Fréttir - Eyjafréttir - 16.11.2000, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 16. nóvember 2000
Fréttir
11
voru í 30 til 40 mflna fjarlægð og
komið hlandvitlaust veður. En þeir
höfðu komist í gúmbát og okkur tókst
að bjarga þeim öllum. Það var góð
tilfinning."
Skrapp í frímínútum til að
sjá soninn
Hvenœr hófstþín útgerðarsaga?
„Með Þómnni eldri. Þá stofnuðum
við pabbi fyrirtækið Os hf. en það er
nafnið á húsinu sem Þómnn Sveins-
dóttir, amma mín, átti heima í á
Eyrarbakka. Upphaflega var ætlunin
að hinir bræðumir yrðu lflca með í
fyrirtækinu en þeim lynti ekki við
gamla manninn svo að úr varð að við
urðum bara tveir í þessu og rákum
útgerðina saman fram til þess að pabbi
lést. En Os hf. hefur frá upphafi verið
ijölskyldufyrirtæki og er það enn.“
Fyrst þú minnist á fjölskylduna.
Segðu frá henni.
„Konan mín heitir Sigurlaug Alífeðs-
dóttir, Vestmannaeyingur, dóttir þeirra
Alfreðs Einarssonar og Sigfríðar
Runólfsdóttur. Við eigum þrjú böm,
Gylfa, Viðar og Þóm Hrönn. Við
kynntumst hér heima og giftum okkur
á nýársdag 1968. Raunar áttum við þá
orðið báða synina og Guðbjörg,
móðursystir mín, sem er strangtrúuð,
var lítið hrifin af því að frændi hennar
skyldi vera að hlaða niður bömum
utan hjónabands. Þess vegna drifum
við í að láta pússa okkur saman.
Strákarnir fæddust báðir meðan ég
var í Stýrimannaskólanum, eitt ár og
tíu dagar á milli þeirra. Eg man eftir
því að ég skrapp í frímínútum til að
h'ta á Gylfa þegar hann var fæddur. Þá
var ekki í tísku að feðumir væra við-
staddir fæðingar eins og nú er. Svo
fæddist Þóra Hrönn í gosinu og ég
man að hjúkrunarkonan spurði mig
hvort ég ætlaði að vera viðstaddur
fæðinguna. Ég leit á Sigurlaugu og
hún sagði eitt orð: „Nei.“ Þar með
var það mál afgreitt.
Krakkamir okkar búa allir í Eyjum.
Þóra Hrönn fór í Fiskvinnsluskólann í
Hafnarfirði og vinnur nú hálfan
daginn hjá mér og hálfan daginn hjá
Eimskip. Strákamir fóm báðir í Stýri-
mannaskólann hér og Gylfi fór áffam
ínámíútgerðartækni. Báðiremþeir
um borð í Þómnni Sveinsdóttur
þannig að fjölskyldan tekur öll þátt í
fyrirtækinu. Pabbi sagði einhvem
tíma að þriðji ættliðurinn setti
útgerðina alltaf á hausinn. En það
hefur ekki ræst hjá okkur og ég stefni
að því að fjórði ættliðurinn komi til
starfa. Kannski tekst þeim að koma
þessu á hausinn, þó held ég ekki, það
kemur bara í ljós. Sennilega verð ég
dauður áður en kemur að því.“
Fæ stöku sinnum fiðring
Ert þú sjálfur alveg hœttur til sjós?
,Já. Ég fór í land 9. maí 1994 og ég
er hættur. Menn hafa stundum byijað
aftur eftir að hafa verið komnir í land
og hefur yfirleitt ekki famast vel. Ég
ákvað sjálfur að hætta. Mér fannst
ekki ganga nógu vel hjá mér, ég hef
alltaf verið meiri netamaður en troll-
maður, og ákvað að ráða annan. Á
þeim tíma fannst mér strákamir of
ungir til að axla þá ábyrgð að vera
með skipið og réði því vanan mann,
Guðmund Guðlaugsson. Það samstarf
hefur reynst vel og Guðmundur er enn
um borð sem aðalskipstjóri.“
Klœjarþig aldrei íputtana aðfara um
borð?
