Morgunblaðið - 01.03.2012, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MARS 2012
S
tundum er það ofur þreytandi en
stundum líka barnslega sjarmer-
andi hvað Ólafur Ragnar Grímsson
er iðinn við að setja sjálfan sig í
öndvegi. Honum finnst virkilega
gaman að vera forseti og virðist vilja vera það
sem allra lengst. Einstaka sinnum er þó eins
og hann átti sig á því að ánægja hans í embætti
sé of augljós, og þá skiptir hann snarlega um
gír. Þá er eins og göfugur tregi færist yfir svip-
mót hans og hann talar um mikla ábyrgð sína,
eins og hún sé þung byrði sem sé um það bil að
sliga hann. Um leið gefur hann sterklega í
skyn að hann sé einungis í embætti vegna þess
að þjóðin geri svo ríka kröfu til þess að einmitt
hann sinni því.
Þegar forsetinn flutti áramótaræðu sína og
talaði í stíl Hamlets um að vera eða ekki vera,
þá skildi þjóðin ekki hvað hann var að segja. Skáldlegar
einræður eru sennilega ekki það sem fólk skilur best þeg-
ar það vaknar seint og um síðir eftir gleðskap gamlárs-
kvölds. Forsetinn segir núna að það hafi verið fullkomlega
ljóst hvað hann var að segja. Hann ætlaði að hætta. Manni
sýnist að hann ætli að túlka skilningsleysi þjóðarinnar á
orðum hans á þann veg að þjóðin vilji alls ekki að hann
hætti og hafi þess vegna kosið að láta eins og hún skildi
ekki skýr skilaboð hans. Eitt er allavega ljóst og það er að
þjóðin á forseta sem túlkar hlutina alveg eftir sínu eigin
höfði.
Að vera eða ekki vera? spurði Hamlet sig á sínum tíma.
Að hætta eða ekki hætta? spyr forsetinn sig
þessa dagana. Hann hefur tekið sér umhugs-
unarfrest til að íhuga hvort hann eigi að verða
við áskorun hluta þjóðarinnar um að hann gefi
enn og aftur kost á sér í embætti forseta. Ekki
er ljóst af hverju hann þarf nokkurra daga
frest til þess. Það var vitað nokkrum vikum áð-
ur en undirskriftum var skilað til hans að um
30.000 manns myndu setja nafn sitt á listann.
Þessi tími hefði átt að nægja forsetanum til að
hugsa málið. En það hefði verið alltof hvers-
dagslegt fyrir Ólaf Ragnar að svara strax, þótt
hann sé vitaskuld löngu búinn að ákveða sig.
Hann hefur unun af hannaðri atburðarás.
Einhvern veginn getur maður ekki varist
þeirri hugsun að það kitli forsetann að vera í
dramatískum aðstæðum, sem hann setti sig
reyndar sjálfur í. Því auðvitað er það rétt sem
menn segja, að hann hannaði þessa atburðarás sjálfur –
með aðstoð vina sinna, miðaldra karla, sem kunna vel við
sig í Bessastaðaboðum.
Vinirnir, miðaldra karlarnir, væla nú eins og ungabörn
og halda að þeir verði umkomulausir ef Ólafur Ragnar
verður ekki áfram á Bessastöðum. Með tíð og tíma munu
þeir jafna sig. Glaðsinna maður eins og Guðni Ágústsson
mun aldrei gráta lengi. Þjóðin mun líka jafna sig – og það á
undraskömmum tíma. Hún er nýjungagjörn og verður
fljót að aðlaga sig nýjum forseta – þegar hún er búin að
finna hann. Um leið verður Ólafur Ragnar að óljósri minn-
ingu. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Að vera eða ekki vera forseti
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Ekkert lát er á framboðihugmynda um að ganga áeignir sjóðfélaga lífeyr-issjóðanna til að greiða úr
skuldavanda heimilanna. Blekið var
vart þornað af samkomulagi lífeyr-
issjóða og fjármálaráðherra um fjár-
mögnun á hlut sjóðanna í sérstökum
vaxtabótum, þegar fram komu nýjar
hugmyndir um að nýta mætti lífeyr-
issparnaðinn og ávöxtun hans til að
leiðrétta stöðu lántakenda.
Helgi Hjörvar, formaður efna-
hags- og viðskiptanefndar, setti fram
hugmyndir í viðtalið við Fréttablaðið
um að ríkið sækti óinnleystar skatt-
tekjur af viðbótarlífeyrissparnaði
strax og auk þess mætti nýta 20
milljarða kr. afsláttarhagnað, sem
lífeyrissjóðir fengu af íbúðabréfum
sem keypt voru af Seðlabanka Lúx-
emborgar vorið 2010. Þar er Helgi að
vísa til svonefndra Avens-viðskipta.
Forsvarsmenn lífeyrissjóðanna
og samtaka á vinnumarkaði bregðast
hart við þessum hugmyndum. Vil-
hjálmur Egilsson, framkvæmda-
stjóri SA, segir í pistli á vefsíðu SA
að lífeyrissjóðirnir hefðu aldrei keypt
skuldabréfin af Seðlabankanum ef
þeir hefðu vitað að til stæði að hirða
hagnað þeirra tveimur árum síðar.
„Þannig er ljóst að forsendur bresta
fyrir áframhaldandi þátttöku lífeyr-
issjóða í útboðum Seðlabankans á
krónueignum fyrir gjaldeyri nema
þessi tillaga sé formlega jörðuð af
ríkisstjórn og Seðlabanka,“ segir
hann.
Arnar Sigurmundsson, formað-
ur Landssamtaka lífeyrissjóða, tekur
í sama streng: „Þessi tillaga, sem er
eins manns tillaga frá Helga Hjörv-
ar, kom mjög á óvart. Að láta sér
detta í hug að ætla sér að draga sjálf-
stæð viðskipti í maí 2010, þar sem
sjóðirnir ráðstöfuðu dýrmætum
gjaldeyri til þess að kaupa rík-
isskuldabréf í gegnum Seðlabankann
í Lúxemborg, ein og sér út fyrir
sviga. Þessi viðskipti eru í ársreikn-
ingum sjóðanna 2010 og eru ekki
neitt sérmál,“ segir Arnar.
Hann segir þetta líka vera mjög
slæm skilaboð. „Við gerðum sam-
komulag við stjórnvöld um áfram-
haldandi aðkomu að gjaldeyr-
isútboðum,“ segir hann og gagnrýnir
að formaður efnahags- og viðskipta-
nefndar skuli á sama tíma koma með
þessar hugmyndir. „Þá spyr maður;
er hann vísvitandi að reyna að hleypa
þessu samkomulagi frá því í febrúar í
loft upp? Ég trúi því ekki að svo sé.
Þetta er svo barnaleg hugmynd.
Þetta er svona með því lakara sem ég
hef heyrt frá þingmanni,“ segir Arn-
ar.
Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ,
er einnig gagnrýninn á þessar hug-
myndir og minnir á að nú styttist í
prófkjör og kosningar stjórnmála-
manna, sem komi þá fram með alls
konar ,,sniðugar lausnir.“ „Við höfum
ekki séð rökin fyrir því að nota lífeyri
landsmanna til einhvers annars en að
borga lífeyri,“ segir Gylfi. Viðbót-
arlífeyrissparnaðurinn hafi orðið til
með kjarasamningi, hann sé ekki
eign ríkisins og aðgerðir af þessum
toga séu því hrein og klár eignaupp-
taka.
Oddný G. Harðardóttir fjár-
málaráðherra segir að allar hug-
myndir séu teknar til skoðunar í ráð-
herranefnd sem fjallar um skuldamál
heimilanna. Ýmsar spurningar vakni
hins vegar við þessa sérstöku hug-
mynd um að skattleggja sér-
eignasparnaðinn, s.s. hvaða afleið-
ingar það hefði til framtíðar. Oddný
segir mjög mikilvægt að haft sé í
huga að þetta sé hugmynd frá ein-
stökum þingmanni en komi ekki úr
þingflokki Samfylkingarinnar eða úr
stjórnarsamstarfinu.
Nýgerðu samkomu-
lagi hleypt í loft upp?
Morgunblaðið/Kristinn
Erfitt Samkomulag um þátt lífeyrissjóða og banka í vaxtaniðurgreiðslum
var gert í des. 2010. 14 mánuðum síðar var samið um fjármögnun sjóðanna.
Samkomulag ríkisins og lífeyr-
issjóðanna felur í sér að sjóðirnir
taka þátt í gjaldeyrisútboðum
Seðlabankans og hagnaðurinn
fer í að greiða upp hlut þeirra í
vaxtaniðurgreiðslum árin 2011
og 2012. Á móti lofar ríkið að
fella niður eignarskattinn sem
lagður var á sjóðina. Hann er
samtals 2,8 milljarðar kr. á þess-
um tveimur árum. Fyrsta útboð-
inu lauk 15. febrúar og skilaði ríf-
lega helmingi allrar
fjárhæðarinnar sem sækja átti til
sjóðanna með skattheimtu.
„Fyrsta útboðið tók til baka rúm-
lega helming af þessum eign-
arskatti vegna síðasta árs og
þessa árs,“ segir Arnar Sig-
urmundsson. „Það var gert ráð
fyrir að þessi útboð gætu orðið
tvö til þrjú til viðbótar. Lífeyr-
issjóðirnir lofuðu að taka þátt í
þeim upp að ákveðnu marki.“
Sjóðirnir telji sig með þessu geta
átt þokkalega góð viðskipti og
jafnframt komið skattinum fyrir
kattarnef.
Helmingur
skattsins til baka
LÍFEYRISSJÓÐIR TÓKU
ÞÁTT Í GJALDEYRISÚTBOÐI
Forseti Evr-ópusam-bandsins,
Herman van
Rompuy, hefur nú
upplýst hvert hlut-
verk þjóðþinga að-
ildarríkjanna er. Hann segir
að þau séu ef til vill ekki í
formlegum skilningi en að
minnsta kosti pólitískt öll
„orðin að Evrópustofnunum“.
