Skessuhorn - 20.12.2011, Blaðsíða 90

90 ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER
„ Viltu ekki bara kíkja eft ir klukk­
an níu á þriðju dags kvöld ið. Þá ætti
ég að vera kom inn inn úr fjós­
inu,“ seg ir Helgi Björns son bóndi
á Snart ar stöð um þeg ar blaða mað­
ur fal ast eft ir við tali. „Mig renn ir
reynd ar í grun af hverju þú ert að
hringja. Rit stjór inn hef ur lengi haft
á huga á vísna gerð. Ætli við mun um
ekki bara spjalla mest um það.“ Það
varð einmitt raun in. Blaða mað ur
mæt ir á til sett um tíma og boð ið er í
eld hús ið. Helgi sest í sæti sitt, tek­
ur upp tó baks dós, opn ar, nær sér í
feng sem hann held ur á milli vísi­
og þum al fing urs um tíma en laum­
ar síð an í vör. Þá er kom inn tími til
að rekja garn irn ar úr Helga bónda
sem býr á samt syst ur sinni Hall dóru
Björns dótt ur og full orð inni móð ur
þeirra Guð rúnu Hann es dótt ur.
Vísna gerð in hófst í
Reyk holti
Á Háa felli í Skorra dal fæð­
ist Helgi árið 1955 en flyt ur með
fjöl skyldu sinni að Snart ar stöð­
um á þrett ánda ári. Hann var því
fermd ur í Lunda kirkju. Háa fell er
enn í eigu fjöl skyld unn ar og jörð­
in nýtt til beit ar. En fyr ir fjöru tíu
árum sett ist Helgi í lands próf í hér­
aðs skól an um í Reyk holti. Þá hófst
einnig sam búð hans með Braga,
ljóða og laga verði, eins og seg ir í
kvæð inu góða. „Ég var í lands prófi
vet ur inn 1970­71. Þar var þá með al
kenn ara Kjart an Sig ur jóns son org­
anisti. Hann var tölu vert að gera
vís ur. Mig lang aði til að geta svar að
og þar með hófst mín vísna gerð.“
Ekki voru áar Helga mik ið að gera
bög ur en mik ill á hugi var þó á vís­
um á heim il inu. Langamma fór
mik ið með vís ur og kvæði og þeim
sið er við hald ið, næst um hvern dag
og ekki allt heima til bú ið. „Ég man
nú ekki fyrstu vís una sem ég gerði í
Reyk holti en man þó eina sem var
ort vegna þess að téð ur Kjart an fór í
fram boð fyr ir Sam tök frjáls lyndra­
og vinstri manna.
Virð ist þér ei varn að alls,
vart þú kannt þér læti.
Hátt á lista Hanni bals
hef ur feng ið sæti.
Það skal tek ið fram að Kjart­
an kunni vel að meta vís una,“ seg ir
Helgi kank vís.
Anda gift in í Reykja vík
og árin í Vega gerð inni
Helgi var við loð andi heima þar
til árið 1977 að hann hef ur störf á
verk stæði Vega gerð ar inn ar í Borg­
ar nesi. Í fram haldi af því fer hann í
Iðn skól ann í Reykja vík til að nema
vél virkj un og hélt til hjá ömmu
sinni á með an. Á Vega gerð ar ár­
un um var eitt hvað ver ið að henda
vís um á milli sín en ekk ert var um
slíkt í Iðn skól an um „enda anda gift­
in í Reykja vík eins og hún er,“ seg ir
Helgi hlægj andi. Með al þeirra sem
Helgi kynnt ist þeg ar hann starf­
aði hjá Vega gerð inni var Sig ur­
geir Guð munds son bif reiða stjóri á
Drangs nesi. Þeir laum uðu stund­
um vís um, hvor að öðr um. Eitt sinn
var ver ið að ræða um konu eina þar
norð ur frá sem var ekki í hjóna­
bandi og átti jafn framt ó gifta dótt­
ur. Helgi seg ir þá við Sig ur geir:
Norð ur til þín kát ur kem,
kollu tæm um glað ir.
Verð ir þú, minn sama sem
seinna tengda fað ir.
