Morgunblaðið - 02.11.2011, Blaðsíða 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2011
Hallgrímskirkja - Frá skóflu-
stungu til vígslu – og lengra fram
Mikið vatn er til sjáv-
ar runnið síðan við Jón
Einar bróðir, sveins-
taular tveir, urðum
vitni að fyrstu skóflu-
stungu að byggingu
Hallgrímskirkju á
Skólavörðuholti, já,
jafnvel þátttakendur
þar eð við, fulltrúar
æskunnar, vorum látnir
taka í skófluna sem lítt
lét reyndar að stjórn á
freðinni grundinni í kalsa hins dimma
vetrardags skömmu eftir stríð. Við
vorum þarna í fylgd með föður okkar,
sr. Jakobi Jónssyni sem var ásamt sr.
Sigurbirni Einarssyni fyrstur presta
við Hallgrímssöfnuð. Söfnuðurinn hóf
göngu sína í ársbyrjun 1941 en
skóflustungudaginn var sr. Sigurjón
Þ. Árnason kominn til sögunnar í stað
sr. Sigurbjarnar sem þá var orðinn
guðfræðiprófessor við Háskóla Ís-
lands.
Kirkjan var byggð í áföngum.
Fyrstu árin var almennt messað í bíó-
sal Austurbæjarskóla eða Dómkirjan
eða Fríkirkjan fengin að láni við
meiri háttar athafnir, svo sem ferm-
ingar. Stökkbreyting í starfsemi
kirkjunnar varð við vígslu kapell-
unnar 1948 sem notuð var sleitulaust
fram til 1974 er vængir eða álmur
Hallgrímskirkju að framanverðu
voru reiðubúnar.
Margir átta sig ekki á að í kapell-
unni, Hallgrímskirkju í aldarfjórð-
ung, var miklu hærra undir loft en í
núverandi kjallara fullgerðrar Hall-
grímskirkju, þakið náði upp fyrir
gluggana í kór núverandi kirkju.
Kapellan var því í rauninni ekki
óglæsileg innkomu þar sem altarið
framundan blasti við og Kristsstytta
Einars Jónssonar upp við hvítan, há-
an vegginn á vinstri hönd dró að sér
athygli. Hægra megin við altarið var
háreistur predikunarstóllinn. Org-
anisti og söngkór voru uppi í stúku á
efri hæð en sakristían niðri var rétt
við útgöngudyr þessarar bráða-
birgðakirkju á Skólavörðuhæð.
Dr. Sigurður Pálsson, fyrrverandi
prestur Hallgrímssafnaðar, semur nú
70 ára sögu safnaðarins og kirkj-
unnar í tilefni 25 ára
vígsluafmælis full-
gerðrar Hallgríms-
kirkju. Það er nú þegar
fjölþætt saga og áhuga-
verð og mikils vert að
skrá og greina frá því
sem á dagana hefur
drifið í Hallgrímskirkju.
Auk helgiathafna, guðs-
þjónustu, skírn-
arathafna, ferminga og
útfara, hefur annað
blómgast, ekki síst tón-
listin undir stjórn hins mikils virta
organista, Harðar Áskelssonar kant-
ors, myndlist er kynnt og líflegt starf
Listvinafélags Hallgrímskirkju hefur
nú staðið í 25 ár. Hallgrímskirkja get-
ur sem fyrr státað af kraftmiklum og
góðum prestum, afburðamönnum í
stól og fyrir altari, sr. Jóni Dalbú
Hróbjartssyni og sr. Birgi Ásgeirs-
syni. Síðast en ekki síst ber að nefna
óþreytandi stuðning Kvenfélags Hall-
grímskirkju, nú lengi undir dugmik-
illi formennsku Ásu Guðjónsdóttur,
við þróun Hallgrímskirkju og safn-
aðarins.
Um þessar mundir er því fagnað að
25 ár eru frá vígslu fullgerðrar Hall-
grímskirkju, smiðshögginu. Af því til-
efni afhenti dóttursonur dr. Jakobs
Jónssonar, Jakob Jónsson leikstjóri,
Hallgrímskirkju til eignar skrifborð
afa síns og fræðibækur sem afi hans
hafði átt. Var þessu veitt viðtöku að
lokinni Hallgrímsmessu 27. október.
Horfa ber fram. Ef til vill gæti vax-
andi bókakostur Hallgrímskirkju
orðið vísir að nýrri starfsemi hjá
Hallgrímssöfnuði, Akademíu trúar og
vísinda. Vinsælt er að miða við af-
mæli. Eftir nokkur ár verður Hall-
grímssöfnuður 75 ára.
