Fréttir - Eyjafréttir - 26.03.1998, Blaðsíða 8

8
Fréttir
Fimmtudagur 26. mars 1998
Framtíðin
æska
Þorsteinn Einarsson íiiróttafulltrúi bjó í
Vestmannaeyjum í níu ár
og segir í uiðtalí frá miklum íþróttaáhuga
Eyjamanna og beirri baráttu
sem uar á milli náms og uinnu á beim tíma,
begar kreppan setti mark sitt á tíðarandann.
Þorsteinn Einarsson fyrrverandi
íþróttafulltrúi ríkisins flutti til
Vestmannaeyja árið 1933, þá
tuttugu og tveggja ára, en hóf
kennslu í Gagnfræðaskóla
Vestmannaeyja um haustið 1934.
Hann segist reyndar aldrei hafa
ætlað að verða kennari, né verða
jafn lengi í Eyjum og raun bar vitni
en ýmis atvik höguðu því þannig að
hann hóf kennslu við skólann.
Þorsteinn er hafsjór af fróðleik um
sögu og menningu Vestmannaeyja
og ætlar að ausa aðeins úr
þekkingarbrunninum fyrir okkur.
Byggingavinna og torfrista
Þorsteinn varð að hætta námi vegna
veikinda og læknar ráðlögðu honum
að taka lífinu með ró. „Eg hafði unnið
í heilt ár eins og berserkur í
byggingarvinnu og á kvöldin var ég
við annan mann að rista torf og selja
það í garða. til þess að afla mér fjár til
námsdvalar í Kanada. Eg var búinn
að fá fyrirheit um styrk sent kallaður
var Snorrastyrkur, en það var styrkur
sem Vestur-Islendingar stofnuðu til
árið 1930 og ég átti að verða fyrsti
maður til að njóta hans. Ég var orðinn
illa haldinn af næringarskorti og varð
að snúa frá nárni og kont að utan eins
og illa gerður hlutur. Ég hafði þá
kynnst væntanlegu konuefni mínu í
Menntaskólanum í Reykjavík, Ásdísi
Jesdóttur frá Hóli í Vestmannaeyjum
og til hennar leitaði ég og bjuggum á
Hóli þartil ég kvæntist henni 1934.
Rætin pólítlk í Eyjum
Hann segir að þá hafi Þorsteinn
Víglundsson verið skólastjóri
Gagnfræðaskólans. Þorsteinn segir að
nafni sinn haft verið mikill þátttakandi
í pólitík og heitur Alþýðuflokksmaður.
Þorsteinn segir að pólitíkin hafi verið
afskaplega rætin í Vestmannaeyjum á
þessum árum og mikið um ljótt umtal.
Jafnvel náði þetta svo langt að skólinn
leið fyrir þetta. Þorsteinn gekk jafnvel
ntilli húsa til þess að fá foreldra til
þess að hleypa bömum þeirra í
skólann. „Þegar hann kemur við sögu
og sækir um að verða skólastjóri voru
Sjálfstæðismenn búnir að hugsa sér
annan mann í stöðuna. Hins vegar var
það sóknarpresturinn séra Sigurjón
Árnason sem gaf Þorsteini sitt
atkvæði. JónasJónssonfráHriflusem
þá var kennslumálaráðherra setti
Þorstein svo sem skólastjóra.
Þorsteinn var mikill baráttumaður og
trúr sínum málefnum og hugsjónum
og var mjög fylginn sér.
Iðnaðarmannafélagið var þá nýlega
búið að kaupa Breiðablik og Þorsteinn
gengur í það að fá það fyrir skólahús,
því að skólastofum í Bamaskólanum
var honum sagt upp en þegar hann
ætlar setja skólann hafa allir
kennararnir sagt upp. Ég hafði talað
við Þorstein áður en þessi ósköp
dundu yftr og hann búinn að lofa mér
nokkmm tímum í kennslu. Þorsteinn
kemur því til mín og segir ntér frá
ósköpunum og að við verðum að taka
að okkur alla þá kennslu sem við
getum. Ég var til í þetta þótt ég hefði
enga kennslureynslu.“
Skósmiðurferundaní
flæmingi
Þorsteinn segir að það hafi verið
pólitík sem olli þvf að húsnæðismálin
voru notuð til þess að losna við
Þorstein sem skólastjóra. enda haft
ekki sést fyrir endann á málinu þó að
Breiðablik hafi verið tryggt undir
skólann. „Þess vegna er ekki allt á
hreinu með húsnæðið þegar kennsla á
að hefjast í Breiðabliki. Þegar við
komum að er allt lokað og læst í hinu
væntanlega skólahúsi. Gjaldkeri
Iðnaðarmannafélagsins var þá Oddur
skósmiður. Við strunsum því til
skósmiðsins og berum upp okkar mál.
Hann fer undan í flæmingi og við
fáum enga skýringu á málinu. Það lá
hins vegar fyrir fullgildur samningur
um húsnæðið sem ekki var hægt að
breyta, jafnvel þótt beitt væri
pólitískum þrýstingi. Eftir nokkra
rekistefnu eru dyrnar opnaðar og
Þorsteinn hefurfullan sigur í málinu."
Júf erturnar freistuðu
Þorsteinn segir að Breiðablik hafi
verið ágætlega fallið til kennslu og í
kringunt húsið hafi verið stór afgirtur
garður og í einu homi hans haft verið
malbikaður tennisvöllur. „Þar voru
líka háir staurar, heilmiklar júfertur
með þvertré sem róla hafði hangið í.
Það var Gfsli Johnsen sem hafði
komið upp þessum leikvelli fyrir
heimili sitt, þannig að^ við höfðunt
mikla og góða lóð. Á þessari lóð
komunt við á fót mikilli
íþróttastarfsemi í frfminútum. Á
malbiksvellinum gátum við kastað
kúlu allan veturinn jafnvel þótt rigndi
og blési. Júferturnar komu sér líka
vel, því það var keppikefli allra
strákanna að geta kastað kúlu yfir
þvertréð. Á þennan hátt komst ég upp
að hlið þessarar æsku með því að efla
áhuga bamanna á íþróttum, námi,
náttúrunni og umhverfinu. Friðrik
Jesson, mágur minn, hafði verið
íþróttakennari við Barnaskólann og
Gagnfræðaskólann. Hann veiktist af
berklum um þetta leyti. svo að það
vantaði íþróttakennara við skólann.
Ég tók þess vegna að mér
íþróttakennsluna við Gagnfræða-
skólann, bæði hjá stúlkum og piltum.
Ég kenndi svo hvoru tveggja
kynjunum, þar til Erla ísleifsdóttir,
sem varð ein af bestu sundkonum
landsins, tók við kennslu stúlknanna
eftir að hafa lokið íþróttakennaraprófi.
Pólítískur Rrýstingur á
kennara
Þorsteinn kenndi ntörg fög við
skólann vegna kennaraskorts í fyrstu,
en þegar nemendum fjölgaði komu
fleiri kennarar til sögunnar. Hann
nefnir meðal annars Helga Þorláksson
og Bjarna Guðjónsson. Bjami var
merkur útskurðarmeistari og kenndi
teikningu og smíðar. Axel Bjamasen,
sem var mikill málamaður var einnig
kennari við skólann á þessum tíma.
Enginn þessara manna var hins vegar
kennaramenntaður. nema Helgi. „En
því nefni ég þetta vegna þess að
skólinn var rekinn af sveitarfélaginu
og mér flýgur þetta í hug vegna þess
að í dag er grunnskólinn kominn aftur
undir sveitarfélögin. En það kom í
Ijós þama, að ef að skólastjórinn eða
kennaramir vom á öndverðunt meiði
við meirihluta bæjastjómar. þá svelti
bæjarstjómin skólann. Launin voru til
að mynda ekki greidd í peningum.
heldur fengum við ávísanir á
vömúttektir í verslunum sent þá voru
ekki margar, en oftast voru þessar
úttektir í Tanganunt eða í
Vömhúsinu."
