Skessuhorn


Skessuhorn - 25.04.2012, Blaðsíða 26

Skessuhorn - 25.04.2012, Blaðsíða 26
26 MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL Við Hít ará á Mýr um stend ur bær sem kennd ur er við hyl þann sem mark ar teng ingu ár inn ar við Akra­ ós sem aft ur er nokk urs kon ar af kimi Faxa flóa. Þetta er bær inn Skip hyl­ ur sem einn bæja á Ís landi ber það á gæta nafn. Skip hyl ur er stað sett­ ur í gamla Hraun hreppi sem af­ mark að ist um ald ir af Hít ará og Álftá sem renna frá vötn um í fjall­ múl un um í austri. Í dag eru gömlu hrepp arn ir á Mýr um auk Kol beins­ staða hrepps í nyrðri hluti af sveit­ ar fé lag inu Borg ar byggð. Í gamla Hraun hreppi hef ur á und an förn um árum átt sér stað eft ir tekta verð ný­ lið un í bú skap þar sem ný kyn slóð yngri bænda hef ur tek ið við af þeim eldri. Þessi þró un hef ur einmitt átt sér stað á Skip hyl. Þar stjórna nú búi þau Krist jana Guð munds dótt­ ir og Sig fús Helgi Guð jóns son og hafa gert frá árs byrj un 2009. Tóku þau við bú inu of for eldr um Krist­ jönu, þeim Guð mundi Þor gils­ syni og Lilju Jó hanns dótt ur, en ætt Guð mund ar hef ur búið á Skip hyl frá ár inu 1883. Sjálf ur eru Sig fús úr Borg ar nesi, en for eldr ar hans eru þau Guð jón Guð laugs son og Guð­ ríð ur Hlíf Sig fús dótt ir. Blaða mað ur Skessu horns gerði sér ferð vest ur í Skip hyl í vor blíð unni í síð ustu viku og hlýddi á við horf full trúa nýrr ar kyn slóð ar bænda á Mýr um. Naut grip ir meg in uppi stað an Und an far in ár hafa Sig fús og Krist jana stað ið fyr ir jafnri og þéttri end ur nýj un á hús um og vél bún aði á Skip hyls bú inu. Sjálft er land Skip­ hyls um 900 ha. Fjós ið hef ur ver­ ið stækk að frá því þau tóku við árið 2009 og er nú um 330 fer metr ar. Hönn un þess vek ur at hygli en þrjár burst ir setja skemmti lega svip á út­ lit fjóss ins. ,,Þeg ar við tók um við bú inu voru 26 kýr mjólk að ar. Við vild um auka við á höfn ina og höf um fjölg að kún um í 35. Okk ar stefna er sú að vera með um 50 mjólk­ andi kýr. Að auki erum við með alls 64 kálfa og geld neyti,“ seg ir Sig fús og bæt ir því við að einnig hafi þau nokkr ar kind ur. Meg in uppi stað an á bú fén aði Skip hyls eru hins veg­ ar naut grip irn ir. Í ný upp gerða fjós­ inu er nýr mjalta bás en að spurð um hvort hvarfl að hafi að þeim að fá sér mjalta þjón eða ,,ró bót“ eins og þeir eru gjarn an kall að ir, þá svör uðu Sig fús og Krist jana því til að ,, gamla lag ið“ hefði orð ið ofan á. Ekki sjá þau eft ir þeirri á kvörð un en fyrst var mjólk að í nýj um mjalta bás 10. des em ber 2010. Í hjá verk um sinn­ ir Sig fús, sem er vél virki að mennt, við gerð um og við haldi á bú vél um fyr ir sveit unga sína í gegn um Bún­ að ar fé lag Mýra manna. Erfitt að auka við kvót ann Sig fús og Krist jana eru sam mála um að erfitt sé fyr ir marga að hefja bú skap. Nær ó mögu legt sé að byrja frá grunni vegna þess fjár magns sem þurfi til að kaupa jörð, gripi, hús, kvóta, vél ar og að föng. ,,Það er ljóst að ein ung is á grunni ein hverra