Málfríður - 15.10.2014, Blaðsíða 7

Að breyta kennsluháttum
Hafdís: Ég hef ekki rannsakað hegðun nemenda beint,
en sé auðvitað hvað kennarar hafa mikil áhrif á
hvernig nemendur haga sér. Það hefur orðið gífurleg
breyting frá því þegar ég byrjaði að kenna 1965 en
samt. Skólar eru íhaldssamar stofnanir, en nú er ég
farin að verða óþolinmóð. Það er maraþonverkefni
að breyta kennsluháttum, en mig langar að sjá hrað-
ari breytingar. Mig langar að sjá breytt námsmat.
Vissulega er það fjölbreyttara en áður, en ég vil sjá
meira sjálfsmat, meira jafningjamat, meira símat —
ekki símat sem er próf einu sinni í mánuði heldur mat
á alls konar vinnu. Mér finnst próf vera ennþá allt
of áberandi. Ég veit að kennarar segja að nemendur
lesi ekki nema þeir fái próf. En tungumál er færni-
grein og ef nemendur vinna aðeins í þrjár kennslu-
stundir á viku í greininni þá gerist ekki neitt og þá
koma þeir ekki út með það sjálfstraust sem þeir þurfa
að hafa. Það verður að breyta menningunni einhvern
veginn þannig að nemendur vinni með málið utan
kennslustunda. Þetta er ekki eitthvað sem einn kenn-
ari gerir, þetta er skólamenningin sem slík. Það á ekki
að vera hægt að ná áfanga í tungumálum með því að
lesa fyrir próf vegna þess að hér á að vera að mæla
færni sem næst aðeins yfir ákveðinn tíma. Þetta finnst
mér vera helsta vandamálið sem tungumálakennarar
tungumálakennarana. STÍL verður til og ég fæ þann
heiður að vera fyrsti formaður. Þetta var 1985, held ég.
Síðan hafa tungumálakennarar unnið saman.
Ég fór að færa mig hægt frá Hagaskóla yfir í Verzló.
Ég byrjaði að kenna þar dönsku sem valgrein. Í mörg
ár var ég á báðum stöðum. Ég gat ekki yfirgefið ung-
lingana. Þeir eru svo dásamlegir og þroskast svo ört.
En ég fór svo alfarið í Verzló. Þar var svo gott að vera
af því að þar voru kennarar sem voru tilbúnir að
vinna með mér. Skólaþróun er ekki eins manns verk.
Þar var Kirsten Friðriksdóttir, og síðan líka Guðbjörg
Tómasdóttir, og við höfðum yfirmenn sem voru tilbúnir
að leyfa okkur að gera allt sem okkur datt í hug. Við
urðum að semja námsefni. Danskar bækur dugðu ekki
því þær voru móðurmálsbækur. Þar með kom Dansk
uden problemer, en nafnið kom til af því að það pirraði
mig svo rosalega að heyra illa talað um dönsku, að hún
væri leiðinleg. Ég varð aldrei vör við að nemendum
þætti hún leiðinleg. Þar tókum við upp rauntexta, og
þetta var mikil breyting. Við prófuðum okkur áfram
og vorum til dæmis mikið með prójektvinnu og tókum
upp hlustunarpróf og létum nemendur vera tvo og tvo
saman í munnlegum prófum.
Í Háskóla Íslands
Hafdís: Háskóli Íslands hafði samband við mig. Menn
vildu breyta náminu í kennslufræði. Það væri of
almennt og það vantaði kennslufræði faggreina. Ég
vissi lítið um háskólakennslu en sló til og kenndi lítið
eitt í háskólanum á móti kennslunni í Verzló. Nú er
50% af starfi háskólakennara er að rannsaka og mér
fannst ég ekki kunna nóg í aðferðafræði til þess að
rannsaka, og eftir mjög mikla umhugsun og mikið
sálarstríð ákvað ég að fara í doktorsnám haustið 1999
og lauk því vorið 2003.
Viðfangsefnið var: Af hverju kenna kennarar eins
og þeir kenna? Ég valdi enskukennara en hafði eðlis-
og efnafræðikennara til hliðsjónar. Þeir áttu margt
sameiginlegt eins og þessi tengsl við nemendur
sem skipta svo miklu máli. En það var margt ólíkt:
aðkoma þeirra að kennarastarfinu, viðfangsefnin.
Skemmtilegt var að enskukennarar voru alltaf að tala
um að nemendur ofmeti kunnáttu sína en hinir voru
í vandræðum því nemendur vanmátu stöðu sína.
Raungreinakennarar þurftu alltaf að hvetja og stappa
í þá stálinu, en enskukennarar þurftu að fá nemendur
til að vanda sig og ítreka að það sé ekki nóg að skilja
bíómyndir, að það þurfi að fara dýpra, kunna meiri
orðaforða. Á þessu lærði ég mikið um þróun kennslu-
hátta.
Pétur: Þú hefur þá allan tímann rannsakað sama við-
fangsefnið?
Hafdís: Já, svipað nema þegar Birna Aðalbjarnardóttir
lokkaði mig með sér til að fara að kortleggja ensku-
kunnáttu. Þetta er náskylt efni, en nálgunin er mál-
vísindalegri.
MÁLFRÍÐUR 7
Ritstjórnarsíða fyrsta tölublaðs Málfríðar.