Fréttablaðið - 15.10.2014, Blaðsíða 10

15. október 2014 MIÐVIKUDAGUR| FRÉTTIR | 10
Göngin
lokuð!
Hvalfjarðargöng
verða lokuð vegna malbikunar
frá því kl. 20 að kvöldi
föstudags 17. október 2014
til kl. 6 að morgni mánudags
20. október 2014.
NEYTENDAMÁL Algjörlega óvíst er
hvernig brugðist verður við 370
milljóna króna sekt sem Samkeppn-
iseftirlitið lagði á Mjólkursamsöl-
una fyrr í haust. Sektin var lögð á
vegna þess að Mjólkursamsalan
selur samkeppnisaðilum hrámjólk
á hærra verði en tengdum aðilum.
Ákvörðun Samkeppniseftirlits-
ins hefur verið kærð til áfrýjun-
arnefndar samkeppnismála. Fari
málið þaðan fyrir dómstóla gæti
tekið mörg ár að fá niðurstöðu í
það. Til dæmis féll dómur í Hæsta-
rétti Íslands í síðustu viku vegna
260 milljóna króna sektar sem Sam-
keppniseftirlitið lagði á Vífilfell með
ákvörðun. Sú ákvörðun var gefin út
2011 og því tók þrjú ár að fá lokanið-
urstöðu, sem var á þá leið að ákvörð-
unin var felld úr gildi. Jafnframt
verður beðið eftir skýrslu sem Hag-
fræðistofnun Háskóla Íslands vinn-
ur fyrir sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðherra.
Á fundi sem Félag atvinnurek-
enda efndi til í gær sagði Ragn-
heiður Elín Árnadóttir, sem er ráð-
herra neytendamála, að hún teldi
eðlilegt að samkeppnislög næðu til
allra atvinnugreina, þar með talið
Mjólkursamsölunnar. „Ég held að
við séum öll sammála um að einok-
unarstaða, án tilefnis, leiðir til tjóns
og sóunar við nýtingu framleiðslu-
þátta,“ segir Ragnheiður Elín.
En Ragnheiður sagði jafnframt að
hún styddi þann farveg sem málið
er í. Það skipti máli hvað muni koma
út úr ferlinu hjá áfrýjunarnefnd
samkeppnismála og dómstólum ef
til kasta þeirra kæmi. „Það er alveg
sama hver á í hlut, þú ert alltaf sak-
laus þangað til þú ert fundinn sekur.
Auðvitað verðum við að gefa fólki
í okkar samfélagi andmælarétt og
það verður að leyfa málinu að ganga
sinn gang. Við verðum að gefa lög-
mönnum færi á að takast á um þetta
fyrir dómstólum og annað,“ segir
Ragnheiður.
„Ég er ánægð með það að land-
búnaðarráðherra sé búinn að setja
þessa heildarendurskoðun í gang
sem er þverpólitísk og með þátttöku
Hagfræðistofnunar í vinnunni,“
segir Ragnheiður Elín.
Allar þær ákvarðanir sem tekn-
ar verði í framtíðinni verði betri ef
byggt verði á bestu fáanlegu upp-
lýsingunum. „Því vil ég leyfa þessu
ferli sem og málinu gegn MS að
fara sinn gang í kerfinu. Ég vona
svo sannarlega að það þurfi ekki
að taka langan tíma. Endurskoð-
un þarf allavega ekki að gera það,“
segir hún.
jonhakon@frettabladid.is
Óvíst hvaða áhrif
mál MS mun hafa
Ráðherra neytendamála, segir mikilvægt að bíða eftir skýrslu frá Hagfræðistofn-
un um landbúnaðarkerfið og að máli Samkeppniseftirlitsins og Mjólkursamsöl-
unnar ljúki áður en ákvarðanir verði teknar um framtíð landbúnaðarkerfisins.
SAMKEPPNIS-
MÁL RÆDD
Félag atvinnu-
rekenda boð-
aði til fundar
um samkeppn-
ismál í gær.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Ég held
að við séum
öll sammála
um að einok-
unarstaða, án
tilefnis leiðir
til tjóns og
sóunar.
Ragnheiður Elín Árnadóttir,
iðnaðar- og viðskiptaráðherra.
ALÞINGI „Að mínu mati er
það ekki ásættanlegt að
styrkjum skyldi úthlutað
úr ríkissjóði eins og gert
var og án auglýsinga, án
þess að faglegt mat væri
lagt á umsóknir og þess
að jafnræðis væri gætt,“
sagði Brynhildur Péturs-
dóttir, þingmaður Bjartr-
ar framtíðar, í umræðum
um úthlutun menningarstyrkja á
Alþingi í gær.
Brynhildur var að vísa
til þess þegar forsætisráð-
herra úthlutaði styrkjum að
upphæð 205 milljónir króna
til atvinnuskapandi minja-
verndarverkefna árið 2013.
Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson forsætisráðherra
sagði að stjórnarandstað-
an virtist hafa valið dag-
inn í gær til að endursýna
gamalt efni. Hann sagðist vera
margbúinn að svara fyrir úthlutun
styrkjanna en gæti gert það aftur.
