Fréttir - Eyjafréttir - 30.09.2004, Blaðsíða 8

8
Fréttir / Fiommtudagur 30. september 2004
Arnoddur, Gunnlaugur og Þorbjörn:
Bjargvættir til þjónustu reiðubún
Þeir eru sannarlega bjargvættir
Vestmannaeyja, þeir bræður
Arnoddur og Gunnlaugur
Erlendssynir kafarar og skipstjórinn
þeirra, hann Þorbjöm Víglundsson. í
hverl skipti sem eitthvað bjátar á
með vatnsleiðslumar til
Vestmannaeyja eru þeir kallaðir til.
Þeir reka fyrirtækið Sætak sem
sérhæfir sig í köfun og verktaka-
vinnu neðansjávar og byggja þeir á
mikilli reynslu á þessu sviði. Þeir
vom kallaðir til þegar vatnsleiðsl-
umar fóm í sundur í síðustu viku og
komu þeir í veg fyrir að
neyðarástand skapaðist í Eyjum.
Það er ekki víst að allir geri sér
grein fyrir því hvað vatnið er okkur
mikilvægt svo sjálfsagður hluti er
það af okkar daglega lífi. En það er
ekki ofsögum sagt að án vatns myndi
allt líf í Vestmannaeyjum lamast á
ekki mörgum dögum.
„Við emm einstaklega reyndir,"
sagði Gunni í hálfgerðri kerskni
þegar þeir bræður vom spurðir að
því hvað lengi þeir hefðu stunda
köfun. „Við emm búnir að vera í
þessu í ein 16 til 17 ár,“ sagði Addi í
svipuðum tón.
Á mörkum hins mögulega
Þeir hafa starfað í allt í kringum
ísland og þeir komu að björg-
unartilraunum á Guðrúnu Gísla-
dóttur KE sem hvílir á hafsbotni við
Noreg. „Við vomm að vinna þar
þegar leiðslurnar skemmdust norðan
við Elliðaey í ofsaveðri þann 11.
febrúar 2003. Þá var kallað í okkur
og fór Gunni þá strax heim til að
kanna aðstæður," sagði Addi en
þetta vom ekki þeirra fyrstu kynni af
vatnsleiðslunum.
„Áður höfðum við unnið við bæði
vatnsleiðslumar og rafstrengi og þá
aðallega í fyrirbyggjandi aðgerðum.
Við höfðum unnið að því að setja
hlífar á leiðslumar á þeim stöðum
þar sem þóttu mestar líkur á
skemmdum. En þessi staður norðan
við Elliðaey kom okkur á óvart en
þarna er 51 m ofan á leiðslumar,"
sagði Addi.
Þeir segja að þama sé komið að
mörkum þess sem kafarar geta unnið
ADDI og Gunni hafa mikla reynslu í köfun og þekkja vel aðstæður við Eyjar.
Vatnsleysi í langan tíma lamaði allt líf í Eyjum
Verði vatnslaust um lengri tíma er erfitt að sjá annað en að hér yrði allt meira og minna lamað, svo erum við
háð vatninu. Gömlu úrræðin eru ekki til staðar lengur og hvernig á að bregðast við er spurning sem vert er að
skoða.
Vestmannaeyingar voru
hressilega minntir á það á
miðvikudagskvöldið að þeir
búa á eyju og eru háðir því
að hingað berist vatn ofan af
landi eftir tveimur leiðslum
sem hingað liggja. Eyja-
fréttir.is greindu frá því fyrstar
fjölmiðla um
kvöldmatarleytið á
miðvikudaginn að önnur
leiðslan væri farin í sundur
og var ástæðan rakin til
grafskips sem vann við
dýpkun í innsiglingunni.
Seinna kom í Ijós að báðar
leiðslurnar voru í sundur og
voru skemmdar á fjögurra
metra kafla. I miðlunartanki
voru um 5000 tonn af vatni
sem áttu að endast í þrjá til
fjóra daga við eðlilega
notkun. Iþróttamiðstöðinni
og sundlauginni var lokað
og skrúfað fyrir vatn til
hafnarinnar. Bæjarbúar voru
þó hvattirtil að fara sparlega
með vatnið sem var komið
niður í 700 tonn í tanknum
þegar minnst var. Viðgerð
hófst strax og tókst að koma
annarri leiðslunni saman og
vatn fór að streyma til Vest-
mannaeyja á ný.
Atburðarásin
Sigurjón Ingólfsson veitustjóri og
Ívar Átlason forstöðumaður
vatnsveitu- og hitaveitumála hjá
Hitaveitu Suðumesja höfðu í mörg
hom að líla þessa dagana við stjóm
aðgerða. Sigurjón sagði í samtali við
Fréttir að ekki væri margt um málið
að segja á þessari stundu. Það væri í
rannsókn sem á að reyna að Ijúka
sem allra fyrst.
Ef atburðarás er rakin þá hætti vatn
að koma um leiðslumar um klukkan
fimm síðdegis á miðvikudaginn og
beindist grunur strax að grafskipinu
sem var að störfum rétt utan við
hafnargarðana. Á fimmtudagsmorg-
uninn fannst skemmdin en þama em
leiðslurnar grafnar í sand og var
dæluskipið Vestmannaey fengið til
að dæla ofan af þeim. Einnig komu
kafarar úr Reykjavík með dælur til að
hreinsa betur þannig að betra var að
komast að skemmdinni.
