Fréttablaðið - 05.04.2013, Qupperneq 16

5. apríl 2013 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
VILTU LÆRA LISTINA
AÐ MUNA?
„... alveg frábær ...“
B ILL GATES, THE GATES NOTES
„... fyrst og fremst
snjöll, fyndin
og yndisleg ...“
DEBORAH BLUM, NEW SCIENTIST
Í fyrsta lagi vegna þess að Evrópumálin
eru eitt stærsta hagsmunamál Íslands til
framtíðar. Aðild að ESB snýst um að koma
á traustari umgjörð um efnahagslífið
þannig að verðbólga og vextir geti lækkað
og stöðugleiki komist á. Varanlega. Í dag
nemur Íslandsálagið á krónuna um 130-
230 milljörðum á hverju ári og íslenskar
fjölskyldur borga 117 milljörðum meira á
ári af húsnæðislánum en heimili í Evrópu.
Það er ekki hægt að aðskilja skuldamálin
frá gjaldmiðilsmálunum. Þess vegna eru
Evrópumálin svona brýn.
Í öðru lagi vegna þess að við erum langt
komin í viðræðunum. Samningar eru
hafnir eða þeim lokið í um 4/5 hluta allra
málaflokka. Við höfum náð mjög góðum
árangri við að koma á framfæri skilningi
á sérstöðu Íslands í sjávarútvegsmálum,
landbúnaði, byggðamálum og umhverfis-
málum. Samningalið okkar er þrautþjálfað
og einbeitt í að ná sem bestum samningi.
Í þriðja lagi myndu slit á viðræðunum
endanlega skera á þann möguleika að taka
upp evru – ef þjóðin svo kýs. Seðlabankinn
hefur sagt skýrt að evran er eini raun-
hæfi valkosturinn við veika krónu. Það er
í skýrri andstöðu við blákalda hagsmuni
Íslands að taka frá þjóðinni möguleikann
á að velja þar á milli.
Eina leiðin
Í fjórða lagi vegna þess að þetta er eina
leiðin til þess að útkljá Evrópumálin.
Einungis með því að fá aðildarsamning á
borðið sjáum við raunverulega hvað aðild
felur í sér. Þá getur umræðan um aðild
og áhrif aðildar á byggðamálin, umhverfi
og auðlindir, unga fólkið, rannsóknir og
þróun, smáfyrirtæki og skapandi greinar,
snúist um staðreyndir en ekki getgátur.
Stór hluti Evrópuandstöðunnar bygg-
ir á þeirri trú að Íslendingar geti ekki
ná góðum samningi. Ég er ekki haldinn
þeirri vanmetakennd.
Í fimmta lagi er lýðræðislegt að ljúka
samningum. Meirihluti Alþingis sam-
þykkti að fela ríkisstjórn að sækja um
aðild að ESB. Víðtækt samráð hefur verið
haft við hagsmunaaðila og félagasamtök í
samningaferlinu. Gögn eru birt jafnskjótt
á vefnum. Skoðanakannanir hafa ítrekað
sýnt að mikill meirihluti Íslendinga vill
sjá samninginn. Þjóðin á að eiga lokaorðið
í Evrópumálunum.
Ljúkum aðildarviðræðunum
EVRÓPUMÁL
Össur
Skarphéðinsson
utanríkisráðherra
➜ Skoðanakannanir hafa ítrekað
sýnt að mikill meirihluti Íslendinga
vill sjá samninginn.
Botninum náð?
Sjálfstæðisflokkurinn mælist með svo
lítið fylgi að annað eins hefur varla
sést. Bjarni Benediktsson segir að nú
sé botninum náð. Margir hljóta að taka
undir það– fylgi Sjálfstæðisflokksins,
af öllum flokkum, getur varla lækkað
mikið meira, er það? Bjarni ætti hins
vegar kannski að varast þetta orðalag.
Síðasti formaður Sjálfstæðisflokksins
sem sagði að botninum væri náð var
Geir H. Haarde. Það gerði hann
í mars árið 2008 og var þá að
tala um efnahagsástandið. Hann
hafði á röngu að standa.
Herkvaðning úr Valhöll
Annars er örvæntingin
í Sjálfstæðisflokknum
orðin slík að í gær sendi
framkvæmdastjórinn
Jónmundur Guðmarsson hópeflis-
póst á trúnaðarmenn í flokknum.
Það er svo sem ekki óeðlilegt í þessu
árferði, en athygli vekur að í niður-
lagi póstsins vitnar hann í grein Árna
Johnsen frá því í Morgunblaðinu í gær.
„Árni Johnsen, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, segir að Bjarni Benediktsson
sé „hæfasti stjórnmálamaðurinn á
Íslandi í dag til þess að rífa Ísland upp
til árangurs“,“ skrifar Jónmundur, og
heldur í kjölfarið áfram að tíunda
hvílíkum mannkostum Árni telur
að formaðurinn búi yfir.