Þetta hefði verið einskiptis aðgerð
þar sem fjölmörg verkefni hefðu
verið valin á grundvelli fyrirliggj-
andi gagna eða umsókna sem lágu
fyrir í forsætisráðuneytinu og fleiri
stofnunum.
„Það hefur verið áhersla mín í
samræmi við stefnuyfirlýsinguna
að efla starfsemi á sviði menning-
ararfs og sömuleiðis að efla hina
faglegu sjóði á því sviði,“ sagði Sig-
mundur Davíð. - jme
Forsætisráðherra segist búinn að svara fyrir úthlutun menningarstyrkja:
Ekkert athugavert við úthlutun
BRYNHILDUR
PÉTURSDÓTTIR
HEILBRIGÐISMÁL Með því að lækka
sjúkdómabyrði íslensku þjóðarinn-
ar um aðeins einn af hundraði gæti
ávinningur þess numið um 3,5 millj-
örðum króna á ári, mælt í vergri
þjóðarframleiðslu. Norðmenn hafa
sett sér metnaðarfull markmið með
heildstæðri forvarnastefnu sem
þegar hefur tekið gildi.
Eins og Fréttablaðið sagði frá í
gær þá er af þeim tæplega 70 millj-
örðum sem varið er til heilbrigðis-
kerfisins á Íslandi aðeins einu pró-
senti varið til beinna forvarna utan
heilsugæslunnar – sem er þrisvar
sinnum lægra en meðaltal Evrópu-
þjóða. Á sama tíma á stærsti hluti
kostnaðar í heilbrigðiskerfinu rætur
að rekja til afleiðinga langvinnra
lífsstílstengdra sjúkdóma.
Guðmundur Löve, framkvæmda-
stjóri SÍBS, hefur vakið athygli á
þessu í grein í nýjasta blaði sam-
bandsins, en setur, eðli málsins
samkvæmt, vissa fyrirvara fyrir
þeim tölum sem hann nefnir.
„Viðmið Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unarinnar (WHO), sem hún nefnir
glötuð góð æviár, sýna hvað hvert
prósentustig þýðir fyrir okkur
Íslendinga. Það er vissulega gild
spurning hvort við næðum árangri
í þessa veru ef við myndum verja
sömu upphæð til forvarna og lönd-
in í kringum okkur, eða með því að
þrefalda fjármagn til beinna for-
varna,“ segir Guðmundur.
Um helmingur þessa heilsufars-
skaða sem WHO gerir að umtals-
efni er á áhrifasvæði lífsstíls, og
hann má mæla í tugum ef ekki
hundruðum milljarða króna í tap-
aðri landsframleiðslu. Spurður um
hvað löndin í kringum okkur eru að
gera varðandi forvarnir segir Guð-
mundur hægt að líta til Norðmanna.
Þar í landi var sett fram heildstæð
stefna í ósmitnæmum sjúkdómum
árið 2013; eða hjarta- og æðasjúk-
dómum, sykursýki, langvinnum
öndunarfærasjúkdómum og krabba-
meinum. Dauðsföllum vegna þess-
ara sjúkdóma ætla Norðmenn að
fækka um 25% á næsta áratug hjá
fólki undir 75 ára aldri. Heimfært
upp á Ísland samsvarar það 130
mannslífum. „Það er vandfundin sú
aðgerð til björgunar mannslífa þar
sem svona tölur eru annars vegar,“
segir Guðmundur. - shá
Lækki sjúkdómabyrði Íslendinga um einn af hundraði gæti það eitt sparað milljarða árlega:
Minni sjúkdómabyrði sparar fljótt milljarða
M
er
ur
LÍFSSTÍLL Norðmenn ætla með heild-
stæðri forvarnastefnu að mennta þjóð-
ina í heilbrigði.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
UMHVERFI Gosmengunin frá Holu-
hrauni lagðist eins og hjúpur yfir
Reykjavík í logninu í gær.
Eftir hádegið var mistrið svo
mikið að fjöllin voru hulin móðu.
Hæstu gildi brennisteinsdíox-
íns mældust í Norðlingaholti en
mengunin var ekki svo mikil að
hún ógnaði heilsu fullhrausts
fólks. Hins vegar komst hún á það
stig að geta valdið óþægindum hjá
þeim sem eru með öndunarfæra-
sjúkdóma.
Samkvæmt upplýsingum Veð-
urstofunnar var það ekki einungis
gosmengun sem olli mistrinu, því
nokkuð mikið af svifryki mældist
í andrúmsloftinu og brennisteins-
vetnismengun frá Hellisheiðar-
virkjun.
Veðurstofan spáir fremur hægri
austlægri átt í dag og þá þok-
ast gosmengunin í vesturátt, yfir
Skagafjörð og Húnaflóa að Breiða-
firði.
- jme
Gosmengun frá Holuhrauni byrgir sýn í borginni:
Meiri loftgæði í dag
HULIN MÓÐU Mengunin í Reykjavík komst ekki á það stig í gær að hún ógnaði
heilsu fullhrausts fólks en olli óþægindum hjá þeim sem glíma við sjúkdóma í
öndunarfærum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR