinga fram sam-
einingu sveitarfé-
laga, eöa þvinga
hana fram ofan
frá eins og var
reynt að gera árið
1993“.
„Úti á lands-
byggöinni eru
sveitarfélögin of
veikburöa til aö
taka viö þeim
margþættu verk-
efnum sem hafa
veriö flutt og
munu veröa flutt
til þeirra frá rík-
inu“.
„Þaö ætti aö vera
kappsmál fyrir
sveitarfélögin aö
fá ákveöna hlut-
deild í veltuskött-
um“.
Stöðnuðu stjórnvaldi breytt í
þjónustufyrirtæki
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, borgarstjóri
Hversu langt finnst þér eiga aö
ganga í sameiningu sveitarféiaga?
Ég held að það megi ganga nokkuð langt í
sameiningu sveitarfélaga, jafnvel lengra en
gert hefur verið. Það er að vísu kominn góður
gangur í þessi mál núna, vegna þess að frum-
kvæðið hefur komið frá sveitarfélögunum
sjálfum. Það orkar mjög tvímælis að lög-
þvinga fram sameiningu sveitarfélaga, eða
þvinga hana fram ofan frá eins og var reynt
að gera árið 1993. Þá voru lagðar fram tillög-
ur um umfangsmikla sameiningu sveitarfé-
laga um allt land en það var víðast hvar fellt í
kosningum. Tillögurnar voru ekki nógu vel
undirbúnar og íbúarnir sáu ekki hvaða
ávinning þeir eða sveitarfélögin hefðu af
sameiningunni enda voru tillögurnar ekki
unnarheimaíhéraði.
Áður en kosið var um sameiningu Reykja-
víkur og Kjalamess var hins vegar unnin mik-
il undirbúningsvinna af fulltrúum beggja
sveitarfélaga og íbúamir vissu nákvæmlega
hvað í sameiningunni fólst og gátu metið
hagsmuni sína hlutlægt. Það er mín skoðun
að það þurfi fyrst að sameina nokkuð stór
svæði og í framhaldi af því er svo hægt að
dreifa verkefnum út til eininganna. Það væri
t.d. ótvíræður kostur fyrir höfuöborgarsvæðið
ef til nánari sameiningar kæmi þannig að
hægt væri að ná betur utan um innri upp-
byggingu svæðisins, s.s. vegakerfið, hafnar-
mál, almenningssamgöngur, veitumál og að-
alskipulagsmál. Hinar stóm línur í innri upp-
byggingu svæðisins þurfa að verða meira
sameiginlegar og þegar því er náð er sjálfsagt
að dreifa allri nærþjónustu til minni eininga.
Það yrði til mikilla hagsbóta íyrir íbúa og at-
vinnulíf á svæðinu. Ég held t.d. að sú mikla
uppbygging og samkeppni sem er að verða í
verslun sé ekki til góðs fyrir svæðið í heild.
Þar er eins dauði annars brauð og ég óttast að
það geti komið nið-
ur á miðborginni
sem er sameign
allra landsmanna.
Eru sveitarfé-
lögin aö þinu
mati í stakk
búin til að takast á hendur þau
verkefni sem felast í aukinni
ábyrgð?
Nei, það em þau ekki. Úti á landsbyggðinni
em sveitarfélögin of veikburða til að taka við
þeim margþættu verkefnum sem hafa verið
flutt og munu verða flutt til þeirra frá ríkinu. I
öðrum löndum er um að ræða þrjú stjórn-
sýslustig; ríkið, héraðsstjóm og sveitarstjóm.
Stór verkefni á borð við skóla- og menntamál
em yfirleitt flutt á herðar héraðsstjórna og
nærþjónusta af ýmsu tagi til sveitarstjóma. Á
íslandi höfum við ekki þetta millistig sem hér-
aðsstjómimar em og ég held að það sé í raun
ekki fysilegur kostur. En sveitarfélögin verða
þá að hafa burði til að taka við þeim fjölmörgu
verkefnum sem um ræðir og það þýðir vita-
skuld aukna sameiningu sveitarfélaga. Þegar
ríkið flytur verkefni yfir til sveitarfélaga verð-
ur það auðvitað líka að flytja það fjármagn
sem þarf til að þau geti sinnt þeim sómasam-
lega. Það verður að haldast í hendur. En mjög
oft er verið að færa auknar skyldur og verk-
efni yfir á sveitarfélögin, án þess að færa fjár-
magnið. Það gerist einfaldlega þannig að Al-
þingi setur lög, um skóla, leikskóla, félagslega
þjónustu, málefni aldraðra, fatlaðra og svona
mætti lengi telja, og það ákveður skyldur
sveitarfélaganna og hvaða þjónustu þau eiga
að veita. Með svona einhliða ákvörðunum er
verið að skapa aukin fjárútlát hjá sveitarfélög-
unum. Alþingi gengur eflaust gott eitt til en
knýr á um aukin fjárútlát sem getur reynst
erfiðurbiti að kyngja.
Það ætti að vera
kappsmál fyrir sveitar-
félögin að fá ákveðna
hlutdeild í veltuskött-
um. Eins og er hafa þau
bara tekjur af útsvari
einstaklinga og fast-
eignagjöld en ríkið hefur alla veltuskatta af
fyrirtækjum og neyslu og því þarf að breyta. í
mörgum öðrum löndum er sveitarfélögum
tryggð viss hlutdeild í veltusköttum og því
hefði það heilmikla kosti í fór með sér ef
sveitarfélögin ættu hlutdeild Ld. í virðisauka-
skatti. Þá skilaði góðærið sér mun fyrr til
þeirra en það gerir í dag.
Hvaða mál verða stærstu bar-
áttumál R-listans í komandi borg-
arstjórnarkosningum ?
Okkar stærsta baráttumál verður að halda
áfram því verki að breyta Reykjavíkurborg úr
stöðnuðu stjómvaldi í þjónustufyrirtæki sem
rekið er í þágu borgarbúa. Við munum hér
eftir sem hingað til setja fólk en ekki flokk í
fyrirrúm. Á yfirstandandi kjörtímabili höfum
við lagt megináherslu á fjiilskyldumálin og ber
þar hæst uppbygging í skólum og leikskólum.
Þar hefur að mínu mati verið lyft grettistaki.
Ég reikna ekki með því að við þurfum að
leggja jafnmikla áherslu á byggingafram-
kvæmdir í þessum málaflokkum á næsta kjör-
tímabili en við þurfum hins vegar að snúa
okkur meira að innra starfi skólanna og leik-
skólanna, þ.e. þeirri þjónustu sem þessir skól-
ar veita. í skólunum er heilmikil vinna farin af
stað í tengslum við innra skipulag þeirra og
viðhorf til skólastarfs. Einsetning grunnskól-
anna er þar vitaskuld stærsti þátturinn og
markmiðið er að skólatími bama og vinnu-
tími foreldra fari að verulegu leyti saman.
4
Brennídepiii
l.tbl. 1998