Morgunblaðið - 15.10.2012, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. OKTÓBER 2012
Í Velvakanda á bls.
29 í Morgunblaðinu 10.
október má sjá spurn-
ingu sem væntanlega á
að vera beint til Um-
ferðarstofu þótt talað
sé um Umferðarráð.
Spurningin er um það
„hvort hjóla megi á
gangbraut?“ Í þessari
grein er reynt að svara
þessari spurningu sem
virðist í fyrstu einföld
en því miður er óhætt að segja að í
þessum efnum hafi ríkt ákveðin
óvissa.
Hvað segja umferðarlögin?
Í umferðarlögum segir undir
skilgreiningum á gangbrautum:
„Sérstaklega merktur hluti veg-
ar, sem ætlaður er gangandi veg-
farendum til að komast yfir ak-
braut.“
Þarna er hvergi minnst á hjól
eða önnur farartæki og það má því
í raun líta svo á að gangbrautir séu
aðeins ætlaðar gangandi vegfar-
endum. Til að styðja þá túlkun enn
frekar er ákvæði í 2. mgr. 3. gr.
umferðarlaga þar sem tilgreint er
hvaða aðrir vegfarendahópar falli
undir ákvæðið um gangandi vegfar-
endur:
„Ákvæði um gangandi vegfar-
endur gilda einnig um þann sem er
á skíðum, hjólaskíðum, skautum
eða svipuðum tækjum; enn fremur
um þann sem rennir sér á sleða
eða dregur með sér eða leiðir tæki
eða hjól. Þau gilda og um fatlaðan
mann sem sjálfur ekur hjólastól.“
Hvergi minnst á hjólandi
Hér er hvergi minnst á hjólandi í
þessari grein laganna. Eina skiptið
sem minnst er á hjól er þegar mað-
ur „leiðir tæki eða hjól“ að þá að-
eins hafi hann sama forgang og
gangandi. Af þessu má því ljóst
vera að lögin kveði skýrt á um það
að ekki megi hjóla yfir gangbraut.
Hafa skal í huga að á mörgum
stöðum þar sem hjólandi þverar
akbraut er ekki um eiginlega gang-
braut að ræða og því má líta svo á
að þessi takmörkun
eigi ekki við í þeim
tilfellum. Þar eins og
annars staðar á hjól-
andi að virða skil-
greindan forgang
annarrar umferðar
líkt og t.d. bílstjórar
enda er hjólið skil-
greint sem ökutæki í
umferðarlögum.
Dómur Héraðs-
dóms Suðurlands
Af framansögðu
virðist þetta vera
skýrt og einfalt en svo er ekki
reyndin. Í dómi sem kveðinn var
upp í Héraðsdómi Suðurlands árið
2007 var með rýmkandi lögskýr-
ingu á þessu ákvæði litið svo á að
þótt tjónþoli hafi í því tilfelli hjólað
yfir gangbrautina mætti telja það
sambærilegt við þær aðrar athafnir
sem tilgreindar eru í 2. mgr. 3. gr.
umferðarlaga. Dómurinn kemst að
þeirri niðurstöðu að rétt væri að
líta svo á að tjónþolinn, sem í þessu
tilfelli var hjólandi, sé með sama
forgang og gangandi. Það skal haft
í huga að í málinu sem dómurinn
fjallar um var tjónþolinn barn sem
ekið var á þegar það hjólaði yfir
gangbraut. Það er margra álit að
ekki sé rétt að álykta á almennan
hátt um háttsemi allra hjólreiða-
manna og aðgæsluskyldu, þ.á m.
fullorðinna, út frá dómi þar sem
ekið var á hjólandi barn.