Valið og hafnað
Jónmundur vitnar hins
vegar ekki í annað í
þeirri makalausu
grein Árna, eins og
það þegar hann
sakar Ragnheiði Elínu Árnadóttur og
aðra mótframbjóðendur hans í próf-
kjöri flokksins í Suðurkjördæmi um
að hafa „rottað sig saman til þess að
skáka [honum] út af hlaupabrautinni“.
„Það var sem sagt ákveðið í þröngan
hóp klíku í Reykjanesbæ hverjir ættu
að verða þingmenn Suðurkjördæmis
fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Það var
skelfilegt að vakna upp við brotnar
leikreglur, falsið og svikin,“
skrifaði Árni og bætti því við
að það borgaði sig ekki að
refsa Sjálfstæðisflokknum
þótt hann „missi illilega
niður um sig buxurnar“. Það
er ákveðið afrek að geta
púslað saman herhvöt upp
úr þessari hálfdulbúnu
hirtingarræðu.
stigur@frettabladid.is
U
mræðan um kynferðisbrot á Íslandi hefur gjörbreytzt
eftir að ljóstrað var upp um ítrekuð og ljót brot barna-
níðingsins Karls Vignis í Kastljósi RÚV í upphafi árs.
Stíflur þagnar og þöggunar hafa brostið og ótal ein-
staklingar sagt frá kynferðisofbeldi sem þeir hafa verið
beittir.
Þetta kemur skýrt fram í þeirri gríðarlegu fjölgun kæra sem
lögreglunni berast vegna kynferðisbrota. Í janúar voru þær fjórum
sinnum fleiri en í sama mánuði í fyrra.
Um leið er greinilegt að margir
trúa því ekki að hið opinbera
réttargæzlukerfi sé í stakk búið
að fást við þessi mál. Margt hefur
þó breytzt í þeim efnum. Hert
hefur verið á löggjöf um kyn-
ferðisbrot á undanförnum árum.
Starfsfólk lögreglu, saksóknara
og dómstóla er langtum betur að
sér um eðli og afleiðingar þessara brota en áður var. Aðstaða til að
sinna þolendum kynferðisbrota, til dæmis neyðarmóttaka vegna
nauðgana og Barnahúsið, er að mörgu leyti til fyrirmyndar.
Það mun ekki breytast að kynferðisbrotamál eru vandmeðfarnari
en mörg önnur, meðal annars vegna þess hvað snúið getur verið að
sanna þau. Aukin þekking og skilningur á þeim er þó líkleg til að
fjölga sakfellingum og að gerendurnir fái refsingu fyrir brot sín.
Það er hins vegar alger frumforsenda þess að fólk hafi trú á
kerfinu að það anni þeim málafjölda sem nú er við að eiga. Undan-
farna mánuði hefur komið skýrt fram að hvorki lögreglan né
embætti saksóknara hafa fé og mannskap til að sinna þeim sem
skyldi. Hugsanlegt er að fyrir vikið verði rannsókn sumra mála ekki
nægilega vönduð og að í öðrum tilvikum dragist málsmeðferðin úr
hömlu. Lögreglan hefur unnið hratt í máli Karls Vignis, sem var
ákærður fyrr í vikunni fyrir brot gegn fjórum einstaklingum, en
margir tugir mála eru óafgreiddir.
Tillögur undirnefndar allsherjar- og menntamálanefndar Alþing-
is um úrbætur á meðferð kynferðisbrotamála gegn börnum eru
mikilvægt skref í þá átt að fólk geti borið fullt traust til réttargæzlu-
kerfisins. Nefndin segir það sem liggur í augum uppi; að auka þurfi
fjárveitingar til rannsóknardeilda lögreglunnar og ríkissaksóknara-
embættisins til að þessar stofnanir ráði við málafjöldann. Jafnframt
er lagt til að skoðað verði að rýmka rannsóknarheimildir lögregl-
unnar í kynferðisbrotamálum, meðal annars notkun tálbeitna.
Nefndin vill sömuleiðis efla Barnahúsið með auknum fjárveit-
ingum og telur koma til greina að skikka dómara til að nota þjónustu
þess í dómsmálum sem varða kynferðisbrot gegn börnum. Það er
raunar alveg furðulegt að stærsti héraðsdómstóll landsins, Héraðs-
dómur Reykjavíkur, skuli árum saman hafa sniðgengið Barnahúsið
ítrekað, þrátt fyrir að það sé löngu orðið öðrum ríkjum fyrirmynd.
Þar geta dómarar yfirheyrt börn í öruggu umhverfi, þar sem þeim
er látið líða vel og líklegra er en ella að fáist fram raunsönn frásögn
af brotum sem þau hafa orðið fyrir.
Tillögur nefndarinnar eru gott og jákvætt skref, en það liggur á
að fylgja orðum eftir með efndum og auka fjárveitingar til mála-
flokksins strax á næsta þingi. Skilvirk meðferð kynferðisbrotamála
er mikilvægur hluti þess fyrsta verkefnis ríkisvaldsins að gæta
öryggis borgaranna.
Meðferð kynferðisbrota í réttargæzlukerfinu:
Skref í átt að
meira trausti
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is