Kvölduökur
„Skólinn fékk heldur enga peninga
til kaupa á kennslugögnum. Til
dæmis teiknaði ég öll landakort sjálfur
og krakkamir teiknuðu þau svo í
vinnubækur Einnig var skortur á
orðabókum, svo að við höfðum opna
lesstofu frá klukkan fjögur á daginn til
klukkan sjö, þar sem orðabækur og
landabréf lágu frammi. Þetta var líka
á kreppuámnum og fólk hafði litla eða
enga peninga milli handa. Við
reyndum þess vegna að halda uppi
eins öflugu starfi í skólanum og
framast var unnt þrátt fyrir lítil
auraráð. I því skyni héldum við
kvöldvökur þar sem komu fram ágætir
skemmtikraftar nemenda, eins og
Helgi Sæmúndsson. Hann þótti sér-
kennilegur vegna þess hversu grannur
hann var og röddin einkennileg. Það
var eins og krækt væri saman
títuprjónum. Hann vann hins vegar
mjög fljótt virðingu krakkanna. Hann
var hagmæltur og gat lesið upp kvæði
og sögur með miklum tilþrifum.
Annar ungur maður spilaði á
harmonikku og ég man að stúlkurnar
mynduðu kór. Þannig komu
krakkamir sjálfir fram með ýmiss
konar dagskrárliði á þessum
kvöldvökum. Tilgangurinn var sá að
fræða um leið og að skemmta, vegna
þess að blessaðar Eyjamar okkar voru
ofurseldar miklunt mannfjölda á
hverri vertíð. Þetta vara misjafnt fólk
eins og gengur. Blessuð bömin og
unglingamir þvældust svo innan um.
Það hafði verið siður í Eyjum að
bömin voru í kvöldskóla fram að
jólum en svo voru þau tekin úr skóla
og sett í slorið. Auðvitað veitti
heimilunum ekki af vinnukrafti þeirra
á þessum krepputímum.“
Erfítt að sjá á eftir efnilegum
nemendum
Gat það ekki verið erfitt fyrir þessa
krakka að hætta í skólanunt á miðjum
vetri?
„Þetta var ntanni geysilega mikið
angur oft á tíðum að hugsa til þess, að
alltaf í byrjun vertíðar sæi maður á
eftir nokkrum nemendum úr
skólanum, sem voru efnilegir og
þurftu að læra. Ég get sagt þér til
dæmis af honunt Agli Skúla
Ingibergssyni. sem síðar varð
borgarstjóri í Reykjavík. Ég man eftir
því að faðir Egils kom til mín til þess
að ræða við ntig hvort það væri
nokkurt vit í því að Iáta Skúla læra.
Foreldrar hans þurftu auðvitað líka að
fá hann í vinnu til þess að hjálpa til við
heimilið. Móðir hans kom hins vegar
lfka til mín og spurði þess sama. En
þau höfðu ekki haft samráð um að
ræða við mig. Maður skynjar
umhyggju þessa fólks og áhyggjur
þess að þurfa að taka börnin sín úr
skóla til þess að senda þau í þessa
vertíðarvinnu á sjó eða landi. Þetta
var allt svo gott námsfólk. námfúst og
tók virkan þátt í námi og leik."
Þrjátíu oy tveir nemendur á níu
árum
Þorsteinn segir að sér hafi þótt
einkennandi fyrir krakkana í Eyjum
hversu listfengir og drátthagir þeir
vom og nefnir Svein Bjömsson og
Dalla í Ásbyrgi. „Og það var sagt
Þorsteinn Einarsson að heímíli sínu Laugarásvegi 47 í Reykjavík.