Kannski mætti miða við stofnun
slíkrar akademíu árið 2016. Rými
mætti ef til vill fá í næstu byggingu
við Hallgrímskirkju, Eiríksgötu 5. Á
sínum tíma þótti mörgum óráð að það
hús skyldi rísa og ekki í anda Guðjóns
Samúelssonar húsameistara. Hann
vildi hafa rúmt um Hallgrímskirkju
engu síður en aðrar byggingar sínar.
Það færi vel á að bætt yrði fyrir ef svo
mætti segja og Akademía Hallgríms-
kirkju á sviði trúar og vísinda yrði þar
til húsa. Þar yrði lögð stund á rann-
sókn á trúrænni skynjun og velt fyrir
sér gátum um tilvist mannsins í
undraveröld alheimsins. Kannski yrði
gaddfreðin jörðin í upphafi slíkra fyr-
irætlana – en smám saman og með
seiglunni mundu þær rætast.
Eftir Þór Jakobsson
» Sagt er frá fyrstu
skóflustungu að
Hallgrímskirkju, lítið
eitt um sögu kirkjunnar
og stungið upp á Aka-
demíu Hallgrímskirkju
á sviði trúar og vísinda.
Þór Jakobsson
Höfundur er veðurfræðingur.
Ummæli útlendinga
um okkur vekja ávallt
mikla athygli. Þegar út-
lendur fræðimaður seg-
ir Íslendinga vera hálf-
gerða bjána, þá lætur
það notalega í eyrum
sumra hér á landi, en sá
hópur Íslendinga er á
þeirri skoðun að við
séum óttalegir kjánar.
Svo þegar erlendur
fræðimaður hrósar okkur, þá verða
allir mjög glaðir hér á landi og útlend-
ingurinn fær þá að kallast „Íslands-
vinur“.
En hvernig eru Íslendingar?
Íslendingar tilheyra sama stofni og
útlendingar, það er enginn munur á
okkur og fólki sem elst upp í öðrum
löndum, nema að umhverfið setur að
einhverju leyti mark sitt á okkur.
Við erum lítil þjóð og það tók okkur
langan tíma að komast á sama stað og
aðrar þjóðir höfðu dvalið á lengi. Öld-
um saman bjuggu Íslendingar við
sára fátækt og hungur og ung-
barnadauði var alvarlegt vandamál á
Íslandi og lítið var um framfarir.
Slíkt umhverfi hefur neikvæð áhrif
á sjálfsmyndina og okkur hefur enn
ekki tekist að losna við minnimátt-
arkenndina að fullu, en hún á sér
aldagamlar rætur.
Þess vegna þykja þeir Íslendingar
afskaplega gáfaðir sem segja okkur
vera óttalega fábjána og vart hæf til
þess að stjórna okkur
sjálfum. Einstaklingar
þeir sem um ræðir vilja
gjarna senda okkur
undir yfirráð ESB,
vegna þess að svona fá-
bjánar geta víst ekki
gert neitt af viti. Sökum
þess að svona fólk þykir
gáfað, þá er það gjarna
fengið til að gefa álit sitt
í fjölmiðlum og margir
trúa þvaðrinu sem það
setur fram.
Staðreyndin er sú, að
vegna þess að við erum af sama stofni
og aðrar þjóðir, þá getum við gert allt
sem við viljum. Við ráðum því sjálf,
hvernig Íslendingar eru.
Þjóðir sem skara fram úr hafa
ákveðið að gera það og þær hafa lagt
mikinn metnað í að komast á þann
stað þar sem þær eru. Það kostar
átak að komast úr fátækt til bjarg-
álna og það höfum við sannarlega
gert.
Það kostar átak að komast í
fremstu röð þjóða heimsins. Ef við
segjum við okkur sjálf, að við séum
dugandi og kraftmikil þjóð, þá verð-
um við dugandi og kraftmikil þjóð. Ef
við segjum við okkur sjálf, að við
séum fábjánar sem geta ekki stjórnað
sér sjálfir, þá verðum við fábjánar
sem geta ekki stjórnað sér sjálfir.
Vilji er allt sem þarf, en viljinn
kemur ekki til okkar. Hann er til
staðar, en við þurfum að sækja hann.
Viljinn gefur okkur þann metnað sem
við sækjumst eftir og metnaðurinn
kemur okkur í fremstu röð.
Og til þess að hægt sé að virkja vilj-
ann, metnaðinn og kraftinn, þá þarf
stjórnarstefnu sem gefur okkur
frelsi; hún heitir frjálshyggja.
Hvað við svo gerum við frelsið, það
sker úr um hvernig þjóð við verðum.
Það er í okkar valdi, hvers konar
þjóð við verðum. Ef við höldum áfram
með ríkisstjórn sundrungar og hafta,
þá verðum við aldrei þjóð meðal
þjóða.
