Morgunblaðið - 23.07.2012, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. JÚLÍ 2012
Mynd Það er enginn maður með mönnum nema eiga mynd af sér og sínum tekna í Bankastræti. Þetta vita ferðalangar og þeir sleppa ekki tækifærinu þegar það gefst.
Styrmir Kári
Í Morgunblaðinu 17.
júlí sl. er fjallað um
eignir lífeyrissjóðanna
og bent á að áhætta
hafi aukist í lífeyr-
iskerfinu með breyttri
eignasamsetningu sjóð-
anna í kjölfar efnahags-
hrunsins. Þar er vísað
til þess að vægi skulda-
bréfa með ríkisábyrgð,
skuldabréfa sveitarfé-
laga og sjóðfélagalána
hafi aukist hlutfallslega í eignasöfn-
um lífeyrissjóða. Þetta má til sanns
vegar færa og er í samræmi við um-
ræður innan lífeyrissjóðanna og mál-
flutning þeirra.
Vegna gjaldeyrishaftanna frá árinu
2008 hefur vægi innlendra eigna líf-
eyrissjóða aukist um nálægt 10%.
Það kann að hljóma vel að innlendar
eignir aukist en erlendar eignir drag-
ist hlutfallslega saman. Slík þróun
eykur hins vegar kerfisáhættu sjóð-
anna og áhættu á hagkerfið Ísland.
Fáir fjárfestingarkostir hafa verið
í boði hérlendis eftir bankahrunið og
því hefur vægi ríkisskuldabréfa auk-
ist. Rétt er að ríkisskuldabréf,
skuldabréf sveitarfélaga og sjóð-
félagalán vega þungt í eignum lífeyr-
issjóðanna en á móti skal bent á að
þessir eignaflokkar hafa reynst sjóð-
unum vel. Það breytir ekki því að líf-
eyrissjóðir vilja dreifa áhættu meira
og telja þess vegna mikilvægt að
gjaldeyrishöftum verði aflétt svo
fljótt sem kostur er til að geta fjár-
fest á nýjan leik erlendis. Erlend
fjárfesting og samkeppni um fjár-
muni lífeyrissjóðanna eru líka gott
aðhald fyrir íslenskt atvinnulíf og
auka samkeppnishæfni til lengri
tíma.
Allir hagnast
Fjárfestingarkostum innanlands
fer fjölgandi með vaxandi útgáfu á
innlendum verðbréfamarkaði og
fjölgun fyrirtækja sem sjá sér hag í
að skrá sig á hlutabréfamarkaði. Líf-
eyrissjóðirnir gera meiri kröfur til
útgefenda en var fyrir hrun. Sjóð-
irnir hafa hert kröfur um fjárhags-
legan styrkleika og um
tryggingar og aðra skil-
mála til að draga úr lík-
um á tjóni. Útgefendur
eru meðvitaðir um þetta
og vilja standa vel að út-
gáfum.
Lífeyrissjóðirnir hafa
burði til að auka áhættu-
dreifingu um leið og fjár-
festingarkostum fjölgar.
Þannig var ráðstöfunarfé
sjóðanna um 18% af
eignum þeirra árið 2011.
Íslenska lífeyriskerfið
byggist á sjóðsöfnun, þ.e. að safna
eignum til að greiða lífeyri. Hjá ung-
um sjóðfélögum getur sparnaðar-
tíminn verið 40 til 50 ár en ætla má
að meðalaldur sjóðfélaga sé á bilinu
40 til 50 ár sem þýðir að sparnaðar-
tíminn er e.t.v. 20 til 30 ár að jafnaði.
Sagan kennir að á löngum tíma koma
bæði uppgangstímar með góðri
ávöxtun eigna og samdráttarskeið
með lakari ávöxtun. Besta leiðin fyrir
lífeyrissjóðina til að verjast sveiflum
er að dreifa eignum á marga útgef-
endur, atvinnugreinar, eignaflokka
og lönd. Sjóðirnir eru meðvitaðir um
þetta.
Forráðamenn lífeyrissjóðanna hafa
trú á Íslandi og íslensku hagkerfi.
