Sveitarstjórnarmál - 01.05.2004, Blaðsíða 29

Minkasían er byggð inn í steinrör og er soöin saman úr járnteinum og hún er lögð í vatn undir yíirborð,
minkurinn syndir ótilneyddur inn, finnur ekki leiðina út og drukknar strax.
Silungsárnar verða hins vegar mest fyrir
tjóni að hausti og á vetri.
Minkurinn hrekur silunginn af hrygningar-
slóð að hausti og dundar sér svo við veiðar
vetrarlangt. Ekki er vitað um brottkast í afla
hans frekar en annarra. Það er vel vitað að
hann kann sér ekki alltaf hóf við veiðarnar
og dæmi eru um tveggja og þriggja punda
bleikjur og einnig er dæmi um tíu punda
lax. Innilegusilungur fær hvergi frið. Er vor-
ar fer allur sjógöngusilungur til sjávar en
vitanlega ekki sá sem var drepinn fyrir
brottför. Margar smærri ár eru illa leiknar
og næstum ónýtar.
Nýr veiðibúnaður
Fyrir tveimur árum hófst undirbúningur að
tilraunum með búnað sem kallast Minka-
síur og eru ætlaðar til nota í ár, læki, lænur
og vötn. Minkasían er byggð inn í steinrör
og er soðin saman úr járnteinum og hún er
lögð í vatn undir yfirborð, minkurinn synd-
ir ótilneyddur inn, finnur ekki leiðina út og drukknar strax. Ekki
er vitað til þess að því fylgi nokkur sársauki. Engar aðrar aðferðir
eru mannúðlegri. Tilraunirnar hafa gefið ágætan árangur og tekin
hafa verið 90 dýr úr síunum.
Minkasíurnar eru nú tilbúnar til hreinsunar hvar sem er á land-
inu. Og er unnt að gera samninga með ýmsu móti en lágmarksaf-
hending er 10 síur, það lágmark er meðal annars sett til þess að
leggja áherslu á hreinsunarhlutverk minkasíunnar. Hagsmunaaðil-
ar eru hvattir til þess að sameinast um aðgerðir á hverju svæði,
við tiltekna á eða stöðuvatn, eða eftir hvaða forsendum sem
henta þykir. Aðalkostur síanna er að við ófrosið vatn geta þær
virkað allt árið og tekið nokkra minka þó þeirra sé ekki vitjað
nema sjaldan. Umhverfisstofnun veitti á liðnu ári leyfi til þess að
minkasíur væru notaðar til veiða.
Það er ekkert óvenjulegt að minkar og veiðimenn hafi átt sama
veiðistað í hyljum ánna og stundum samtímis og hefur þá verið
til lítils að benda þeim skottlipra á þann einkarétt sem veiðimað-
ur hafi keypt sér í þessum hyl á þessum tíma. Silungar flýja veiði-
svæði minksins og verða hans vegna trekktir og tregir. Minkar
valda margvíslegum og varanlegum skaða í ánum auk þess sem
hér er nefnt.
Misjafn kostnaður sveitarfélaga
Það er augljós ávinningur fyrir menn og náttúru ef hægt yrði að
koma í veg fyrir þann skaða. Nú hafa minkaveiðar á liðnum 50
árum verið í umsjá og á vegum sveitarfélaga. Fámennustu sveitar-
félögin hafa borið af villidýraveiðum mikinn kostnað, 4-9 þúsund
krónur á hvern íbúa. Stærstu sveitarfélögin hafa litlu kostað til
þessara mála.
Margir bændur og minkaveiðimenn hafa lagt fram mikla vinnu
án launa og einnig akstur sem nemur þúsundum kílómetra. Sum-
ir ánægjunnar vegna en einnig margir vegna hagsmuna og enn
aðrir til þess að vernda íslenska náttúru. Brýnt er að breyta fyrir-
komulagi við minkaveiðar þannig að kostnaðurinn liggi jafnt á
öllum landsmönnum og er það ótvírætt réttlátara. Mörgum sveit-
arfélögum er kostnaðurinn með öllu ofviða, einnig er Ijóst að
sum sveitarfélög hafa hlaupist undan merkjum, önnur gert út á
sýndarmennsku, en enn önnur viðhaft ýtrustu aðgerðir.
Umhverfisstofnun væri vel fallin til að taka við hlutverki þessu.
Eitt er þó víst, að rétt eins og það má telja að víða á landinu hafi
sveitarfélögum mistekist að koma í veg fyrir tjón af völdum
minka, þá mun það einnig verða svipað þó Umhverfisstofnun fái
hlutverkið ef ekki næst víðtækt samstarf milli allra hagsmuna-
aðila.
Margs konar samstarf
Samstarf hagsmunaaðila þýðir ekki bara peninga, það getur þýtt
eftirlit og vöktun, skráningu og tilkynningar og fleira. Slíkt getur
legið í orlofs- og helgarferðum almennings, það getur legið í veru
veiðimanna við ár og ýmsum athöfnum bænda og annarra. Hags-
munaaðilar við veiðiár eru ekki bara landeigendur, heldur einnig
leigutakar og veiðimenn og jafnvel fleiri aðilar. Þess hefur mjög
gætt á liðnum árum að allir þessir aðilar létu sig engu varða um
minkinn í ánum og létu það eitt nægja að segja að sveitarfélög
væru skyldug til þess að sjá um minkavinnslu.
Umhverfisstofnun kynni að verða fyrir sömu afstöðu og standa f
sömu sporum með vandamálið. Það er að vísu alveg Ijóst að
veiðimenn liðinna ára voru með kúgun bundnir smánarkjörum.
SFS
TÖLVUMIÐLUN
www.tm.is
---- 29