Skessuhorn - 28.11.2012, Qupperneq 76

76 MIÐVIKUDAGUR 28. NÓVEMBER 2012
Skessu horn veitti því at hygli fyrr í
haust þeg ar ung um tækni fræð ingi
frá Lind ar holti í Döl um, Krist jáni
Finni Sæ munds syni, var veitt sér­
stök við ur kenn ing frá Rio Tinto
Alk an fyr ir að benda á fram úr skar­
andi lausn á erf iðri þraut sem upp
kom í stækk un ar verk efni ál vers ins í
Straums vík. Hér seg ir hann okk ur
frá því hvern ig hug mynd in vakn­
aði, á huga mál un um sín um og tæki­
fær un um sem hann hef ur feng ið frá
því hann hóf störf hjá Ístaki fyr ir
nokkrum árum.
Dóra og
að stoð ar menn irn ir
„Það var snemma sem ég fékk
á huga á vél um og tækj um en einnig
hef ég alltaf haft mjög gam an að
raun grein um. Ég út skrif að ist af
nátt úru fræði braut frá Fjöl brauta­
skóla Vest ur lands á Akra nesi og fór
í fram hald inu í vél­ og orku tækni­
fræði við Há skól ann í Reykja vík.
Nám ið þótti mér afar heill andi og
há skóla ár in voru einn skemmti leg­
asti tími lífs míns. Tvisvar sinn um
tók ég til að mynda þátt í Hönn­
un ar keppni verk fræði nema Há­
skóla Ís lands og vann þá keppni
í bæði skipt in. Keppn in lýs ir sér
þannig að sett er upp þrauta braut
og er verk efni kepp enda að smíða
tæki sem leys ir hana. Í regl um Há­
skóla Ís lands seg ir hins veg ar að
einn í lið inu verði að vera úr HÍ svo
við feng um kær ustu mína, sem þá
lagði stund á fé lags ráð gjöf við Há­
skóla Ís lands, til að vera með okk­
ur í liði og nefnd um það „Dóra og
að stoð ar menn irn ir.“ Í seinna skipt­
ið sem ég tók þátt feng um við síð an
líf fræð ing til þess að skrá sig með
okk ur í liði til þess að upp fylla þetta
skil yrði.“
Krist ján Finn ur út skrif að ist sem
tækni fræð ing ur frá Há skól an um í
Reykja vík um ára mót in 2009­2010
en úti lok ar þó ekki á fram hald andi
nám síð ar. Verk taka fyr ir tæk ið Ístak
bauð hon um starf skömmu eft ir út­
skrift og var hans fyrsta verk efni að
setja upp varma stöð uppi á Hell is­
heiði. „Ég fór þang að upp eft ir sem
tækni mað ur en af ýms um á stæð­
um æxl að ist það þannig að ég varð
fljót lega gerð ur stað ar stjóri yfir
verk inu. Það er afar ó vana legt að
fá jafn mikla á byrgð strax í upp hafi
starfs fer ils ins svo þetta var tölu­
verð á skor un fyr ir mig. Verk ið tók
alls tíu mán uði og það voru tekn­
ir ansi marg ir 16 tíma vinnu dag ar
á þessu tíma bili. Með hjálp góðra
manna hafð ist þetta þó allt sam an
og mér tókst að skila af mér þokka­
legu verki," seg ir Krist ján.
Neit aði að skrifa
að ferða lýs ingu
Krist ján seg ir þetta fyrsta verk efni
hafa ver ið mik il væg an stökk pall en
yf ir menn hans inn an fyr ir tæk is ins
veittu því at hygli hversu vel hann
skil aði því af sér. Í fram hald inu
var hann send ur í Straums vík þar
sem hann sinn ir fram leiðslu stýr­
ingu í stækk un ar verk efni ál vers ins.
Það var þar sem kom upp sú erf iða
þraut sem Krist ján fékk síð ar við­
ur kenn ingu fyr ir að leysa. „Verk ið
sem við vor um þá að vinna gekk út
á að reka þrjú hund ruð milli metra
breið stál rör und ir kerskálana, sem
eru um 22 metr ar á breidd, til að
mynda lagna leið fyr ir há spennu­
kapla. Und ir rör un um var hins veg­
ar klöpp sem ýtti tveim ur þeirra of
ná lægt steyptu plöt unni í skál an um.
