Helgafell - 01.05.1945, Blaðsíða 24

20
HELGAFELL
Sú alfræðibók heitir Bonniers Kon-
versationslexifyon, önnur útgáfa, mjög
aukin og endurbætt, svo að heita má
að um frumútgáfu sé að ræða. Utgeí-
andi er stærsta bókaforlag Svíþjóoar,
Bonniers. Fyrstu útgáfu þessarar al-
fræðibókar var lokið rétt fyrir 1930.
Upp úr 1930 var farið að undirbúa
næstu útgáfu, og mun hafa verið farið
að vinna að henni með fullum starfs-
kröftum árið 1936. Áætlað er, að nýja
útgáfan verði 14 bindi, auk óhjákvæmi-
legra viðbótarbinda, vegna breytinga
af völdum heimsstyrjaldarinnar. Hvert
bindi er rúmar 700 tvídálkasíður í álíka
broti og hin þýzk-íslenzka orðabók Jóns
Ófeigssonar. Bindin eru mjög auðug
að myndum, sumum litprentuðum og
frágangur allur vandaður. Verðið er og
ekki lágt, á sænskan mælikvarða, um
25 krónur bindið, í mjög vönduðu
skinnbandi.
Á starfsárum mínum við þessa
alfræðibók (ég vann þar sem stað-
gengill fyrir ritstjóra, sem kvaddir
voru til herþjónustu), unnu að henni
yfir 20 fastir starfsmenn, auk yfirrit-
stjórnar, sem skipuð var nokkrum
þekktum fræðimönnum og hafði eins-
konar eftirlit með starfinu, án þess að
taka verulegan þátt í því. 1 hinni eig-
inlegu ritstjórn unnu venjulega 17
manns: aðalritstjóri, aðstoðarritstjóri
og 15 undirritstjórar, sem höfðu hver
um sig umsjón með sinni sérgrein eða
hluta hennar, (2 landa- og jarðfræð-
ingar, I verkfræðingur, 1 eðlisfræð-
ingur, 2 bókmenntafræðingar o. s.
frv.). Aðalritstjóri, aðstoðarritstjóri og
1 1 undirritstjórar unnu við alfræðibók-
ina fullan vinnutíma, þ. e. frá kl. 9
f. h. til kl. 5 e. h. hvern virkan dag, að
undanskildu mánaðar sumarleyfi. Hin-
ir undirritstjórarnir unnu flestir hálfan
vinnutíma. Þar að auki unnu í skrif-
stofum alfræðibókarinnar 5—6 stúlk-
ur fullan vinnutíma við prófarkalestur,
spjaldskrárgerð og ýmislegt annað. —
Samanlagt unnu því þarna yfir 20
fastir starfsmenn og flestir fullt dags-
verk. Þó var langt frá því, að öll vinn-
an við þessa alfræðibók væri unnin af
þeim starfskröftum, sem þegar hafa
verið nefndir. Um mjög mikinn hluta
uppsláttarorðanna var ritað af fræði-
mönnum utan ritstjórnarinnar. Innan
míns verkahrings t. d. var svo um öll
uppsláttarorð í veðurfræði, haffræði,
bergtegundafræði, steinafræði og ým-
is þýðingarmikil orð í landafræði og
jarðfræði.
Vinnuskilyrði voru þarna hin ákjós-
anlegustu. Tveir undirritstjórar voru
um hvert vinnuherbergi, og voru þeir,
sem fjölluðu um skyldar fræðigreinar,
paraðir saman. 1 hverju þessara vinnu-
herbergja voru bókaskápar með öllum
nauðsynlegustu handbókum í þeim
fræðigreinum, sem þar var unnið að.
í mínu herbergi voru þannig tiltækar
m. a. hinar beztu og nýjustu handbæk-
ur í landafræði og jarðfræði, sem fá-
anlegar voru, allir ,,Baedekerar“, sem
út hafa verið gefnir, árleg hagtíðindi
(,,statistiskar“ árbækur) frá öllum
þeim þjóðlöndum, sem miklu máli
skipta, hinar fullkomnustu kortabæk-
ur (atlasar) sænskar, enskar og þýzk-
ar, og loks stórar alfræðibækur. Auk
þess var á sömu hæð og vinnuher-
bergin allstórt bókasafn til sameigin-
legrar notkunar ritstjórunum, og voru
þar m. a. síðustu útgáfur flestra
alfræðibóka evrópskra og amerískra,
fjöldi orðabóka, söfn æviágripa (bío-
grafisk lexikon), ýmis tímarit (í landa-
fræði t. d. ensk og þýzk auk hinna
skandínavísku). Þá má ekki gleyma
miklu safni, stafrófsröðuðu, af úrklipp-
um úr sænskum dagblöðum og tíma-
ritum. Var daglega klippt úr þeim allt,
sem talið var, að komið gæti að gagni
við samningu alfræðibókarinnar. Auk
alls þessa voru sendlar stöðugt viðlátn-