Fréttablaðið - 13.07.2013, Blaðsíða 22

13. júlí 2013 LAUGARDAGUR| HELGIN | 22
SAGA SAMHJÁLPAR Í STÓRUM DRÁTTUM
Það er nætursaltaður fiskur með
kartöflum, hamsatólg og tómötum
á borðum í kaffistofu Samhjálpar
daginn sem lít þangað í heim-
sókn til að hitta Vilhjálm Svan
sem heldur utan um starfsemina.
Setið er við um helming borðanna
í salnum en gestum fækkar eftir
því sem lengra líður á daginn,
enda er klukkan að ganga þrjú.
Nokkrir bætast þó enn við og
raða á diskana sína í eldhúslúg-
unni þar sem fiskurinn og kart-
öflurnar eru á hitabökkum.
„Þetta er eins og hvert annað
veitingahús nema hvað fólk
borgar ekki. Er það ekki bara
kærleikurinn í öllu sínu veldi?“
segir Vilhjálmur brosandi þegar
við erum sest við eitt borðið.
Hann er með gestabókina og
slær tölu á nöfnin sem komin
eru á blað þennan daginn. „Það
virðast níutíu hafa verið í mat en
það skrifa aldrei allir svo það má
alveg reikna með að hátt á annað
hundrað manns hafi komið hingað
í dag. Hér er opnað klukkan tíu á
morgnana og þá er hlaðið borð af
morgunmat sem stendur fólki til
boða fram eftir degi. Svo er alltaf
opið til fjögur og við lokum ekki
fyrr en síðasti maður er farinn.“
Engar njósnir stundaðar
Engin kona er sjáanleg í kaffi-
stofunni meðal gesta eða starfs-
manna. Vilhjálmur segir karl-
menn alltaf í miklum meirihluta
„Konur koma hingað líka til að
snæða, kannski svona 10 til 15
yfir daginn,“ segir hann.
En eru gestirnir allir á ver-
gangi í þessari borg? „Við grein-
um ekki þá sem koma. Það er
hluti fegurðarinnar í starfinu.
Hingað kemur mislitur hópur af
fólki en það er öllum gert jafn-
hátt undir höfði og ekkert verið
að skoða ástæður þess að þeir
koma hingað. Engar kennitölur
skráðar og engar njósnir stund-
aðar um hvers lenskir menn eru
eða hvort þeir hafi vinnu. Það er
sama hvar maður er og hvaðan
maður er kominn. Ef maður er
svangur í Kína þá þarf maður að
borða og það getur verið snúið ef
maður er blankur.“
Vilhjálmur segir marga skjól-
stæðinga kaffistofunnar að koma
út úr þungri og erfiðri neyslu og
suma eiga við einhvern geðrænan
vanda að stríða. „Aðrir eru bara
fátækir. Það er viss hópur sem
hefur það ekki í sér að geta
bjargað sér,“ segir hann og bætir
við: „Tilgangurinn er bara einn
með kaffistofunni, hann er að
gefa fólki að borða og sú þörf
virðist vera að aukast.“
Víða haukar í hornum
Spurður hvernig farið sé að því að
fæða svona marga þegar enginn
borgar neitt, svarar Vilhjálmur.
„Við erum í stöðugri vinnu við
að afla fjár til að halda Samhjálp
úti þó hið opinbera leggi okkur til
fé, líka Reykjavíkurborg og vissir
styrktaraðilar. Það dugar engan
veginn til. Við byggjum okkar
fjáröflun á happdrætti, gefum út
blað þrisvar á ári og seljum merki
til styrktar starfinu. Til eru þeir
sem hlaupa í okkar þágu í Reykja-
víkurmaraþoni og nú er ungur
maður, Guðni Páll Viktorsson, að
róa einn kringum landið og safna
áheitum fyrir kaffistofuna. Það
er magnað framtak og ekkert
smá afrek eins og straumarnir
eru hér við land. Til að fylgjast
með honum og styrkja góðan mál-
stað er farið inn á aroundiceland.
wordpress.com.
Svo er það örlæti birgja sem
kaffistofan byggist mikið á og
heldur henni bókstaflega á floti.
Þeir sem eru með stóran veit-
ingarekstur gefa okkur stundum
það sem eftir stendur. Það koma
hingað flottustu hlaðborð og þá er
mikil gleði. Við eigum víða hauk í
horni. Það er ekki hægt að benda
á einn frekar en annan, það eru
svo margir sem sýna okkur vel-
vilja, sem betur fer.“
Nesta þá sem þurfa
Úti í horni er tölva á borði
og gestir nir nýta sér hana.
Vilhjálmur segir fólki einnig
leyft að hringja þurfi það á
einhverjum stuðningi að halda.
Þegar upp komi vandamál hjá
fólki sé því sinnt.
Kaffistofan er með tvo menn á
launum, annar þeirra er Bjarni
Geir Alfreðsson kokkur, sem
margir kannast við af BSÍ. Svo
eru menn að aðstoða í eldhúsinu,
þurrka af borðum og stólum
eftir því sem fækkar í salnum.