Því skap að ist sú hætta að ef ál læki
úr kerj un um og á gólf ið gæti mynd­
ast það mik ill hiti að kapl arn ir gætu
skemmst. Verk efn ið fólst þannig í
því að laga þetta," út skýr ir hann.
Verk kaup inn, Rio Tinto Alc an,
og verk fræði stof urn ar komu með
þá lausn að fara inn í kerskál ann,
saga upp gólf ið í kjall ar an um, moka
jarð veg in um upp og lækka þannig
rör in. „ Þetta hefði kraf ist mik ill ar
vinnu við mjög hættu leg ar að stæð­
ur. Bæði var hætta á að ál læki nið ur
sem þá gæti brennt starfs menn en
einnig er mik ið raf magn í straum­
leiður un um sem liggja eft ir kjall ar­
an um og því hætta á að menn gætu
feng ið raf lost. Sem fram leiðslu­
stjóri er það með al ann ars í mín um
verka hring að skrifa að ferða lýs ingu
þar sem kem ur fram hvern ig verk­
ið verð ur unn ið og hvern ig kom­
ið verð ur í veg fyr ir að slys verði á
mönn um. Ég sagði strax frá upp­
hafi að ég myndi ekki út búa þessa
að ferða lýs ingu þar sem menn yrðu
jafn ber skjald að ir í jafn lang an tíma,
en verk ið átti að taka þrjár vik ur. Ég
lagði því til aðra að ferð."
Betri lausn í alla staði
Á fyrsta fundi var til laga Krist jáns
al gjör lega blás in út af borð inu. Hin
að ferð in hefði ver ið sam þykkt og
hon um var sagt að eyða ekki meira
púðri í þetta. Yf ir mað ur hans,
Guð mund ur Þórð ar son stað ar­
stjóri Ístaks í Straums vík, stóð hins
veg ar á vallt með Krist jáni og sendi
í kjöl far ið form legt bréf þess efn is
að Ístak tæki ekki þátt í þessu verk­
efni nema ör yggi starfs manna yrði
tryggt. „Þá fóru menn að skoða
aðra mögu leika til þess að tryggja
ör yggi starfs manna, með al ann ars
að smíða timb ur skýli yfir menn ina
til þess að verja þá. Á fundi sem var
boð að ur til að ræða þetta skýli varp­
aði ég aft ur fram minni hug mynd.
Ég sagði að það væri til önn ur að­
ferð þar sem menn þyrftu ekki að
vinna við þess ar hættu legu að stæð­
ur, hægt væri að vinna þetta utan
frá og að auki væri hún mun ó dýr­
ari. Nú fóru hjól in fyrst að snú­
ast og ég var beð inn að gefa verð
í þessa fram kvæmd. Í ljós kom að
þessi að ferð spar aði verk kaupa þrjár
millj ón ir, verk efn ið tók mun styttri
tíma, eða eina viku í stað þriggja, og
starfs menn þurftu ekki að vera eins
ber skjald að ir fyr ir hættu."
En í hverju felst þessi lausn?
„Vanda mál ið var að ef álleki yrði
kæm ist varm inn úr ál inu nið ur í
gegn um steypuna sem síð an gæti
brennt kaplana. Mín lausn fólst í
því að fóðra rör ið og búa þannig til
plast rör inni í stál rör inu. Þessi að­
ferð er vel þekkt og er til að mynda
mik ið not uð í frá veitu lögn um.
Á stæð an fyr ir því að ég þekki þessa
að ferð er sú að ég vann hjá Orku­
veitu Reykja vík ur sem sum ar starfs­
mað ur í þrjú ár, með al ann ars við
eft ir lit og rann sókn ir á frá veitu­
kerf um.
Verk ið felst í því að mjúk ur gler­
trefja styrkt ur pólý ester sokk ur er
blás inn í gegn um rör ið, þrýsti­
lofti síð an dælt inn í hann svo
hann þrykk ir sig út í rör ið og svo
er út fjólu blátt ljós dreg ið í gegn
svo hann harðni. Þannig mynd­
ast hörð plast pípa inni í stál rör inu.