tengsla og sam komu lags við frá far­ andi á bú end ur á jörð get ur ný lið­ un átt sér stað. Hægt og bít andi geti síð an nýir eig end ur eign ast jörð og bú í sam komu lagi við fyrri eig end­ ur. Í okk ar til viki hjálp ar það til að for eldr ar mín ir ráku búið á und an okk ur,“ seg ir Krist jana en for eldr ar henn ar búa á fram í Skip hyl í nýju í búð ar húsi. Sig fús bæt ir því við að nú ver andi fyr ir komu lag á kaup um og söl um á greiðslu marki mjólk ur hamli veru lega stækk un mjólk ur­ kvót ans í Skip hyl. ,,Regl urn ar um til boðs mark að á mjólk ur kvóta sem sett ar voru vor ið 2010 eru ekki til þess falln ar að auð velda bænd um að stækka bú stofn inn. Í fyrsta lagi eru út boðs dag ar of fáir og í öðru lagi er papp írs vinn an of mik il. Sem dæmi dug ar ekki að leggja fram banka yf­ ir lit til stað fest ing ar á því að fjár­ magn sé til stað ar á banka reikn ingi þeg ar lagt er fram til boð. Leggja þarf fram sér stakt vott orð bank­ ans fyr ir því að pen ing arn ir séu til stað ar, vott orð sem bank inn rukk­ ar sér stak lega fyr ir. Síð an er til­ fellið, að ef taka á lán í banka vegna kaupa á mjólk ur kvóta set ur bank­ inn í lána samn ing hvaða verð lán­ taki á að bjóða í kvóta. Verð mynd­ un á mjólk ur kvóta er því í hönd um bank ans þeg ar svo ber und ir,“ seg­ ir Sig fús sem veit að fleiri bænd ur í stækk un ar hug leið ing um hafa sömu sögu að segja. „Skriffinsk an er bara of mik il og haml ar bænd um, sem hafa í nógu öðru að snú ast.“ Líf væn legt sam fé lag í sveit inni Fé lags líf ið í gamla Hraun hreppi og á Mýr um öll um er með góðu lífs­ marki. Þónokk ur end ur nýj un hef ur átt sér stað og á nokkrum bæj um eru til dæm is ung ar barna fjöl skyld­ ur í bú skap. Þetta set ur svip sinn á fé lags líf ið í sveit inni. Fé lags heim­ il ið Lyng brekka við Arn ar stapa er mið punkt ur inn. Þar eru reglu lega haldn ir mann fagn að ir og nú síð­ ast mynd ar leg Mýra elda há tíð sem hald in var í þriðja sinn. Við burð­ ir á borð við há tíð ina lað ar fólk að og á ætl uðu skipu leggj end ur Mýra­ elda há tíð ar inn ar að um 900 manns hafi kom ið að þessu sinni. Þar var Krist jana með sölu bás á samt mág­ konu sinni, Birnu Hlín Guð jóns­ dótt ur, þar sem til sölu voru sér­ stak ir „bjór vett ling ar“ er vöktu eft­ ir tekt margra gesta. Í vet ur var loks ung menna fé lag ið Björn Hít dæla­ kappi end ur vak ið í sveit inni og var að al fund ur einmitt hald inn í Skip­ hyl. Fé lag ið, sem áður var starf andi í Hraun hreppi, hef ur leg ið í dvala um hríð, en meiri á hugi er nú fyr­ ir starf semi þess. Í ár fagn ar fé lag ið t.d. ald ar af mæli eins og mörg önn ur ung menna fé lög á þess um slóð um og seg ir Sig fús, sem er í nýrri stjórn fé lags ins, að tíma mót un um verði fagn að með fjöl skyldu há tíð í sum­ ar. „Ætl un in er að halda há tíð ina í Hít ar hólmi við Hít ar vatn. Þetta er að sjálf sögðu á slóð um Björns Hít­ dæla kappa sem bjó þar sam kvæmt forn sög un um,“ seg ir Sig fús. Klukku steinn inn lað ar að for vitna ferða menn Þar sem Skip hyl ur er stað sett ur við enda veg ar ins rétt sunn an við Hít ará eiga fáir leið fram hjá bæn­ um ó líkt öðr um bæj um sem stað­ sett ir eru við hring­tengi veg ina nokk uð sunn ar á Mýr um. Þó kem­ ur fyr ir að ferða menn eigi leið vest­ ur í Skip hyl og þá oft ast í sama til­ gangi að skoða svo kall að an Klukku­ stein. Um er að ræða stórt og mik­ ið bjarg sem stað sett er við ár bugðu stutt frá nýju húsi for eldra Krist­ jönu. Skip hyls fólk á ætl ar að bjarg ið séu nokk ur tonn að þyngd. Bjarg ið ligg ur á klöpp og er, eins og mynd af því hér á síð unni gef ur til kynna, nokk uð úr sveit sett. Má ætla að í um brot um síð ustu ís ald ar, sem vís­ inda menn telja að hafi end að fyr ir um 10.000 árum, hafi ís ald ar jök ull­ inn skil að af sér bjarg inu á nú ver­ andi stað. Nafn sitt dreg ur bjarg ið af ein kenni leg um hljómi sem ómar þeg ar það er bar ið utan með grjóti. Minn ir hljóm ur inn á klukkna hljóm. Í Skip hyls för sinni fékk blaða mað­ ur að berja Klukku stein inn, bæði með aug um sín um og grjóti, og get ur hann stað fest að bjarg ið er hið mesta furðu verk og vitni um að veg ir nátt úr unn ar koma sí fellt á ó vart ­ ekki síst á Mýr um. Bænda starf ið er hug sjóna starf Að spurð um bænda starf ið al­ mennt segja Sig fús og Krist jana að það sé mik il vinna en þó á nægju leg. Sig fús, sem ekki hafði unn ið í sveit áður en hann kynnt ist Krist jönu, seg ir bænda starf ið það besta sem hann hafi kom ist í. Al mennt séð eru þau á sátt um að við mót til bænda sé al mennt gott en við ur kenna á móti að marg ir ein stak ling ar í þétt býl inu geri sér ekki nægj an lega grein fyr ir hve mik il vinna er lögð í að stunda bú skap. Þau gera sér grein fyr ir því að ýms ar breyt ing ar eru í burð ar­ liðn um í land bún að ar kerf inu á Ís­ landi og þá helst ef til ESB að ild­ ar lands ins kem ur. Bæði eru and­ víg þeirri veg ferð. „Hjá bænd um hef ur þrengt að und an far in ár. Öll að föng hafa hækk að veru lega t.d. olía, á burð ur og fóð ur. Þess ir þætt­ ir telja meira en helm ing af út gjöld­ um bænda. Hins veg ar er eng inn upp gjaf ar tónn hjá okk ur frek ar en flest um öðr um. Okk ar vilji stend­ ur til að stækka búið og við horf um björt um aug um til fram tíð ar inn ar,“ seg ir Skip hyls fólk að end ingu. hlh Bænda starf ið er hug sjóna starf - segja Krist jana Guð munds dótt ir og Sig fús Helgi Guð jóns son bænd ur í Skip hyl á Mýr um Krist jana Guð munds dótt ir og Sig fús Helgi Guð jóns son við Skip hyl inn sjálf an. Bær inn Skip hyl ur á Mýr um. Fyr ir utan fjós ið í Skip hyl. Á mynd inni er heim il is hund ur inn Mirra. Þeir eru ó fa ir kálfarn ir í fjós inu á Skip hyl. Sig fús sýndi blaða manni hvern ig klingja ætti í Klukku stein in um. Fjær er Hít ará og enn fjær Kol bein staða fjall og Fagraskóg ar fjall. Bjór vett ling- arn ir eft ir- tekta verðu sem prýddu sölu bás Krist jönu og mág konu henn ar á Mýra elda- há tíð inni á dög un um.

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.