„En þetta kom aldrei til fram­
kvæmda, hjá hvor ug um okk ar,“
seg ir Helgi bros andi „og við erum
báð ir ó kvænt ir enn. Hins veg­
ar fékk ég auð vit að svar við þess­
ari vísu sem ég man nú ekki í svip­
inn en aðra send ingu fékk ég frá
karli, við ann að tæki færi. Hann
hafði vant að vara hlut og ég sá um
að út vega hann. Eitt hvað gekk þó í
brös um að koma þessu sam an og þá
kom vísa frá Sig ur geir:
Undr un minni ei fæ lýst
okk ar hvíld er fórn að.
Hel vít ið hann Helgi víst,
hef ur þessu stjórn að.
Það var haust ið 1981 að Helgi er
send ur aust ur á Reyð ar fjörð af hálfu
Vega gerð ar inn ar. „Þeg ar ég kom til
baka var alltaf ver ið að pumpa mig
um hitt kyn ið svo ég á kvað að láta
nokk uð yfir því og kvað þetta:
Ást in seið ir, ork an þver,
eyk ur neyð in byrgði.
Einni leið ist eft ir mér
aust ur á Reyð ar firði.
Þetta var ekk ert skýrt nán ar
og ein hvern veg inn tókst mér að
standa af mér frek ari spurn ing ar.“
Starf að var hjá Vega gerð inni
fram til vors árið 1988. Eins var
ver ið að taka að sér ýmis verk, hér
og hvar. „Það varð þó minna úr því
en ætl að var. Búann ir köll uðu og
við systk in in tók um form lega við
bús for ráð um hér á Snart ar stöð um
árið 2000.“
Ort eft ir pönt un og
hag yrð inga kvöld
Helgi hef ur tölu vert búið til af
skemmti efni fyr ir þorra blót Lund­
dæl inga. Þá var eink um ver ið að
huga að ein hverju til að syngja.
„Það reynd ist mér nú frem ur erfitt
vegna við var andi lag leys is en þá
kom granni minn Ó laf ur Jó hann­
es son á Hóli mér til hjálp ar og við
höf um stutt hvorn ann an í þessu.
Svo var ég feng inn til að semja brag
fyr ir Hrepps mót Borg hrepp inga
sem hald ið var í Val felli í fyrra. Það
var mjög gam an. Ég hef hins veg­
ar ekki leng ur tölu á því hve mörg
hag yrð inga kvöld ég hef far ið á. Það
hef ur lík lega byrj að í Braut ar tungu
þar sem ég var feng inn til að út vega
mann skap til að kveð ast á, ef svo má
að orði kom ast. Ég er bú inn að vera
á tveim ur á þessu ári, svo dæmi sé
tek ið. En á á kveðn um tíma punkti
þótti það gam al dags og púka legt
að vera að yrkja, nú hef ur það sem
bet ur fer breyst. Ég hef ver ið á
Haust fagn aði fé lags sauð fjár bænda
í Dala sýslu nokk ur skipti, er sett ur
á þar á hverju hausti og nú í haust
var á kveð ið að nota gamla hrút inn
einu sinni enn.
Þó ýmsu hérna um sé breytt
sem auka skemmt un mætti.
Gamla bekkr ann enn þá eitt
árið nota mætti.
Í fyrra var mik il eft ir vænt ing
í Döl un um hverj ir myndu verða
hag yrð ing ar kvölds ins. Þeir reynd­
ust svo all ir vera nýir nema ég.
Um lið ið árið fyrra frá,
fólk beið lengi svars ins.
Sauð ur enn var sett ur á,
sök um holda fars ins.
Svo var hag yrð inga kvöld í Þver­
ár hlíð inni og kon urn ar þar voru
afar á nægð ar með hvern ig til tókst.
Vísna lest ur víst ei má
valda fólki hrell ing um.
Þetta fram tak, þörf er hjá
Þver ár hlíð ar­­­­­­­­KON UM
Þær héldu nátt úru lega að vís an
ætti að enda öðru vísi,“ seg ir Helgi
með stríðn is glampa í aug um, „ þessi
vísna gerð er köll uð rím fall og get­
ur oft kom ið skemmti lega út. Mér
dett ur í hug í því sam bandi vísa sem
varð til í Döl um árið 2010 þeg­
ar ver ið var að spá í hvaða ull ar flík
væri best að nota.
Föð ur land ið finnst mér best
flík in kost um þrung in.
Okk ur körl um kem ur verst,
að kuldi sæki á ­­­­­­­­­­HNJÁ­
KOLL ANA.
„Önn ur í svip uð um dúr. Það at­
vik að ist með þeim hætti að kýr
slengdi mér utan í horn á grind og
ég marð ist und an því á miðju læri.