En ef við kjósum ríkisstjórn einka-
framtaks og frelsis, þá eru okkur allir
vegir færir, en frelsið krefst skyn-
semi. Hægt er að klúðra miklu með
misnotkun frelsisins, en á sama hátt
er hægt að koma okkur til æðstu met-
orða, ef frelsið er nýtt á réttan hátt.
En stjórnlyndi og höft valda í besta
falli stöðnun og í versta falli algjöru
hruni.
Við vitum hvernig við erum, ósköp
venjulegt fólk. En kosturinn við það
er sá, að við stjórnum því sjálf, hvern-
ig við verðum.
Eftir Jón Ragnar
Ríkharðsson » Þess vegna þykja
þeir Íslendingar
afskaplega gáfaðir
sem segja okkur vera
óttalega fábjána og
vart hæf til þess að
stjórna okkur sjálfum.
Jón Ragnar Ríkarðsson
Höfundur er sjómaður.
Hvernig eru Íslendingar?
Í flestum sveitarfélögum landsins er
að finna félagsmiðstöð sem heldur úti
félagsstarfi fyrir börn og unglinga.
Þó að almennt þyki sjálfsagt að halda
úti félagsmiðstöð í hverju bæjarfélagi
þá ber oft ekki mikið á því starfi sem
fer þar fram og vitneskja almennings
um starfið og eðli þess oft af skornum
skammti. Innan veggja félagsmið-
stöðva úti um allt land má finna fjöl-
breytt og blómlegt starf sem stuðlar
að auknum félagsþroska hjá því unga
fólki sem erfa mun þetta land. Helstu
markmið félagsmiðstöðva almennt
eru að auka félags- og lýðræðisþátt-
töku ungs fólks, sinna forvörnum og
veita börnum og unglingum stuðning
og tækifæri til að sinna hugðarefnum
sínum ásamt margvíslegum öðrum
undirmarkmiðum. Helsti markhópur
félagsmiðstöðva landsins eru ung-
lingar á aldrinum 13-16 ára en þó
sinna félagsmiðstöðvar oft bæði yngri
börnum og eldri ungmennum. Í fé-
lagsmiðstöðvum eru þó ekki bara
unglingar því að þar er einnig að
finna fjölda hæfileikaríkra starfs-
manna. Fagþekking þess mannauðs
sem vinnur í dag í félagsmiðstöðvum
hefur aukist gríðarlega á und-
anförnum árum og síðustu rann-
sóknir í þessum málaflokki sýna að
félagsmiðstöðva-
starf á Íslandi er í
fararbroddi í Evr-
ópu. Það er jafn-
framt von um að
fagþekking sem
og fagmennska í
starfi fé-
lagsmiðstöðva
aukist enn frekar
á næstu árum því
félags- og tóm-
stundafræði er orðin vinsæl náms-
braut við Háskóla Íslands.
Í dag munu félagsmiðstöðvar
landsins opna dyr sínar fyrir for-
eldrum, öðrum aðstandendum ung-
linganna og almenningi og kynna það
starf sem fer þar fram. Unglingar og
starfsfólk munu taka höndum saman
og svara spurningum gesta og gang-
andi, sýna þá aðstöðu sem er fyrir
hendi í félagsmiðstöðvunum og gefa
gestum innsýn í viðfangsefni í starf-
inu. Fyrir hönd barna, unglinga og
starfsfólks félagsmiðstöðva á Íslandi
hvet ég þig til að nýta þér einstakt
tækifæri og líta í heimsókn í fé-
lagsmiðstöð í kvöld.
GUNNAR E.
SIGURBJÖRNSSON,
formaður Samfés, samtaka
félagsmiðstöðva á Íslandi.
Frá Gunnari E. Sigurbjörnssyni
Gunnar E.
Sigurbjörnsson
Hvað er félagsmiðstöð?
Grunnforsenda fyrir
endurreisn íslensks
efnahagslífs er að hér
sé starfandi skilvirkt og
traust bankakerfi sem
geti þjónustað heimili
og fyrirtæki á öruggan
og sanngjarnan hátt.
Skilja verður á milli al-
mennrar viðskipta- og
fjárfestingabankaþjón-
ustu strax. Skipta verð-
ur ríkisbankanum, Nýja Landsbank-
anum í tvennt; góðan og slæman banka
og ekki gengur að hinir tveir viðskipta-
bankarnir séu í eign erlendra vogunar-
sjóða. Brýnt er að dreift eignarhald
verði tryggt með skrásetningu stóru
bankanna þriggja eða hluta þeirra á ís-
lenskan hlutabréfamarkað eins fljótt
og auðið er og afnema verður rík-
isábyrgð á innlánsreikningum bank-
anna, þeir geta keypt þessar trygg-
ingar sjálfir.
Arion banki sendi nýlega kvörtun til
FME sem og ESA, eftirlitsstofnunnar
EFTA, vegna skuldaúrræða Lands-
bankans. Í stuttu máli snýst kvörtunin
um að endurgreiðsla bankans sé út-
deiling á almannafé til viðskiptavina
Landsbankans en ekki alls almenn-
ings. Þetta er vegna greiðslu á tugum
milljarða til viðskiptavina bankans sem
eru í greiðslu- og skuldavanda og
þeirra sem ekki glíma við slíkan vanda.
Þetta eru lygilegar fréttir en eru þó
staðreynd. Arion banki virðist ekki
hafa áhyggjur af almenningsálitinu því
á Íslandi virðist vera nóg að skipta um
kennitölu og nafn, þá eru allir ánægðir.
Þessi kvörtun til ESA hlýtur að
vekja viðskiptavini Arion banka og
norrænu velferðarstjórnina til um-
hugsunar. Arion banki og Íslandsbanki
eru þrotabú og starfa sem slík í dul-
búning viðskiptabanka. Bankarnir eru
í eign íslenska ríkisins, erlendra vog-
unarsjóða eins og Bæjarins Partners,
Borgartún Associates, Geysir Advis-
ors, Grindavík Fund, Gullfoss Part-
ners, Keflavik Associates, Laugavegur
Partners, Silfra Fund, Soltún Partners
og annarra þekktra einstaklinga.
„Fjármálageirinn á Íslandi er
óstarfhæfur, eftir að stjórnvöld settu
bankana í hendur erlendra hræ-
gammasjóða sem leggja mesta áherslu
á að fá kröfur sínar greiddar upp á sem
skemmstum tíma frekar en að veita
bankaþjónustu,“ sagði hagfræðing-
urinn Jón Daníelsson á
ráðstefnunni í Hörpu.
Stjórnarformaður Arion
banka, Monica Caneman,
er ekki sammála þessu og
ræðir í ársskýrslu Sam-
taka fjármálafyrirtækja
um hugsanlegar ógnir og
tækifæri bankanna á Ís-
landi og tiltekur hún yf-
irlýsingar ýmissa þing-
manna um banka og
bankakerfið sem eitt af að-
alvandamálunum. Henni
virðist hafa tekist að hræða stjórn-
málamennina til hlýðni því ekki taka
þeir á óréttlætinu gagnvart heim-
ilunum í landinu og tugmilljarða af-
skriftum á lánum til útrásarvíkinga.
Nýlegt myndbrot sem var boðið upp
á um daginn var um ritfangaverslunina
Pennann og mokstur Arion banka á fé
inn í fyrirtækið. Ekki virðist Sam-
keppniseftirlitið kippa sér upp við
þetta enda Monica búin að gefa tóninn.
Samkeppniseftirlitið heldur andlitinu
uppi með fréttum af risasektum. Svo
mikið er sektað að eina ráðið fyrir fyr-
irtæki er gjaldþrot eða kennitöluflakk.
Fróðlegt væri að vita hverjir hafa
greitt sektirnar sínar. Mér skilst að
erfitt sé að rukka gömlu olíufyrirtækin,
gamla Landsbankann o.s.frv. Það er
gott að vera gamall á Íslandi.
Erlendir vogunarsjóðir, ein-
staklingar og félög í skattaskjólum
eiga ekki að geta átt í starfandi við-
skiptabönkum á Íslandi og verðum við
að setja lög sem takmarka það veru-
lega ásamt því að krefjast tæmandi
upplýsingar um eigendur bankanna og
umbjóðendur þeirra. Hvar í heiminum
er viðskiptabankakerfi lands rekið sem
þrotabú? Svar: Íslandi. Já, það virðist
vera fínt starfsumhverfi fyrir hræ-
gammana á Íslandi. Eftir höfðinu
dansa limirnir.
Eftir höfðinu
dansa limirnir
Eftir Guðmundur
F. Jónsson
Guðmundur F. Jónsson
» Arion banki virðist
ekki hafa áhyggjur
af almenningsálitinu því
á Íslandi virðist vera
nóg að skipta um kenni-
tölu og nafn, þá eru allir
ánægðir.
Höfundur er viðskiptafræðingur og
formaður Hægri grænna, flokks
fólksins.
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar umræðugreinar frá lesendum.
Blaðið áskilur sér rétt til að hafna greinum, stytta texta í samráði við höfunda
og ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í bréfum til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að kynna
starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka eða til að kynna við-
burði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Smellt á Morgunblaðslógóið í hægra horninu efst og
viðeigandi liður, „Senda inn minningargrein“, valinn úr felliglugganum. Ekki
er lengur tekið við greinum sem sendar eru í tölvupósti og greinar sem send-
ar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Í fyrsta skipti sem formið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í kerfið,
en næst þegar kerfið er notað er nóg að slá inn netfang og lykilorð og er þá
notandasvæðið virkt.
Móttaka aðsendra greina
Bréf til blaðsins