Fréttir - Eyjafréttir - 18.09.2008, Blaðsíða 8

8
Fréttir / Fimmtudagur 18. september 2008
Tel að umtalið g
-segir Sigurgeir Jónsson um uppnámið sem bók hans, Viðurnefni í
Viðtal
Vilhelm G. Kristinsson
vilhelmg@ simnet.is
Óhætt er að segja að bók Sigurgeirs Jóns-
sonar, Viðumefni í Vestmannaeyjum, sem út
kom fyrr á þessu ári, hafi hlotið blendnar
viðtökur. Ritað hefur verið um bókina í
blöðum og á netinu. Þar hafa sumir þeir sem
fjallað hafa um bókina ekki sparað stóru
orðin. Gísli Pálsson mannfræðiprófessor
skrifaði langa grein um bók Sigurgeirs í
Lesbók Morgunblaðsins og Einar Gylfi
Jónsson sálfræðingar ritaði einnig um bókina.
Þeir fjölluðu einkum um efni hennar út frá
eineltishugtakinu. Aðilar, sem telja sig eiga
um sárt að binda vegna eineltis, hafa og tjáð
sig á bloggsíðum og í bæjarblöðunum, auk
annarra. Fréttir ræddu við Sigurgeir um bók
hans og þá umræðu sem hún hefur komið af
stað í Vestmannaeyjum.
Sérðu eftir því nú, að hafa gefið út þessa
bók?
-Eftir á að hyggja þá hafa læðst að mér grun-
semdir um það. Hitt er svo annað mál, að ég
held að umtal, sem hún hefur vakið um
ákveðið málefni, það er einelti, geti orðið til
góðs, þannig að því leyti til sé ég ekki eftir
því.
Hefðirðu staðið öðruvísi að verki hefði þig
rennt viðbrögðin í grun?
-Sennilega. Eg ákvað nú reyndar að birta ekki
fullt nafn með þeim viðurnefnum sem eru
mjög niðrandi. Ég taldi að það væri nóg. Eftir
á að hyggja hefði ég sennilega í dag sleppl
fleiri nöfnum.
Kviknuðu aldrei rauð Ijós þegar þú varst að
vinna með nemendum Framhaldsskólans að
söfnun viðurnefna?
-Nei. Mér fannst þetta bara skemmtilegt við-
fangsefni og upphaflega er þetta tekið saman
sem fróðleiks- og skemmtiefni um ákveðna
hluti sem tilheyrðu mannlífinu hér í Vest-
mannaeyjum. Svo verður mér það ljóst á
seinni stigum, að þetta er í raun og veru
grafalvarlegt mál, sumt af þessu.
Og í samtölum við fólk, eftir því sem vinnslu
bókarinnar vattfram, rakst þú þig aldrei á
neitt sem dró úr þér kjarkinn?
-Ekki að því leyti til. Mér fannst þetta ein-
hvem veginn vera efni, sem ætti erindi víðar
heldur en að liggja óhreyft í skúffum og
skápum. Það kom upp sú spurning, hvort ég
ætti að sleppa ákveðnum hluta af þeim
nöfnum sem fyrir koma, en mér fannst það
ekki rétt, af því að ég safnaði þessu saman
sem sögulegum fróðleik. Það er mér ekki að
skapi að fara að hagræða sannleikanum á
þann hátt að sleppa einu en láta annað fara
með einhverjum geðþóttaákvörðunum. Þetta
var gert í Sovétríkjunum og víðar á sínum
tíma. Menn hafa svona læðst í það að gera
svona hluti; sleppt því sem einhverjum þykir
óþægilegt. Mér fannst það ekki heiðarlegt að
standa þannig að verki. Pakkinn yrði hrein
lega að koma fram eins og hann er.
Má með öðrum orðum segja að þú hafir talið
gildi þess að halda þessu til haga og gefa
það út, mikilsverðara heldur en efþetta
sœrði einhverja eða kœmi illa við þá?
