Morgunblaðið - 03.01.2013, Blaðsíða 28

T
éður vefur, cafesigrun.is, er
hafsjór uppskrifta og upp-
lýsinga um hollan mat og
matargerð, og ljóst að
nokkur vinna er lögð í vef-
inn. Hvaðan kemur Sigrúnu innblást-
urinn og eldmóðurinn?
„Árið 2003 þegar ég opnaði fyrstu
útgáfu vefsins voru engin matarblogg
til að ráði, a.m.k. ekki sem fjölluðu um
mataræði sem hentaði mínum dynt-
um,“ segir Sigrún. „Ég opnaði vefinn
því fyrir mig eingöngu, til að halda ut-
an um uppskriftirnar sem annars
voru skrifaðar á bréfsnepla. Jóhann-
es Erlingsson, eiginmaður minn, er
forritari og hjálpaði mér í þessu öllu
og gerir enn.“ Þess má geta að í dag
eru rúmlega 10.000 „aðdáendur“ á
Facebook-síðu Café Sigrúnar. „Ég
held að þetta áhugamál mitt sé keyrt
áfram af notendum sem eru svo ótrú-
lega duglegir við að skilja eftir fal-
legar athugasemdir á vefnum. Svo er
bara svo óskaplega gaman — en um
leið kostnaðarsamt reyndar —að
gera tilraunir í eldhúsinu!“
Sykurinn er alls staðar
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að Íslendingar eru margir
hverjir alltof þungir. Sigrún hefur
skýrar hugmynd um það hvaða
grundvallarbreyting á mataræði
myndi breyta mestu hér um til betri
vegar.
„Mín einkennisorð eru „hollustan
hefst heima“. Ég elda nánast allt frá
grunni og það þarf ekki að taka meiri
góður fitugjafi, og þarna gildir bless-
að meðalhófið, svo því sé haldið til
haga.“
Kennum börnunum betur
Foreldrar þekkja flestir að það
getur verið snúið að fá hollustuna of-
an í þau. Sigrún kann gott ráð hvað
þetta varðar. „Ég er eitilharður fylg-
ismaður þess að kenna börnum að
þekkja hráefnin í matnum, hvaðan
þau koma, hvernig maður setur sam-
an máltíðir, hvaða áferð fylgir til-
teknum ávöxtum, grænmeti og
fleira,“ útskýrir Sigrún. „Dóttir mín
sem er þriggja ára þekkir vel muninn
á kúrbít og gúrku, rauðlauk,
granateplafræjum og pistasíuhnet-
um. Hún aðstoðar mig í eldhúsinu á
hverjum degi. Sonur minn, 18 mán-
aða, er farinn að babbla sömu orðin
líka því hann apar auðvitað allt eftir.
Svona er þetta keðjuverkandi. Börn
eru forvitin um umhverfi sitt og það á
maður að nýta vel. Ekki þarf að taka
langan tíma að sýna krökkum græn-
meti og ávexti í búðinni, nefna litina,
leyfa þeim að finna áferðina, lyktina, í
hvað hráefnið er notað og svo fram-
vegis,“ segir Sigrún með áherslu-
þunga. „Þetta má líka gera bara við
matborðið, tekur nokkrar mínútur.
Ef þetta er ekki hægt virka daga, má
gera þetta um helgar þegar flestir
eru í fríi. Stundum höfum við smakks-
tund og smökkum þá á hinu og þessu
og það er alltaf gaman. Leyfa þarf
eldri börnum að útbúa mat frá grunni
og kenna þeim grunnuppskriftir eins
og að búa til góða súpu, brauð og
pottrétt. Slíkt hefur gríðarlega mikla
þýðingu þegar þau flytja að heiman
og standa á eigin fótum. Að geta eld-
að góða og einfalda máltíð gefur færri
tækifæri til skyndibitakaupa.“
Sigrún bætir því við að nauðsyn-
legt sé líka að passa að börnin sofi
nóg. „Tengsl geta verið á milli of-
þyngdar og of lítils svefns, sér-
staklega hjá börnum, en svefnleysi
getur haft áhrif á hormónajafnvægi
sem aftur getur haft áhrif á matarlyst
og fleira. Það er einmitt sérstakt
áhugasvið mitt í MSc náminu mínu í
heilsusálfræði sem ég stunda nú
hérna í London. Svo vil ég í fúlustu al-
vöru láta banna allt sælgæti, kökur
og draslmat á leikskólum. Veit að
þetta er róttæk hugmynd en börnin
fá þetta hvort sem annars staðar en
þar sem þau verja einna mestum tím-
anum á unga aldri ætti ekki að bjóða
þeim upp á þetta.“
Sigrún er grænmetisæta og bragð-
ar ekki kjöt. Skyldi sá lífstíll helgast
af smekk og bragðinu eða ráða „prin-
síp“ þar líka miklu um?
„Ég legg mér aldrei kjöt til munns
og hef verið grænmetisæta í 15 ár.