Kona ein sem sagði að gott væri að
setja bakst ur með epla ediki á mar ið.
Þá datt mér eft ir far andi í hug:“
Ef mig plag ar þraut in þung
þigg ég ráð in vina.
Ed iks bakstra upp að ­­­­­­
all ar kval ir lina.
Það er svo á hag yrð ing ar kvöld um
að mað ur þarf að hæla sér ein hver
lif and is ó sköp og yrkja skæt ing um
sessu naut ana,“ seg ir Helgi og held­
ur á fram. „Í Döl um í haust var kona
ein sem ný lega er flutt í Borg ar fjörð,
Guð rún Jón ína Magn ús dótt ir, með al
þátt tak enda. Jó hann es Sig fús son var
eitt hvað að ýta mér í átt til henn ar
og ég kom mér nið ur á að ferð til að
nálg ast hana.“
Vilji ég fundi Ninnu ná,
nær tæk ast þá væri.
Að til henn ar ofan frá
eft ir vegi færi.
„Ég hef far ið á öll lands mót hag­
yrð inga frá ár inu 1996, utan eitt sem
hald ið var í Reykja vík árið 2010, þá
átti ég ekki heim an gengt. Það var
Sig urð ur Sig urð ar son sem dró mig
í þetta á sín um tíma. Á þetta fyrsta
mót, sem hald ið var á Núpi í Dýra­
firði, var far ið með rútu. Þeg ar stopp­
að var í Borg ar nesi í heim leið þakk­
aði ég fyr ir mig með þess um hætti:
Það skal virt til þakk læt is
það var líka greiði best ur.
Mig að hafa með ferð is
Í meiri hátt ar reisu, Vest ur.
Ort í dags ins önn
Blaða mann fýs ir að vita hvort
ýms ir at burð ir í dag legu lífi verði
ekki að yrk is efni og seg ir bónd inn
á Snart ar stöð um að svo sé. „Það
verða til vís ur af ó trú leg ustu til­
efn um. Sem dæmi kom ein í hug­
ann þeg ar ég var að moka rúll um
á vagn.
Hey á túni hirð ir fólk
og ham ast sem það get ur.
Kýrn ar því í mykju og mjólk
munu breyta í vet ur.
„ Þetta er svona smá upp rifj un úr
bú fræð inni. Kýrn ar komust einu
sinni í ný rækt ina, held ur kát ar, en
var ekki gef in kost ur á því næsta
dag. Þær tóku því afar illa. Á há degi
hímdu þær enn ó kát ar yfir þessu
ó rétt læti.“
Á Snart ar stöð um bóndi býr,
með brag ar hneigð ir rík ar
með fokvond ar og fúl ar kýr
fóstra sín um lík ar.
Dag inn eft ir hafði allt lag ast og
þá kom þessi vísa.
Brugð ið er á betri veg
bráð vel allt mér geng ur.
Ekki kýrn ar eða ég
eru í fýlu leng ur.
„Svo lent um við í því hérna að
tóf an beit fjög ur lömb svo þurfti að
af lífa þau. Það er mörg bú manns­
raun in.“
Ei til neins er allt mitt streð
ekki á nokkru bót in.
Bölv uð tóf an bít ur féð
og bú inn mjólk ur kvót inn.
Verð ur margt að yrk is efni
Ragn ar Ingi Að al steins son hef ur
gef ið út bók sem hann kall ar „Ekki
orð af viti,“ þar orti hann um mig
vegna holda fars ins.
Einn með kýr og kind ur býr
klár og skýr í hverju svari.
Úr sér dýr um óði spýr
ekki rýr í holda fari.“
Blaða mað ur hef ur á orði að
holda far ið hafi held ur breyst og
bónd inn rýrn að að und an förnu.
Þá er rifj að upp að á snjáld ursk inu­
síðu (face book) Helga var um ræða
„Mér hef ur lengi lík að best, að láta vís ur flakka“
Seg ir Helgi Björns son bóndi og hag yrð ing ur á Snart ar stöð um í Lund ar reykja dal
Helgi Björns son bóndi og hag yrð ing ur á Snart ar stöð um hér stadd ur í eld hús inu í Háa felli. Ljósm. Anna Lísa Hilm ars dótt ir.
Hér Helgi með eina góða á hag yrð­
inga kvöldi í Döl um. Ljósm. bae.
Hér er ver ið í Odd staða rétt með eina bú pen ing inn sem hann átti í rétt inni þetta
haust ið.