Ekki heimilt samkvæmt lögum
Þrátt fyrir þennan dóm er erfitt
að segja að sá sem hjólar yfir
gangbraut njóti almennt sama for-
gangs og réttinda og sá sem geng-
ur því þar er eins og fyrr sagði
hvergi getið um hjólandi í lögum
þar um. Þess skal jafnframt getið
að dómurinn hefur ekki verið stað-
festur í Hæstarétti. Með tilliti til
framangreindra atriða er það álit
Umferðarstofu að þrátt fyrir þenn-
an dóm sé almennt ekki heimilt
lögum samkvæmt að hjóla yfir á
gangbraut.
Krefst breytingar laga
Hvað sem lögum líður eru sterk
rök fyrir því að hjólandi eigi að
njóta sama réttar og gangandi á
gangbrautum. Rökin eru m.a. þau
að í þéttbýli þurfa hjólandi að fara
ítrekað og oft með stuttu millibili
yfir gangbrautir og oft á tíðum um
langan veg. Ég held að öllum sann-
gjörnum mönnum hljóti að vera
ljóst að til of mikils sé ætlast að
hjólandi stígi af hjóli sínu í hvert
sinn sem þvera þarf akbraut á
gangbraut. Það er því spurning
hvort hægt sé að fara einhvern
milliveg og kveða skýrar á um
þetta atriði en til þess þarf laga-
breytingu.
Að ekki sé farið
hraðar en gangandi?
Umferðarstofa hefur nú frum-
varp til umferðarlaga til umsagnar
og er verið að skoða hvort rétt
væri að setja í lög að ákvæði um
gangandi vegfarendur gildi einnig
um hjólandi á leið yfir gangbrautir
en þó með því skilyrði að viðkom-
andi fari ekki hraðar en sem nemur
gangandi umferð og sýna beri sér-
staka aðgát. Það hefur borið tölu-
vert á því að hjólandi fari of geyst
og óvarlega yfir á gangbrautum og
við aðrar þveranir akbrauta. Það
má ekki gleyma ábyrgð ökumanna
í þessu sambandi en vitanlega staf-
ar mest hætta af vélknúnum öku-
tækjum í þessu samspili ólíkra veg-
farendahópa og því er ábyrgð
þeirra mikil. Umferðarstofa vill
árétta mikilvægi þess að hjólreiða-
menn sýni almennt ýtrustu að-
gæslu og þá ekki síst við þverun
akbrauta hvort sem það er á gang-
brautum eða ekki. Að vel sé gætt
að annarri umferð og að ekki sé
farið hraðar yfir en sem nemur
gönguhraða.
Eftir Einar Magnús
Magnússon » Verið að skoða hvort
rétt væri að setja í
lög að ákvæði um gang-
andi vegfarendur gildi
einnig um hjólandi á leið
yfir gangbrautir
Einar Magnús
Magnússon
Höfundur er upplýsingafulltrúi
Umferðarstofu.
Má hjóla á gangbraut?
Laugardaginn, 20.
október 2012, mun fara
fram einhver undarleg-
asta skoðanakönnun
sem mér hefur verið
boðið að taka þátt í.
Ekki ætla ég að eyða
orðum í að lýsa aðdrag-
anda hennar heldur að
velta upp spurningum
um framkvæmd henn-
ar og tilgang.
Það fyrsta sem maður tekur eftir
er að ekki má kjósa um einstök
ákvæði sem þó er verið að spyrja út
í. Í stað þess eru öll ákvæðin sett
saman í fyrstu spurninguna og mað-
ur spurður, með eða móti, já eða nei.
Þar með er allt spyrt saman, góðar
tillögur og slæmar.
Þar á eftir eru fimm spurningar
dregnar út úr öllu plagginu og fólki
gefinn kostur á að kveða upp úr um
þessi einstöku atriði. Því miður kem-
ur ekki fram í skýringarbæklingnum
sem sendur hefur verið í hús lands-
manna hvað það var sem réð valinu á
þessum atriðum. Eftir lesturinn
veltir maður fyrir sér hvort þessi at-
riði séu þau sem brenna á fólki í dag
eða getur verið að önnur og mik-
ilvægari atriði hefðu átt að vera tek-
in fyrir í sérstakri spurningu, til
dæmis 111. grein sem fjallar um af-
sal fullveldisins til er-
lendra aðila, þó hún
heiti Framsal rík-
isvalds.
Afsal fullveldisins til
erlendra aðila gæti ein-
hverjum þótt meir um
vert en að í stjórn-
arskrá sé fjallað um
persónukjör eða at-
kvæðavægi, eins og
þær spurningar sem
fengu náð fyrir augum
ráðamanna fjalla um.
Hvers vegna það
ákvæði rataði ekki inn í skoð-
anakönnunina sem sérstök spurning
veit ég ekki en maður fær það á til-
finninguna að forgangsröðin sé eitt-
hvað brengluð.
Í núverandi stjórnarskrá er ekki
gert ráð fyrir afsali á fullveldi. Hins
vegar er í stjórnarskránni eitt
ákvæði sem fjallar um samskipti Ís-
lands við önnur ríki en það er 21.
greinin sem fjallar um gerð samn-
inga við önnur ríki.
Undir núverandi stjórnarskrá
hefur Ísland haft fulla möguleika á
að gerast aðili að hinu alþjóðlega
samfélagi í gegnum saminga. Landið
er til dæmis aðili að Alþjóða-
viðskiptastofnuninni, WTO, og þeg-
ar EES-samningarnir voru undirrit-
aðir voru þeir færðir undir íslensk
lög (nr 47/1993) til að öðlast fullt
gildi. Þannig að Ísland hefur leyst
þessi mál farsællega með núverandi
stjórnarskrá.
Þörfin til að breyta stjórn-
arskránni og leyfa afsal fullveldisins
til erlendra aðila hefur ekki verið
rökstudd og undarlegt að það
ákvæði skyldi ekki vera tekið fyrir
með sérstakri spurningu enda um
eitt af grundvallaratriðum stjórn-
skipunarinnar að ræða.
Vegna þessa er ekki laust við að
sú tilfinning læðist að manni að verið
sé að smygla þessari grein í gegn
með því að beina athygli fólks að
veigaminni atriðum stjórnarskrár-
innar. Framkvæmd skoðanakönn-
unarinnar virðist að þessu leyti vera
gölluð og því lítur allt út fyrir að
undirritaður neyðist til að hafna til-
lögunum í þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni.
Afsali fullveldis
smyglað út um bakdyrnar
Eftir Magnús B.
Jóhannesson » Framkvæmd þjóð-
aratkvæðagreiðsl-
unnar 20. október er
undarleg og spurning
hvort þannig sé verið
að smygla afsali full-
veldis Íslands út um
bakdyrnar.
Magnús B. Jóhannesson
Höfundur er M.Sc.
í rekstrarhagfræði.
Höfði – hjúkrunar- og dvalarheimili á
Akranesi óskar eftir tilboðum í verkið
Endurnýjun hjúkrunar-
deildar á 1. hæð
Verkið felst í endurnýjun á innri frágangi á
hjúkrunardeild á 1. hæð í elsta hluta Höfða,
hjúkrunar- og dvalarheimilis að Sólmundar-
höfða 5 á Akranesi.
Endurnýjunin felst aðallega í endurnýjun
gólfefna, innréttinga að mestu, lofta, hrein-
lætistækja, málun veggja, hreinlætislagna að
mestu og raflagna. Einnig skulu fara fram
endurbætur á brunavörnum og lagning
vatnsúðakerfis.
Verklok eru 12. apríl 2013.
Útboðsgögn eru til afhendingar frá og með 15.
okt. nk. í þjónustuveri Akraneskaupstaðar að
Stillholti 16-18 á Akranesi.
Gögnin verða afhent á geisladiski endurgjalds-
laust en hægt er að fá gögn á pappír gegn
10.000 kr. endurgjaldi.
Tilboð verða opnuð á skrifstofu Höfða,
Sólmundarhöfða 5, fimmtud. 1. nóv. nk., kl.
11:00.
Framkvæmdanefnd.