Þegar líður að lokun þennan dag-
inn þrífa þeir gólfið. Vilhjálmur
segir þessa menn ýmist sjálf-
boðaliða eða samfélagsþjóna.
„Það er minna um sjálfboðaliða
en var og kannski eru margar
ástæður fyrir því,“ segir hann.
„En samfélagsþjónustan hefur
færst þangað sem verið er að
hjálpa fólki og það er af hinu
góða. Aðhaldið er mjög gott hjá
Vernd og Fangelsismálastofnun,
þær gera kröfur. Þeir sem eru í
samfélagsþjónustunni vilja líka
búa við kröfur og skilyrði.
Hafa hlutina á hreinu.“
Kaffistofa Sam-
hjálpar er opnuð
klukkan tíu á virk-
um dögum og
klukkan ellefu
alla helgi- og
hátíðisdaga árs-
ins. „Við erum
með mat í sam-
Öllum gert jafnhátt undir höfði
Á Kaffistofu Samhjálpar, fyrir utangarðsfólk og aðstöðulausa, koma um hundrað manns á dag til að næra sig. Flestir skrá
nafn sitt en hagir þeirra eru látnir liggja milli hluta. Vilhjálmur Svan segir tilgang kaffistofunnar einn; að gefa fólki að borða.
Gunnþóra
Gunnarsdóttir
gun@frettabladid.is
Á KAFFISTOFUNNI Bjarni Geir Alfreðsson kokkur og Vilhjálmur Svan. Á milli þeirra
er Guðlaugur Valsson. FRÉTTABLAÐIÐ/ARNÞÓR
Í BAKHÚSI Kaffistofan lætur lítið yfir sér að utanverðu en þar inni seðja margir hungur sitt.
Árið 2011 voru heimsóknir í
kaffistofuna um 42.000.
Allt að 200 manns mæta
hverju sinni á samkomur Sam-
hjálpar í félagsmiðstöðinni
í Stangarhyl á fimmtudags-
kvöldum.
Legudagar í Hlaðgerðarkoti eru á
bilinu 10 til 11 þúsund á ári.
Tölur úr starfinu
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
Samhjálp var stofnuð í Fíladelfíu. Því er
fjörutíu ára afmælisár hennar núna. Markmið
hennar er að veita bjargir til þeirra sem hafa
farið halloka í lífinu vegna sjúkdóma, fátæktar
eða annarra samfélagslegra vandamála.
Meðferðarheimili var
opnað að Hlaðgerðar-
koti í Mosfellsdal. Þar
eru nú rúm fyrir 34
einstaklinga.
Kaffistofa Sam-
hjálpar var opnuð á
Hverfisgötu 42.
Félagsmiðstöðin
Þríbúðir var opnuð á
Hverfisgötu 42.
Fyrsta áfangaheimili
Samhjálpar var opnað að
Hverfisgötu 42. Þar voru
15 rúm.
Samhjálp tók við rekstri
Gistiskýlis, fyrir heimilislausa
Reykvíkinga, að Þingholtsstræti
25, af Reykjavíkurborg og rekur
það nú í samvinnu við hana.
Helgaropnun Kaffistofu
Samhjálpar bættist við
fyrri þjónustu og hefur
verið í gildi æ síðan.
Stuðningsbýlið M18, fyrir
heimilislausa Reykvíkinga,
var opnað við Miklubraut í
samvinnu við Félagsþjón-
ustuna í Reykjavík.
Félagsmiðstöðin Háborg
var opnuð í Stangarhyl
3. Hún leysti Þríbúðir að
hólmi.
Kaffistofan flutti að Borg-
artúni 1 og er opin alla
daga ársins frá klukkan
10 til 16.00 á virkum
dögum og frá klukkan 11
til 16 um helgar.
Nytjamarkaðurinninn Allt
milli himins og jarðar var
opnaður að Stangarhyl 3.
2009 Áfangahúsið
Sporið að Vagnhöfða 7 í
Reykjavík var opnað. Þar
eru herbergi fyrir 17 íbúa.
Einn þeirra sem er í samfélags-
þjónustu á kaffistofu Samhjálpar
er Guðlaugur Valsson. Hann gerir
gott úr starfinu og andrúmsloft-
inu þar. „Ég fékk oft að borða
hér þegar ég var í ruglinu og leist
ekkert of vel á að byrja að vinna
hér þegar ég fór í samfélagsþjón-
ustuna. En ég er ánægður með
það núna því það er mjög gott
að vera hér,“ segir hann og bætir
við: „Það er líka svo gott að geta
gefið til baka og hún mamma á
það skilið að ég standi mig.“
Mamma á það skilið
ræmi við dagatalið, jólamat á
jólum og helgarmat um helgar,“
segir Vilhjálmur. „Við
erum með þennan ein-
falda fókus að gefa
fólki að borða hér og
nesta þá sem þurfa.“
Kaffistofa Sam-
hjálpar fékk aðal
Samfélagsverðlaun
Fréttablaðsins
2013.