Maðurinn minn borðar kjöt einstaka
sinnum og börnin sömuleiðis. Ég
kúgaðist við lambakjöt þegar ég var
yngri og mér þótti það aldrei gott og
þar fyrir utan myndi ég aldrei nokk-
urn tímann kaupa né elda kjöt af dýri
sem lifað hefur við bágar aðstæður.
Hér í London er gott úrval af „free-
range“ kjöti og eggjum og það kaupi
ég eingöngu ef ég kaupi kjöt fyrir
aðra heimilismeðlimi,“ segir Sigrún.
Besta matinn segist hún yfirleitt fá á
góðum grænmetisveitingastöðum eða
á hráfæðisstöðum. „Reyndar er aust-
ur-afrískur matur í miklu uppáhaldi
en í þeim hluta álfunnar hef ég
ferðast þó nokkrum sinnum. Líklega
skiptir lyktin og hráefnið mestu máli.
Ef ég finn lykt af hvítlauk, engiferi og
chili í matreiðslu verð ég lin í hnján-
um.“
Meðalhófið er alltaf best
Sífellt fleiri gerast meðvitaðir um
þá valkosti sem í boði eru gagnvart
hvítum sykri og fleiru, og eflaust
margir sem leiða hugann að því þegar
bakstursvertíð landans er fram-
undan. En geta hollari innihaldsefni –
á borð við spelti, hrásykur og kók-
osfeiti – í öllum tilfellum komið í stað
hveitis, sykurs og smjörs?
„Já, algjörlega. Ég hef ekki notað
hveiti í 10 ár, ekki keypt einn poka.
Spelti inniheldur aðeins fleiri næring-
arefni en hveiti en inniheldur álíka
mikið af hitaeiningum. Ég nota spelti
því vinnslan á því er frábrugðin hveit-
inu og glúteinsamsetningin er eilítið
frábrugðin hveitinu. Ég baka reyndar
líka mikið úr möndlumjöli og kók-
oshveiti,“ bætir Sigrún við. „Það er
samt ágætt að hafa í huga að það
verður enginn heilsusamlegur af því
að borða ótæpilega af hrásykri, þó
hann sé hrásykur. Hann er bara ekki
alveg jafn ferlega slæmur og hvítur
sykur. Ég reyni eftir fremsta megni
að nota eins lítinn sykur og ég get en
ég vil samt hafa kökur og svoleiðis
sætar og þar sem ég get nota ég sætu
eins og döðlur, ferska ávexti, barna-
mat og svo nota ég Rapadura hrásyk-
ur, kókossykur og venjulegan hrá-
sykur líka þar sem við á. Þetta fer allt
eftir uppskriftinni og hverju ég er að
leita eftir í bragði og áferð. Ég er
reyndar á því að fólk sem borðar
hreint smjör, hveiti og sykur en í litlu
magni sé álíka vel sett og fólk sem er
eins og ég sem borða kókosolíu, spelti
og hrásykur í allt of miklu magni. Það
er þetta með meðalhófið sem og aðra
þætti sem spila inn í, hreyfingu, erfðir
og fleira. Ég þekki fólk sem hefur
borðað kjöt, og smjör og lítinn sem
engan hvítan sykur í áratugi og er við
hestaheilsu en ég þekki líka fólk sem
hefur borðað grænmeti og hvítan
sykur í áratugi og er ekki við góða
heilsu. Og svo öfugt. Svo gott er að
hafa í huga að meðalhófið er alltaf
best, sama hvað maður borðar.
Að endingu er forvitnilegt að
spyrja Sigrúnu hvort hún víki aldrei
af hinum beina og breiða vegi betri
fæðu — kemur aldrei fyrir að hún
sukkar svolítið og svindlar á hollust-
unni?
„Ég svindla aldrei því ég hef ekki
borðað sælgæti í yfir 25 ár, eða frá 12
ára aldri, svo það myndi aldrei fara
inn fyrir mínar varir. Hins vegar er
ég veik fyrir súkkulaði, og þá lífrænt
framleiddu, með hrásykri, nema
hvað. Ég fær mér því mola á hverjum
degi, yfirleitt 70% súkkulaði. Svoleið-
is tel ég mér trú um að ég sé að fá
mér „vítamín“ um leið og ég hugsa
um andoxunarefni og járn sem
súkkulaðið inniheldur. Önnur vítamín
tek ég ekki inn og hef aldrei gert, en
gæti þess bara að borða nógu fjöl-
breyttan mat.“
jonagnar@mbl.is
Hollustan hefst heima
Sigrún Þorsteinsdóttir hefur haldið úti fróðleiks- og upp-
skriftavefnum Café Sigrún undanfarin ár, við góðan orðs-
tír þeirra sem vilja í senn bragðgóðan og hollan mat. Sig-
rún hefur bæði vit á hollustu og skoðanir á mat.
’Ég er eitilharður fylg-ismaður þess aðkenna börnum að þekkjahráefnin í matnum.