-Já, nú vissi ég að þetta kynni að koma illa
við einhvem. Hitt er annað mál að þó svo að
ég sé skráður sem höfundur að þessari bók,
er ég í rauninni ekki höfundur hennar. Það
eru fjölmargir höfundar að henni, þeir sem
bjuggu til þessi nöfn. Ég bara safnaði þessu
saman og bjó til texta kringum það. Ég held
að ég hafi ekki búið til eitt einasta af þeim
viðumefnum sem eru í bókinni. Þannig lagað
séð er ég í raun og veru ekki að segja neinn
nýjan sannleika. Þetta eru viðurnefni sem
verið hafa á margra vitorði í ansi mörg ár,
sum hver, og koma bara fram núna. Varðandi
viðbrögðin hjá sumum þá segi ég eins og
einn góður kunningi minn sem var að spjalla
við mig í síma um daginn: Það er svolítið
merkilegt að menn skuli alltaf skjóta sendi-
boðann.
Gísli Pálsson, prófessor í mannfrœði við
Háskóla Islands, ritaði langa og skelegga
grein um bók þína í Lesbók Morgunblaðsins
á dögunum og annar Eyjamaður, Einar Gylfi
Jónsson sálfrœðingur, hefur einnig tjáð sig
um hana á prenti. Hvað fumst þér um skrif
þeirra?
-Bæði grein Gísla Pálssonar og skrif Einars
Gylfa Jónssonar á sínum tíma, eru málefna-
legar greinar og vel rökstudd gagnrýni þótt
ég sé þeim kannski ekki alveg sammála. Mér
fmnst allt í lagi að lesa slíkt. Aftur á móti
finnst mér sumt annað sem ég hef verið að
lesa um bókina, svona hálf léttvægt. Ég tala
nú ekki um þegar menn taka sig til og fara að
dæma þessa bók og tilkynna um leið að þeir
hafi ekki lesið hana og ætli sér ekki að gera
það. Ég næ ekki alveg upp í hvemig það er
hægt.
Geturðu tekið undir það með Gísla Pálssyni
þegar hann segir í greininni að þú sért með
útgáfunni að snúa kutanum í sári manna?
-Ég hef hugsað svolítið um þetta. Mér fmnst
það ekki. Eg er, þó að það hafi ekki verið
upphaflegur tilgangur með útgáfu þessarar
bókar, að benda á ákveðna meinsemd sem
fylgir okkur hér í Vestmannaeyjum og raunar
víðar á landinu. Þessi meinsemd er, eins og
ég tek fram í formála bókarinnar, einelti. Mér
var þetta mjög ljóst þegar vinnsla bókarinnar
var komin á seinni stig. Ég er þeirrar skoð-
unar að þessi bók geti verið þarft innlegg í þá
umræðu. Ég ákvað það líka, áður en bókin
kom út, að þau samtök á Islandi sem hvað
einarðlegast hafa barist gegn einelti,
Regnbogabörn, fengju helminginn af þeim
ritlaunum sem ég fengi fyrir bókina. Þeir
fjármunir hafa þegar verið afhentir og meiri
munu afhentir iljótlega.
Kann ekki að vera að einhverjir, sem við sögu
koma í bók þinni, og hafa lifað lengi við
óbærilegt viðurnefni, hafi vonað að það vœri
núfyrnt, en svo kemur þú með bókina og
rífur upp gömul sár?
-Eg myndi nú telja, eins og sá sami kunningi
minn sagði og áður er nefndur, að ef til vill
yrði þessi umræða öll núna til þess að menn
hættu þessum sið að gefa fólki viðumefni. Ég
myndi ekki sjá eftir að hafa skrifað þessa
bók, yrði hún til þess. Einar Gylfi Jónsson
bendir reyndar á það sjálfur í sinni grein, að
ef til vill gæti þetta bókarkver orðið til þess
að skerpa svo á þessari umræðu að menn
færu að taka einelti fastari tökum.
Hefur komið til greina af þinni hálfu, eftir að
í Ijós kom að efni bókarinnar kom misjafn-
lega viðfólk, að þú bœðir það beinlínis
afsökunar á bókinni?
-Ég er þegar búinn að því. Ég gerði það fyrir
um mánuði inni á netinu, þegar þessi umræða
Ég er, þó að það hafi ekki verið upphaflegur tilgangur með útgáfu þessarar bókar, að benda á
ákveðna meinsemd sem fylgir okkur hér í Vestmannaeyjum og raunar víðar á landinu. Þessi
meinsemd er, eins og ég tek fram í formála bókarinnar, einelti.