„Það gerist afskaplega sjaldan. Þó
fékk ég smáfiðring í mig um daginn.
Þá keyrði ég suður í Höfða einn morg-
uninn í blíðuveðri og þegar ég sá
ljósin á trillunum fyrir vestan Eyjar, þá
kom upp einhver ftðringur. En þótt ég
sé hættur á sjónum þá tók bara annað
við í landi og ég er í stöðugu sambandi
við þá, hringi bæði kvölds og morgna
út í sjó og tala við þá. í dag er það líka
ærið starf að vera útgerðarmaður í
landi og sennilega er enginn útgerðar-
maður í Eyjum búinn að kaupa
jafnmikinn kvóta og ég hef gert síðan
ég kom í land.“
Þingmenn Vestfirðinga
duglegri en okkar
Hvað hefur mest breyst við sjó-
mennskufrá því að þú byrjaðir og til
dagsins í dag?
„Það hafa orðið gríðarlegar
breytingar á skipunum og öllum að-
búnaði um borð. Vinnuálagið er líka
orðið miklu minna, ekki síst á
netunum. Viðhorfið hefur líka breyst
mikið. Hér áður var aðalatriðið að
koma með sem mest í land, nú gildir
að gera sem mest úr því sem fæst úr
en hitt má leigja út. Þetta skapar
mikið brask. Þetta leysir þó ekki allan
vanda því á móti kemur að verði
veiðiskyldan aukin þá verður erfiðara
fyrir þá sem ekki eiga kvóta að leigja
hann. Og eins og málin standa í dag
þá skil ég ekki hvemig menn geta leigt
þorskkflóið á yfir 100 krónur. Alla-
vega tek ég ekki þátt í slíku.
En óánægðastur er ég þó með út-
komuna af stýringunni á veiðunum.
Að við skulum ekki vera komnir í
meira en 250 þúsund tonn af þorski
þrátt fyrir alla veiðistýringu undan-
farinna ára. Ég er sannfærður um að
síðustu tvö ár hefði mátt veiða talsvert
meira. Fiskifræðingamir em of var-
heildarmyndin talsvert önnur.
En umræðan er í dag mjög neikvæð í
garð sjávarútvegsins og kvóta-
kerfisins. Sú umræða hefur skaðað
landsbyggðina og menn hafa hrein-
lega flúið úr atvinnugreininni vegna
þess, meðan þeir hafa getað. Það er
rétt að menn hafa farið með hundmð
milljóna út úr sjávarútveginum í eitt-
hvað annað. Menn tala líka um að
útgerðin sé mjög skuldsett og það sé
kvótakerfinu að kenna. En þetta fé
hefur farið frá útgerðinni í eitthvað
annað, mest á höfuðborgarsvæðinu.
Ég taldi alltaf að það ætti að skatt-
leggja menn þegar þeir hættu í útgerð.
En það var ekki gert og verður ekki
SIGURJON og
sjómannadag.
Sigurlaug taka við fiskikóngstitiinum á
AFLAKÓNGAR. -Ég var alltaf með góðan mannskap og það held ég að sé stærsti þátturinn í því hve vel
mér gekk. Þetta voru allt keppnismenn eins og ég. Svo var ég með gott skip og góða útgerð á bak við mig,
segir Sigurjón.
^
Fvrir nokkrum drum var algengt að " ■ ■■ ; , : . ' -
ungir menn. sem gekk vel til sjós.fónt / 1
sjáljir i úlgerð. i\’ú er það nar
útitokað. Hveniig Jinn.sl þér sú J
þróun? ■ ' V/ H i UM |l iW
„Mér finnst hún rosalega slæm. En ttr.
málið er að í dag emm við með allt of
stóran flota og allt of margir bátar sem
ekki hafa veiðiheimildir. Og meðan
flotinn er of stór verður alltaf um
brottkast á fiski að ræða. Það em allir
að reyna að koma með sem stærstan
fisk og það þýðir því miður brottkast.
Svo hefur stjómunin mistekist að
vemlegu leyti. Tökum sem dæmi
trillumar. Þegar þessu kerfi var komið
á vom þær með um 7 þúsund tonn en
í dag er þeirra hluti kominn í 60
þúsund tonn. Ég er ekkert á móti
trilluútgerð, hún á fullan rétt á sér, en
sú útgerð hefur bólgnað út og afla-
aukning vertíðarbátanna hefur farið
yfir til þeirra. Nú em Vestmannaeyjar
ekki trilluútgerðarsvæði og við höfum
tapað á þessari þróun. Aftur á móti
hafa Vestfirðingamir hagnast á þessu,
ekki síst þar sem þeirra þingmenn hafa
verið miklu duglegri en okkar þing-
menn að vinna að þessu. Við skulum
taka Byggðastofnun sem dæmi, þar
hefur verið lánað í trilluútgerð en ef
menn í Vestmannaeyjum hafa viljað
fjárfesta í vertíðarbát þá er það ekki
hægt. Þetta er brotalöm í kerfinu."
Veiðistýringin hefur
mistekist
Erhœgt að kenna h’ótakerfinu um allt
sem misfarist hefur í sjávar-
útveginum?
„Ég er alls ekki ánægður með
kvótakerfið og þann árangur sem
náðst hefur síðan því var komið á. En
spumingin er hvort til sé eitthvað
betra. Og flestir viðurkenna að ekki er
hægt að hafa flotann á hömlulausum
veiðum. Ég er ekki með neina patent-
lausn á þessum málum en mér finnst
þetta bara hundleiðinlegt, ekki síst allt
fjármagnið sem er í kringum þetta.
Verðlagningin á kvótanum er öll í
gegnum hlutabréfamarkaði og það
gerir einstaklingum í útgerð mjög
erfitt um vik.
Ég vil auka veiðiskylduna. í dag þarf
að veiða 50% af því sem er úthlutað
ÁHÖFNIN á Nönnu VE eftir björgunina. -Fjórum sinnum kom ég
að því að bjarga mönnum úr sjávarháska og í öll skiptin var það
eftirminnilegt. Líklega var þó eftirminnilegast þegar við
björguðum áhöfninni af Nönnu VE sem Leó bróðir var með.
kárir, þeir em að fyrirbyggja að hægt
verði að kenna þeim um. En við
höfum oft farið langt fram úr þeirra
ráðleggingum og miðað við það þá
ætti enginn þorskur að vera til í dag.
Fiskifræðingar eyða of litlum tíma úti
í sjó. Þeir byggja sitt álit á gögnum
sem þeir fá í hendur og era misjafn-
lega ábyggileg. T.d. er brottkast á
fiski hvergi nefnt í þeim gögnum af
skiljanlegum ástæðum. Ef allar tölur
lægju fyrir um brottkast þá yrði
gert héðan af.“
Ert þú sœgreifi?
„Ég leit meira á mig sem sægreifa
áður en kvótakerfinu var komið á,
þegar við gátum farið á sjó og veitt
eins og við vildum. Ég er miklu
skuldsettari núna en ég var þá.
Mitt prinsipp er, eins og ég hef áður
sagt, að koma útgerðinni yfir í fjórða
ættlið og til þess þarf ég að eiga kvóta.
Síðan 1994 höfum við fjárfest í kvóta
fyrir 420 milljónir. Auðvitað er þetta
vitlaus fjármálaspeki, þetta hefði
ávaxtast mun betur í einhveiju öðm en
svona er þetta ef maður bítur eitthvað
í sig.“
Verðum að líta til fleiri átta
Hvemig sérðu fyrir þér framtíð
Vestmannaeyja ?
„Ertu þá að meina árið 2010, eins og
á ráðstefnunni? Ég get ekki neitað því
að ég hef talsvert velt þessu íyrir mér.
