Morgunblaðið - 22.01.2013, Blaðsíða 23

Á undanförnum
misserum hefur
mikið verið fjallað
um vegasamgöngur
á sunnanverðum
Vestfjörðum. Ólíkar
skoðanir og hug-
myndir hafa komið
fram í þessu sam-
bandi, hafa margir
víðsvegar um land
látið sig þetta varða
og nægir að nefna í
því samhengi hugmyndir um
lagningu þjóðvega um Teigs-
skóg. En þarf einhverra úrbóta
við? Hver er skoðun íbúa svæð-
isins? Hvernig upplifa þeir sínar
samgöngur? Með þessar spurn-
ingar lagði greinarhöfundur af
stað við gerð viðhorfskönnunar
meðal íbúa á sunnanverðum
Vestfjörðum. Rannsóknin var
gerð síðastliðinn vetur og lagður
var fyrir þátttakendur staðlaður
spurningalisti og spjallað við
fólk á förnum vegi á Patreks-
firði, Tálknafirði og Bíldudal.
Alls tók þátt í könnuninni um
fimmtungur fullorðinna á svæð-
inu. Rannsóknin lá síðan til
grundvallar BA-verkefni grein-
arhöfundar í þjóðfélagsfræði við
Háskólann á Akureyri.
Það var margt sem vakti at-
hygli í rannsókninni, til að
mynda telja tæplega 97% að
samgöngur á milli höfuðborg-
arsvæðisins og Vesturbyggðar
annars vegar og Vesturbyggðar
og Ísafjarðar hins vegar séu
slæmar. Þessar tölur koma þó
ekki á óvart, þar sem umræðan
hefur verið á þennan veg lengi.
Íbúar á svæðinu virðast lang-
flestir upplifa ógnir við akstur á
Vestfjarðavegi nr. 60 sem liggur
frá Dalsmynni í Borgarfirði að
Tungudal í Skutulsfirði. Það
helsta sem fólk hræðist við akst-
urinn er ástand veganna, en
rúmlega 80% telja það mikla ógn.
Fleiri þættir voru nefndir eins og
ófærð, veðurfar og snjóflóð eða
aurskriður. Þegar rætt var við
íbúana kom í ljós að þeim stóð
ekki einungis ógn af ástandi veg-
anna og veðurfari, heldur líka
skorti á þjónustu. Sem dæmi má
nefna að á laugardögum er snjór
ekki hreinsaður af vegum,
Breiðafjarðarferjan Baldur geng-
ur ekki og engar flugsamgöngur
í boði. Þannig að á laugardögum
að vetrarlagi er vondur, langur,
óruddur og stundum ófær Vest-
fjarðavegur nr. 60 eina tenging
íbúa sunnanverðra Vestfjarða við
umheiminn. Þetta veldur að sjálf-
sögðu miklum óþægindum fyrir
íbúa svæðisins og aðra. Einnig
kallar það enn frekar á bætingu
veganna, að Vestfirðingar geta
ekki treyst á að Breiðafjarð-
arferjan Baldur gangi, eins og
sannaðist nýlega þegar ferjan
leysti Herjólf af í siglingum til
Vestmannaeyja.
Mikið hefur verið rætt um að
efla landsbyggðarkjarnana, en
það virðist ekki hafa gengið upp
á Vestfjörðum. Ekkert beint flug
er á milli staðanna, ef ætlunin er
að ferðast flugleiðis þarf fyrst að
fljúga til Reykjavíkur og svo
þaðan á áfangastað. Vega-
samgöngur milli svæðanna verða
að teljast bágbornar, yfir vet-
urinn lokast heiðarnar vegna
ófærðar og eru ekki opnaðar aft-
ur fyrr en á vorin. Að meðaltali
er vegurinn lokaður í 120 daga á
ári. Þannig fer vegalengdin á
milli Patreksfjarðar og Ísafjarð-
ar úr 180 km á sumrin í 455 km
á veturna. Kannað
var hvert fólk sækir
þjónustu sem ekki er
fyrir hendi á svæð-
inu. Það kom ekki á
óvart að tæplega
60% svarenda sögð-
ust fara oft á ári til
höfuðborgarsvæð-
isins til að sækja sér
ákveðna þjónustu á
meðan um það bil
10% sögðu það sama
um norðursvæði
Vestfjarða. Fólk var einnig spurt
hvort það teldi að það myndi fara
oftar á ári á norðursvæðið ef
samgöngur væru betri á milli
svæðanna, til dæmis ef göng
væru á milli Dýrafjarðar og Arn-
arfjarðar, niðurstaðan var sú að
yfir 70% töldu það. Niðurstöður
annarra rannsókna hafa verið á
svipaðan veg, að ekki er mikil
þjónustusókn á milli norð-
ursvæðis og suðursvæðis. Mikil
fólksfækkun hefur orðið á Vest-
fjörðum undanfarna áratugi. Ef
einungis er skoðað suðursvæði
Vestfjarða kemur í ljós að fækk-
unin á svæðinu hefur verið um
20% síðastliðin 20 ár. Jafnframt
hefur heildarfjöldi íbúa á öllum
Vestfjörðum helmingast ef horft
er 100 ár aftur í tímann. Í ljósi
þessa þótti greinarhöfundi
áhugavert að kanna hver hugur
fólks, búsetts á svæðinu, væri til
brottflutninga. 6% telja líklegt að
þau muni flytja brott af svæðinu
á næstu 12 mánuðum.
Að lokinni þessari rannsókn-
arvinnu er það alveg ljóst í huga
greinarhöfundar að mikilla úr-
bóta er þörf í samgöngumálum á
sunnanverðum Vestfjörðum ef
halda á svæðinu í byggð. Til þess
þarf að stórbæta og standa vörð
um grunnþjónustu við íbúa svæð-
isins. Á 21. öldinni gera Íslend-
ingar einfaldlega kröfu um betri
og tryggari samgöngur en finn-
ast á sunnanverðum Vest-
fjörðum. Margir möguleikar eru
til að bæta samgöngur svæðisins.
Vegtengingin við hringveginn og
norðanverða Vestfirði er ekki
nægilega góð. Góður flugvöllur á
Sandodda við Patreksfjörð stend-
ur ónotaður og er bókstaflega að
hverfa í sandinn og ekki er
tryggt um áframhaldandi flug-
samgöngur milli Bíldudals og
Reykjavíkur. Breiðafjarðarferjan
Baldur er góður kostur þegar
hennar nýtur við. Baldri er hins
vegar iðulega kippt í burtu fyr-
irvaralaust, til að leysa af hólmi
ferjuna Herjólf í siglingum milli
lands og Eyja, án þess að í stað
hennar komi nein sambærileg
þjónusta. Það verður að teljast
afar óeðlilegt að yfir 80% vegfar-
enda á svæðinu telja sér standa
ógn af aðalsamgönguæðinni inn á
svæðið, því verður það að teljast
brýnt að lagfæringar eigi sér
stað hið fyrsta.
Eftir Sunnu Maríu
Jónasdóttur
»Rannsókn á við-
horfum íbúa á
sunnanverðum Vest-
fjörðum til vegasam-
gangna. Ein af nið-
urstöðunum var sú að
80% svarenda óttast
ástand veganna.
Höfundur er með BA-gráðu í þjóð-
félagsfræði og leggur stund á frek-
ara nám í Svíþjóð.
Ógn vegna
ástands vega
á Vestfjörðum
Sunna María
Jónasdóttir
23
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. JANÚAR 2013
Beðið í rigningunni Strætisvagninn veitti þessum ungmennum kærkomið skjól frá regninu í höfuðborginni.
Ómar
Það orð hefur farið
af bæjarstjórn Ak-
ureyrar að þar ríki
einhugur um gerð
fjárhagsáætlana fyrir
bæjarsjóð. Í kjölfar
hrunsins ákvað fyrri
meirihluti bæj-
arstjórnar að leggja
upp með verklag þar
sem reynt yrði að
vinna sameiginlega að
gerð fjárhagsáætlana.
Það hefur að mestu
gengið eftir, en nú bregður öðru
við.
Halli á bæjarsjóði
Við fyrri umræðu um fjárhags-
áætlun 2013 í bæjarstjórn óskaði ég
eftir því að tíminn fram að seinni
umræðu yrði notaður til að fara
betur yfir gjaldahlið áætlunarinnar
og gera þar með ítrekaða tilraun til
að draga úr útgjöldum. Fyrir mér
var afgangur upp á 32 milljónir
króna á aðalsjóði ekki ásætt-
anlegur. Í áætluninni er einnig
horft til ýmissa vonarpeninga frá
ríkinu sem ekki eru í hendi og eins
eru blikur á lofti varðandi ýmsa
gjaldaliði.
Á sama tíma er áfram treyst á
auknar skatttekjur. Við seinni um-
ræðu í bæjarstjórn um þriggja ára
áætlun í mars 2012 benti ég líka á
að sú áætlun skildi eftir óútfærða
hagræðingarkröfu upp á 350 millj-
ónir króna og auk þess væri áætlað
fyrir meiri tekjum, en fyrstu drög
gerðu ráð fyrir. Ég hef því haft af
því áhyggjur lengi að það stefni á
verri veg um fjármál bæjarfélags-
ins. Því miður fékk þessi tillaga
mín í bæjarstjórn engan hljóm-
grunn og var fjárhagsáætlunin
samþykkt óbreytt með tíu atkvæð-
um L-listans og hinna minnihluta
fulltrúanna, en ég sat hjá.