Sjóðirnir vilja fjárfesta innanlands og
dreifa áhættunni með fjölbreyttum
fjárfestingum, m.a. í atvinnurekstri
af ýmsu tagi og í orkugeiranum. Líf-
eyrissjóðirnir vilja líka dreifa áhættu
með fjárfestingum erlendis, því það
eru gömul sannindi og ný að ekki er
skynsamlegt að hafa öll eggin í sömu
körfu.
Eftir Gunnar Bald-
vinsson
»Með því að dreifa
eignum á marga út-
gefendur, eignaflokka,
atvinnugreinar og lönd
næst fram áhættudreif-
ing sem er lykilatriði fyr-
ir lífeyrissparnað.
Gunnar
Baldvinsson
Höfundur er formaður Landsamtaka
lífeyrissjóða og framkvæmdastjóri
Almenna lífeyrissjóðsins.
Fleiri körfur draga
úr áhættu
Joscha Fischer ger-
ir lítið úr Angelu Mer-
kel, kanslara Þýzka-
lands, og ásakar hana
um að fylgja ekki
nægjanlega vel eftir
þýzkum hagsmunum í
grein í Mbl. 19. júlí sl.
Hann telur enga
hættu vera á því, „að
sagan endurtaki sig“
með þjóðernissinn-
uðum öflum Þýzka-
lands, sem að mati Fischers eru á
ný byrjuð að gera vart við sig.
Joscha Fischer er ötull tals-
maður nýja alríkis Evrópu með af-
námi sjálfsákvörðunarréttar ríkja
ESB. Fyrir Fischer er Evrópa
fjölbreytilegra lýðræðislegra þjóða
„ósigur fyrir Þýzkaland“ en af
rausn telur hann að leyfa megi
„bjagaða ensku“ ef sú málanotkun
er liður í þróunarferli hins nýja al-
ríkis.
Það er merkilegt að upplifa
rúmri hálfri öld eftir stríðslok jafn
ákafan talsmann alríkis Evrópu og
nazistar voru sjálfir í skjóli her-
náms álfunnar. Það er hörmuleg
staðreynd fyrir lýðræðið í Evrópu
að ESB er skref fyrir skref að rífa
niður það sem bandamenn og
stríðshrjáðar þjóðir hafa byggt
upp eftir ein mannskæðustu átök
sögunnar á meginlandi álfunnar.
Það sem Þjóðverjar þurfa að skilja
– en stjórnmálamenn þeirra vilja
greinilega ekki gera – er að íbúar
Evrópu eru fullsaddir á því að láta
Þjóðverja skilgreina fyrir sig hvað
lýðræði er. Það hefur því miður
fram að þessu bara endað á einn
veg og ekkert nýtt er í sjónmáli
sem breytir þeim skilningi þýzkrar
menningar að Deutschland sé über
alles. Þvert á móti verður það að
teljast bein ógnun við lýðræðið að
búrókratar ESB, sem hvattir eru
af þýzkum stjórnmálamönnum og
fjárhagslegum hagsmunum Þýzka-
lands og Frakklands, ætla nú að
láta til skarar skríða og reka afger-
andi smiðshögg á stofnun alríkis
ESB.
Flest það sem sagt var við stofn-
un myntbandalagsins og Evrópu-
sambandsins hefur sýnt sig vera
rangt. Okkur var lof-
að aukinni velferð,
aukinni atvinnu, stöð-
ugum gjaldmiðli, lág-
um vöxtum og al-
mennri velsæld.
Útkoman úr dæminu
er efnahagslegt hrun
þjóða, óheyrilegar og
óréttlátar kvaðir á al-
menning, útbreiðsla
atvinnuleysis og al-
mennrar fátæktar,
hrun millistétt-
arinnar, smáfyr-
irtækja og atvinnu-
starfsemi, hrun evrunnar og
fjárhagslegur ólgusjór, sem engan
veginn sér fyrir endann á og búast
má við að kollsteypi hagkerfi
heimsins. Þá breytist núverandi
kreppa ekki bara í The Great De-
pression heldur þarf líklega að
endurtaka orðið Great a.m.k. sjö
sinnum til að ná fram einhverju,
sem meira líkist ástandinu.