Þetta kom fram á fundi í fyrra-
dag og hann skýrði mál sitt
með því að ákvarðanir þjóð-
þinganna hefðu í vaxandi mæli
þýðingu fyrir önnur aðild-
arríki. Og hann viðurkenndi,
ólíkt ráðamönnum hér á landi,
að þessi þróun drægi úr full-
veldi aðildarríkjanna.
Rompuy sagði þjóðþingin
halda fullveldi sínu í ríkisfjár-
málum, en aðeins ef ákvarð-
anir þeirra ógna ekki fjár-
málalegum stöðugleika
heildarinnar. Evruríkin yrðu
að hafa samráð við fram-
kvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins og önnur aðildarríki
áður en þau tækju stærri
ákvarðanir sem gætu haft
áhrif á hin ríkin.
Skýrar getur forsetinn tæp-
ast talað um minnkandi völd
þjóðþinga aðildarríkjanna í
eigin málum. Þau fá að taka
ákvarðanir, en aðeins ef þær
samræmast vilja fram-
kvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins. Þau eru með öðrum
orðum ekki ráðandi í eigin
málum.
Íslendingar virðast almennt
átta sig á þessu og líst ekki á
blikuna. Í nýrri skoðanakönn-
un sem Samtök iðnaðarins létu
gera fyrir sig kemur fram að
einungis fjórðungur lands-
manna er hlynntur aðild að
Evrópusamband-
inu. Þetta skýrir
vitaskuld þann
seinagang sem
orðinn er á aðlög-
unarferlinu þó að
utanríkisráðherra,
formaður utanríkisnefndar og
fleiri stuðningsmenn Evrópu-
sambandsaðildar í hópi stjórn-
arliða kjósi að kenna þeim
stjórnarliðum sem neita að
svíkja kosningaloforð sín um
tafirnar.
Þessar vandlega skipulögðu
tafir eru ein af þeim aðferðum
sem Evrópusambandið og
stuðningsmenn þess hafa til að
ná fram vilja sínum. Ætlunin
er að bíða þess að aðstæður
breytist og áróðursfé sam-
bandsins fari að skila árangri.
Þá er hægt að ljúka „samn-
ingaviðræðunum“ og halda
kosningar. Og ef svo fer að
landsmenn hafna aðild þrátt
fyrir að Evrópusambandið
ákveði tímasetningu kosning-
anna, lýkur málinu ekki þar
með. Þá verður haldið áfram,
bætt í hótanirnar um hörmu-
legar afleiðingar neitunar-
innar og kosið aftur þar til al-
menningur gefur sig.
Ísland mun þess vegna aldr-
ei losna við málið og þá
tímasóun sem það er og þann
skaða sem þessar endalausu
viðræður með tilheyrandi
stjórnmálaátökum valda,
nema hætt verði við umsókn-
ina. Þá fyrst geta stjórn-
málamenn farið að einhenda
sér í endurreisn atvinnu- og
efnahagslífs landsins í stað
þess að hluti þeirra eyði öllum
kröftum sínum í að koma fjár-
hagslegu forræði landsins í
hendur Rompuy og annarra
forystumanna í Brussel.
ESB hefur lýst því
yfir að þjóðþing að-
ildarríkjanna hafi
misst völd sín}
Þjóðþingin sett af
Stjórnvöld íNorður-
Kóreu hafa loks
fallist á að stöðva
þróun kjarn-
orkuvopna og
auðgun úrans gegn því að
Bandaríkin sendi gríðarlegt
magn matvæla til landsins.
Hluti af samkomulaginu og
forsenda þess að nokkur von
sé til að það haldi er að sam-
þykkt hefur verið að eftirlits-
menn fái að fylgjast með í
þessu lokaðasta ríki veraldar.
Nú á eftir að reyna á hvort
stjórnvöld í Norður-Kóreu,
með nýjan leiðtoga í broddi
fylkingar, munu standa við
sinn hlut, en þau hafa hingað
til verið afar erfið að þessu
leyti.
Segja má að nokkur von sé
til að sam-
komulagið haldi
því að landsmenn
sárvantar mat og
smám saman taka
stjórnvöld mikla
áhættu ef fólk sér fram á
langvarandi hungursneyð.
En það er auðvitað til
marks um fáránleikann að
ríki sem ekki getur brauðfætt
íbúana skuli leggja gríðarlega
fjármuni í þróun kjarn-
orkuvopna og haldi úti einum
stærsta her í heimi.
Vonandi verður þetta
fyrsta skrefið í því að stöðva
kjarnorkuvopnadrauma
Norður-Kóreu. Nægir eru í
heiminum sem láta sig
dreyma um slíkt og eiga jafn-
vel stutt eftir í að sú martröð
verði að veruleika.
Kjarnorkuvopna-
smíðin keypt fyrir
matvælaaðstoð}
Fáránleikinn í Norður-Kóreu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/