Ekki lengur frítt í sund
fyrir eldri borgara
Ég gat heldur ekki sætt mig við
tillögur að gjaldskrá, en þar skorti
alla heildarsýn. Ég finn ekki að því
að horft sé til þess að fylgja verð-
lagsþróun. En ég samþykki ekki að
einstakir liðir séu
hækkaðir langt um-
fram það, svo skiptir
tugum prósenta, og ný
gjöld tekin upp s.s.
gjald fyrir eldri borg-
ara í sund með þeim
rökum að það þurfi að
mæta kostnaði og að
reksturinn leyfi ekki
annað. Síðan eru aðrir
liðir í gjaldskrá sund-
lauganna lækkaðir
samtímis. Að Akureyri,
eitt bæjarfélaga, fari
þessa leið er verulegt
stílbrot. Sorphirðugjald hækkar
t.d. um tíu prósent á sama tíma og
menn hæla sér af góðum árangri í
sorphirðu. Þegar spurt er hverju
sæti er svarað að það þurfi að halda
í rétt kostnaðarhlutfall íbúanna af
sorphirðunni. Hvar skilaði hagræð-
ingin sér? Ég greiddi því atkvæði
gegn þessum gjaldskrártillögum.
Fegrun opinna svæða
og hreinsun gatna
Því miður sýna nýjar upplýsingar
að það stefnir verulega til hins
verra um rekstur bæjarins en tölur
sýndu eftir níu mánuði. Það er
sama hvar gripið er niður, flestir
liðir stefna í það að fara fram úr
áætlun. Hér erum við ekki bara að
tala um stóra og þunga málaflokka
eins og skóla og félagsmál heldur
slétt yfir alla málaflokka. Mikið var
rætt um fegrun bæjarins fyrir síð-
ustu kosningar og núverandi meiri-
hluti fór í skipulagsbreytingar í
þeim málaflokki og bæjarfélagið
tók í kjölfarið til sín garðslátt og
umhirðu að mestu aftur. Í hreinsun
og fegrun opinna svæða og gatna
stefnir í að farið sé hátt í þrjá tugi
milljóna fram úr áætlun. Það er
auðvelt að gera vel ef ekki þarf að
horfa í peninginn. Að óbreyttu
stefnir því í verulegan halla á bæj-
arsjóði annað árið í röð.
Fráveitan
Umræða um fráveitu bæjarins
var töluverð á nýliðnu ári. Þau mál
standa ekki upp á núverandi meiri-
hluta einan, því nauðsynlegum
framkvæmdum við fráveituna hafa
menn ýtt á undan sér lengi. Hins
vegar tók það núverandi meirihluta
tvö ár að taka undir tillögur mínar
um að byrja á því að leggja út út-
rásarpípur og dæla út skólpinu án
þess að fara fyrst í gegnum hreinsi-
virki og fresta þannig kostn-
aðarsamasta hlutanum sem er bæn-
um ofviða að sinni. Rannsóknir hafa
sýnt að þessi leið gengur vel upp
tímabundið. Þessa tillögu hef ég
ótal sinnum viðrað og lagt fram til-
lögur í þá veru sem ekki hafa feng-
ið hljómgrunn fyrr en nú. Nú eru
framkvæmdir hafnar við að lengja
yfirfallsrásina og síðan verður haf-
ist handa við að leggja aðallögnina
sjálfa. Þetta sparar framkvæmdafé
í bili sem stappar nærri milljarði
króna. Er það vel, þó að seint sé.
Virkjun í efri hluta Glerár
Ég hef frá fyrri hluta árs 2008
oft lagt fram tillögur um gerð
vatnsaflsvirkjunar í efri hluta Gler-
ár. Því miður hefur enn ekkert orð-
ið af framkvæmdum. Það er mér
gjörsamlega hulin ráðgáta hvers
vegna þetta mál hefur ekki fengið
hljómgrunn í bæjarstjórn. Við eig-
um vatnsréttindin og mikilvægt að
nýta þau og þannig kaupa orkuna
af okkar eigin fyrirtæki. Ég ótt-
aðist mjög í sumar þegar tillaga um
fólkvang á Glerárdal var samþykkt
á hátíðarfundi bæjarstjórnar að
virkjun í Glerá væri fyrir bí en ég
setti sem skilyrði fyrir samþykki
mínu að þetta útilokaði ekki virkjun
og í greinargerð með tillögunni er
þessum möguleika haldið inni. Ekk-
ert eitt verkefni hefði skilað sér
betur til sveiflujafnandi aðgerða á
þessum síðustu og verstu tímum en
einmitt svona framkvæmd. Ég trúi
ekki öðru en að því komi fljótlega.
Rekstur Akureyrarbæjar
Eftir Ólaf Jónsson » Það orð hefur farið af
bæjarstjórn Ak-
ureyrar að þar ríki ein-
hugur um gerð fjárhags-
áætlana fyrir bæjarsjóð.
Nú bregður öðru við.
Ólafur
Jónsson
Höfundur er bæjarfulltrúi Sjálfstæð-
isflokksins í bæjarstjórn Akureyrar.