Fischer minnist ekki á þá stað-
reynd að í þessu ferli er Þýzkaland
eina ríkið, sem er sigurvegari,
a.m.k. ef litið er á efnahagslegar
tölur. Á meðan atvinnuleysi eykst
hjá öðrum ríkjum ESB minnkar
það í Þýzkalandi. Þýzkir iðnrek-
endur núa hendurnar yfir lágri
evru sem gert hefur Þýzkalandi
kleift að ná auknum markaðshluta
fyrir iðnaðarvörur sínar erlendis. Í
sumum tilvikum á svo afgerandi
hátt að heimaiðnaður viðkomandi
ríkja hefur meira eða minna lagst á
hliðina. Bílaiðnaðurinn sýnir þessa
þróun á einstaklega skýran hátt en
nú er komið að ESB-ríkjum að
loka bílaverksmiðjum sínum eins
og Bandaríkjamenn hafa þegar
gert. Bílasalan í Evrópu er í sölu-
hruni með yfir 40% söluminnkun
einstakra merkja á fáum árum.
Fjórar af tíu bílaverksmiðjum nýta
minna en 80% af framleiðslugetu
sinni. Peugeot-Citroën lokar verk-
smiðju í nágrenni Parísar. Í Hol-
landi seldi Mitsubishi verksmiðju
sína fyrir eina evru og Fiat dregur
niður fjárfestingar sem svarar
hálfum milljarði evra og ætlar að
loka einni verksmiðju til viðbótar
bílaverksmiðjunni við Palermo. Fí-
at notar bara rúmlega helming
framleiðslugetunnar og markaðs-
hlutdeild Fíat hefur hrunið frá
13% til 6% í Evrópu. Bílasalan í
Evrópu hefur á nokkrum árum
fallið um 3,3 milljónir bíla. Á sama
tíma hefur USA lokað 18 bílaverk-
smiðjum.
Öðru máli gegnir með sölu
þýzkra bílmerkja eins og Volkswa-
gen, BMW, Audi og Mercedes,
sem auka sölu, fjárfestingar og ná
stærri markaðshluta. Það er eink-
um VW með bílaverksmiðju í Kína,
sem jók framleiðslu sína í fyrra
með 15% og er nú með 25% af allri
bílaframleiðslu VW í heiminum.
VW ætlar að fjárfesta 14 millj-
örðum evra næstu árin og auka
framleiðslugetuna um 36%. Í USA
hafa þýzk bílmerki vaxið hraðar en
markaðurinn og eru í dag með 12%
af bílamarkaðinum. Í júni jók Audi
söluna um 26% og VW með 34%.
VW er í dag með 12% af heims-
markaðinum og í sérkafla út af fyr-
ir sig.
Þetta er ekki í fyrsta skipti í
sögu Evrópu sem tekist er á um
hugmyndina um alríkið í stað sjálf-
stæðra ríkja. Flestum mun þykja
nóg komið og að við ættum að geta
lært af sögunni og leyft marg-
breytileika mannlífs og menningar
að blómstra í sjálfstæðum ríkjum,
sem starfa saman hlið við hlið.
En menn eins og Fischer og
margir ónafngreindir landsmenn
hans eru nú í óða önn að undirbúa
komu the Führers á nýjan leik,
sem færa mun álfuna til baka á reit
eitt.
Hversu miklar hörmungar á
nýja alríki ESB að kosta áður en
lýðræðið fær aftur að njóta sín? Af
hverju geta Þjóðverjar ekki virt
sjálfsákvörðunarrétt annarra
ríkja, hvort svo sem þær tala
grísku, ítölsku eða portúgölsku?
Eftir Gústaf Adolf
Skúlason » Það sem Þjóðverjar
þurfa að skilja – er
að íbúar Evrópu eru
fullsaddir á því að láta
Þjóðverja skilgreina
fyrir sig, hvað lýðræði
er.
Gústaf Adolf
Skúlason
Höfundur er fyrrv. ritari Smáfyr-
irtækjabandalags Evrópu.
Fjórða ríkið í burðarliðnum