Sælkeri „Líklega skiptir lyktin og hráefnið mestu máli. Ef ég finn lykt af
hvítlauk, engiferi og chili í matreiðslu verð ég lin í hnjánum.“
tíma en að panta sér skyndibita,“
bendir hún á. „Tökum pizzu sem
dæmi. Það má gera marga botna í
einu og frysta, gera góða pizzasósu og
frysta og svo má setja alls kyns álegg,
sem maður á til, ofan á. Jafnvel má
frysta tilbúnar pizzur til að hita upp
síðar. Ég legg mikið upp úr því að
gera mat sem gera má í miklu magni
og síðan frysta, eins og pottrétti og
súpur. Það er svo ótrúlega mikilvægt
að við borðum óunninn mat, án auka-
efna, rotvarnarefna, litarefna og alls
þess sem troðið er í alls kyns álegg,
pakkasúpur, skyndibita, kex og þess
háttar. Ef við hættum að borða rusl
og allan þennan sykur sem er bók-
staflega alls staðar myndi ástandið
aðeins skána.“
Gallinn er eftir sem áður sá að
flestir eru veikir fyrir sætum mat, og
sama er að segja um fitu. Hvernig er
best að snúa á þessa sykur- og fitu-
fíkn?
„Það er algengur misskilningur að
fólk eigi að forðast fitu til þess að lifa
hollara líferni. Fita getur verið af
hinu góða svo lengi sem fólk hreyfir
sig og borðar ekki djúpsteiktan mat í
öll mál. Ég borða líklega meiri fitu en
allir sem ég þekki til samans en fitan
er úr hnetum, avocado, kókosolíu og
svoleiðis góðgæti. Ég nota aldrei
transfitusýrur og þær ætti að forðast
eins og heitan eldinn,“ bendir Sigrún
á. „Hnetusmjör er borðað nánast
daglega á heimilinu og bæði ungir og
aldnir vilja það sem viðbit á brauð.
Mér þykir best að útbúa hollt konfekt
til að eiga í ísskápnum ef sætu-
nartþörfin kemur yfir mig. Einn moli
og maður er góður í langan tíma því
fitan í hnetunum er saðsöm. Hörf-
ræsolía og ólífuolía út á salöt eru líka
28 | MORGUNBLAÐIÐ
Síðumúla 6, 108 Rvk, sími 568 3868
www.matarfikn.is
Esther Helga Guðmundsdóttir M.Sc.
Glímir þú við stjórnleysi í áti og þyngd!
Þá gætir þú átt við matar- eða sykurfíkn að stríða.
Næstu byrjendahópar hefjast 07.01.13. og 28.01.13.
Framhaldshópar hefjast í byrjun janúar.
Einstaklingsmiðuð meðferð hjá MFM matarfíknarmiðstöðinni innifelur:
• Fræðslu um offitu, matar/sykurfíkn og átraskanir; orsakir og afleiðingar.
• Ráðgjöf og kynningu á leiðum til lausna, m.a. 12 spora bataleiðinni.
• Einstaklingsmiðaða meðferð og stuðning í meðferðahópum og einstaklingsviðtölum.
• Leiðbeiningu um breytt mataræði og stuðning við fráhald.
• Matreiðslunámskeið; lært að elda fyrir nýjan lífstíl.
www.matarfikn.is
Frá skjólstæðingum MFM miðstöðvarinnar:
„Meðferðin hjá MFM hefur bjargað lífi mínu, hún er einstök og nálgast offituvandann og átraskanir út frá sjónarhorni fíknar.
Vonandi lifir og stækkar MFM módelið í réttu hlutfalli við vandann sem er við að etja í samfélaginu“.
„Frábært starf og ánægður með þá elsku og umhyggju sem skín í gegn frá ykkur sem starfið þarna :-)“.
Það sem við bjóðum uppá í vetur:
· 12 vikna meðferð fyrir nýliða og þá sem þurfa að komast í „fráhald“. Meðferðin hefst með
helgarnámskeiði og síðan tekur við daglegur stuðningur við matarprógramm, vikulegir meðferðarhópar,
fyrirlestrar og kynningar m.a. á 12 spora starfi.
· Fráhald í forgang: 16 vikna framhaldsnámskeið fyrir þá sem hafa lokið 12 vikna meðferðinni og vilja
áframhaldandi stuðning og dýpri vinnu.
· Innra særða barnið. 16 vikna námskeið fyrir þá sem hafa verið í 12 spora vinnu og/eða lokið „Fráhald í
forgang“ námskeiði. M.a. unnið eftir bókinni „Heimkoman“ eftir John Bradshaw.
· 9 mánaða framhaldshópa sem hittast einu sinni í mánuði. Þessir hópar eru hugsaðir sem stuðningur við
fráhald og 12 spora starf.
· Einstaklings- og dáleiðsluviðtöl hjá Esther Helgu Guðmundsdóttur, matarfíknarráðgjafa og
dáleiðslutækni.
· Einstaklingsviðtöl hjá Lilju Guðrúnu Guðmundsdóttur, matarfíknarráðgjafa.
Áhugasamir hafi samband í síma 568 3868 eða sendið póst á matarfikn@matarfikn.is
Velkomin á fræðslu- og kynningarfund
miðvikudaginn 9.01.13. kl. 20.00, í Síðumúla 6.