Ég hef ákveðinn metnað, ekki bara
fyrir mig sjálfan, heldur fyrir Vest-
rnannaeyjar sem byggðarlag.
Ég held að við megum ekki einblína
um of á sjávarútveginn, hann hefur
verið undirstaðan en þar hefur dregist
saman og við verðum að líta til fleiri
átta. Við emm svo lánsöm að eiga
framsækna menn á hugbúnaðar-
sviðinu en sá geiri þarf að koma
sterkur inn hjá okkur.
Þá eigum við líka mjög góðar
smiðjur og þeim þætti þarf að koma
betur á framfæri. Þar em Vestmanna-
eyingar samkeppnisfærir við höfuð-
borgarsvæðið og vel það. Ég get nefnt
dæmi um rafmagnstöflu sem var
smíðuð í Vestmannaeyjum fyrir 600
þúsund krónur en lægsta tilboðið frá
Reykjavik var 1700þúsund. Efþetta
er hægt þá er flutningskostnaðurinn
ekki stór þröskuldur.
Ég vil líka sjá okkur gera betur í
ferðamannaþjónustu. Þar þurfa menn
að vera meira samstíga og reyna að
halda ferðamönnunt lengur í Eyjum
en nú er.
I markaðsmálunt vil ég líka að við
seljum okkar fisk sjálf, það fer í
gegnum Reykjavík að miklu leyti
núna. Netið gefur nær ótakmarkaða
möguleika í þessum efnum.
Ég hef vissar áhyggjur af sjávar-
útveginum í Eyjum. Sameiningar-
viðræðumar milli stóm fyrirtækjanna
tóku allt of Iangan tíma og á meðan
var óvissa hjá öllum sem áttu hlut að
máli. Nútíminn kallar á sameiningu
fyrirtækja og ég þykist þess viss að
það verður sameinað í Eyjum meira
en nú er. Hvemig sú sameining
verður, hvaðan hún kemur og hverjir
eiga þar hlut að máli held ég að gæti
verið meira áhyggjuefni.
En ég tel okkur líka að mörgu leyti
heppin hvað varðar þá sem hafa hætt í
útgerð í Vestmannaeyjum. Við höfum
haldið varanlegum aflaheimildum
okkar þótt menn hafi hætt og það er
meira en önnur byggðarlög geta sagt.
Bankastofnanirnar í Eyjum hafa líka
verið okkur mjög innan handar í
þessum málum.
Ég held að við eigum eftir að sjá ein-
staklingum fækka í útgerð í Vest-
mannaeyjum. Eftir tíu ár á ég von á að
hér verði tvö stór útgerðarfyrirtæki og
örfáir einstaklingar í útgerð.
Skilnaðar- og erfðamál geta haft og
hafa haft gífurleg áhrif í þessari grein
og eru hvað erfiðustu málin að leysa,
ekki síst þegar mikið fjármagn er til
staðar."
Menn verða ekki
milljónamæringar á einu ári
Vildirþú vera að byrja sjómennsku í
dag?
„Ég held að það sé ekkert mjög
spennandi kostur að vera að byrja
sjómennsku í dag. Séu menn hjá út-
gerð með góðar veiðiheimildir þá er
raunar hægt að hafa góðar tekjur en
þeim fyrirtækjum fer fækkandi.
í útgerðinni em líka allt aðrar að-
stæður en þegar t.d. pabbi var að byrja
í þessu. Þá fóm þeir af stað, jafnvel
þótt ekkert fiskverð lægi fyrir, héldu
áfram og þraukuðu. í dag byija menn
og gefast svo upp innan árs, gera
miklar kröfur og standast ekki álagið
sem fylgir þessu. Þeir em margir sem
vilja hoppa inn í þetta og verða
milljónamæringar á sama árinu. Það
bara gengur ekki og hefur aldrei
gengið. I útgerð verður að hafa fyrir
hlutunum, rétt eins og öðm í lífinu."
Sigurg.