Þegar kafarar komust að
leiðslunum kom í ljós að þær vom í
sundur og skemmdar á um íjögurra
metra kafla. Það var því ljóst að
viðgerð var umfangsmeiri en menn
höfðu vonast til því upphaflega var
gælt við að um gat væri að ræða á
leiðslunum. Þegar var ákveðið að
gera við aðra leiðsluna til
bráðabirgða og var útbúinn bútur til
að skella í. Ekki hélt fyrsta viðgerð en
síðdegis á laugardaginn tókst að
koma leiðslunni saman. Þrýstingi er
haldið í lágmarki en að mati
Sigurjóns á vatnstankurinn að fyllast
um helgina.
Vatnsleiðslumar til Eyja em mis-
sverar og núna streymir vatn um þá
sverari. Sigurjón sagði að eftir að
búið verður að gera við hina leiðsluna
til bráðabirgða verði strax hafist
handa við að styrkja viðgerðina á
stærri leiðslunni. Eftir það verði rætt
við framleiðendur leiðslnanna og
ákveðið hvemig staðið verður að
endanlegri viðgerð.
Lán 1 óláni
Það var Ián í óláni að vinnsla í
fiskvinnslufyrirtækjum er ekki í
fullum gangi. Reyndar er vinnsla á
bolfiski eðlileg, miðað við árstíma en
hvorki er verið að vinna loðnu né síld
sem kallar á mikla vatnsnotkun. En
samt sem áður em vatnsleiðslumar
tvær lífæðar Vestmannaeyja í þess
orðs fyllstu merkingu. Þó rafmagnið
skipti ekki síður máli er til staðar
varaafl í Eyjum, komi til þess að
strengimir, sem flytja okkur rafmagn
frá fastalandinu, slitni. Fari vatns-
leiðslumar aftur á móti í sundur er
fátt til ráða taki viðgerð lengri tíma en
þijá til Ijóra daga. Það er ekki nóg
með að allt atvinnulíf lamaðist heldur
færi allt daglegt líf úr skorðum. Og
kannski yrði að grípa til sturtuferða
upp í Þorlákshöfn áður en illa
lyktandi tær yrðu til vandræða í
samskiptum fólks.
Fyrir skömmu afhenti Marinó
Sigursteinsson, í Miðstöðinni,
vatnsdrykkjarbmnn og
upplýsingaskilti um sögu
vatnsbúskapar í Vestmannaeyjum.
Sigurgeir Jónsson samdi textann með
myndunum og þar segir m.a. að
Sjóveita Vestmannaeyja hafi verið
tekin í notkun árið 1932 en
aðdragandinn að stofnun hennar var
vatnsleysi í Eyjum. Sjórinn var að
mestu notaður í fiskvinnslu og í
Sundlaug Vestmannaeyja sem fór
undirhraun 1973 ásamt
sjóveitutankinum. Það var svo í
júlímánuði 1968 sem vatnsleiðsla var
lögð frá landi sem er enn þann dag
eitt stærsta verkefni sem eitt
sveitarfélag hefur ráðist í. Samhliða
var unnið við lögn vatnsveitu í
sjálfum bænum og öll hús tengd
veitunni. Þann 20. júlí 1968 var
mikill mannsöfnuður á
Nausthamarsbryggju og vel fagnað
þegar Magnús H. Magnússon
bæjarstjóri kippti í spotta sem losaði
tappa í enda leiðslunnar um borð í
kapalskipinu og tært lindarvatnið
streymdi í fyrsta sinn í Eyjum.
Margra alda neyð í vatnsbúskap
Eyjamanna var lokið," segir
Sigurgeir í samantekt sinni.
Fram að því voru Eyjamenn háðir
vatni úr Vilpunni og Herjólfsdal og
rigningarvatni sem var safnað í
brunna sem enn er víða að finna í
húsum í Vestmanneyjum. „Það vatn
var illa drykkjarhæft og fara þurfti
sparlega með það. í þurrkatíð
tæmdust brunnamir og þá varð að
kaupa vatn. Sérstakir tankbílar sáu
um þá þjónustu,“ segir á öðrum stað í
samantektinni.
Þetta er ritjað upp í ljósi síðustu
atburða í vatnsmálum okkar
Eyjamanna, þar sem sá möguleiki er
vissulega fyrir hendi að leiðslumar
geti farið í sundur í lengri eða
skemmri tíma. Verði það um lengri
tíma er erfitt að sjá annað en að hér
yrði allt meira og minna lamað, svo
emm við háð vatninu. Gömlu
úrræðin em ekki til staðar lengur og
hvemig á að bregðast við er spuming
sem vert er að skoða. Til að byrja
með atvinnufyrirtækjum og
opinberum stofhunum lokað, næsta
skref gæti orðið mjög stíf skömmtun.
þá væri hugsanlega skrúfað fyrir allt
neysluvatn og á endanum kæmi að
hitaveitunni sem þarf sinn skammt af
vatni þó um hringrás sé að ræða. Þá
gætu sturtuferðir í Þorlákshöfn orðið
valkostur fyrir illlyktandi,
atvinnulausa og kalda Eyjamenn.
4-