Plast leið ir afar illa varma og stopp­
ar því varma flutn ing inn inn í rör­
ið og kem ur í veg fyr ir að kapl arn­
ir brenni. Þetta var í alla staði betri
lausn," seg ir hann á kveð inn.
Vill fram leiða líf dísil
á Ís landi
Yf ir menn Krist jáns voru á nægð ir
með að hann skyldi hafa þrjóskast
við, eins og hann orð aði það sjálf ur,
og bent á betri lausn. Eins og hon­
um hef ur lengi ver ið tamt þá hugs­
aði hann út fyr ir kass ann og fann
lausn af allt öðr um toga en upp­
runa lega var lagt upp með. Því var
á kveð ið að veita hon um við ur kenn­
ingu. „Ég veit ekki til þess að við líka
við ur kenn ing hafi áður ver ið veitt í
Straums vík en mér þótti þetta afar
gott fram tak hjá Rio Tinto Alc an.
Þetta virk ar mjög hvetj andi fyr ir
menn til þess að koma með ör ugg­
ari lausn ir og ég tala nú ekki um ef
þeir spara pen inga í leið inni. Ég er
afar þakk lát ur fyr ir að hafa feng ið
þessa við ur kenn ingu og hef ur hún
mikla þýð ingu fyr ir mig."
Þetta er þó ekki í fyrsta skipti
sem Krist ján hugs ar út fyr ir kass­
ann, eins og sagt er, og viðr ar hug­
mynd sem öðr um gæti þótt fram­
andi. Loka verk efni hans í há skól an­
um fjall aði til að mynda um fram­
leiðslu á líf dísil hér á landi, það
er díselol íu fram leidd úr jurta ol­
íu. „Ég hef mik inn á huga á því að
reyna að búa til störf úti á landi. Að
mínu mati er það lífs spurs mál fyr­
ir lands byggð ina að til verði fjöl­
breytt ari störf sem krefj ast há skóla­
mennt un ar og það sem ég sá fyr­
ir mér með fram leiðslu á líf dísil er
að upp myndu spretta verk smiðj ur
víða um land, til dæm is vegna þess
hversu dýr flutn ing ur inn gæti ann­
ars orð ið. Í tengsl um við þetta verk­
efni mitt komst ég að því að Akki­
les ar hæll inn í fram leiðsl unni hér á
landi er repjan sem menn hafa ver­
ið að nota, hún er ein fald lega ekki
nógu góð. Ég fór því að leita að
annarri plöntu og fór í kjöl far ið að
flytja inn plöntu sem kall ast Ak ur­
doðra og hef ver ið að gera til raun ir
með hana. Fyrsta árið kom mjög vel
út og við fram leidd um tölu vert af
fræj um sem inni héldu líf dísil. Hins
veg ar hef ur geng ið brös ug lega að fá
styrki í þetta verk efni og það hef­
ur því ekki ver ið á flugi und an far ið.
Ég tel mögu leik ana þó vera til stað­
ar og fram leiðsl an lof ar góðu."
Hjart að er úti á landi
Að spurð ur um önn ur á huga­
mál seg ist Krist ján vera for fall inn
jeppa dellu karl með ann að gælu­
verk efni í skúrn um. „Ég hef ver­
ið að dunda mér við að smíða mér
bíl, Willys­ jeppa, síð ustu fimm árin
en ég reif hann al veg í sund ur og er
bú inn að breyta hon um fram og til
baka. Hann er al veg að verða klár.
Þess á milli er ég með Land Cru iser
jeppa sem ég nota dags dag lega til
þess að fara í jeppa ferð ir. Topp ur­
inn á minni til veru er að ferð ast um
há lendi Ís lands og keyra um jöklana
í fal legu veðri á vet urna."
Eins og áður sagði hef ur Krist­
ján mik inn á huga á því að sjá sveit­
ir lands ins styrkj ast. „Eins og þetta
er í dag þá þurfa búin alltaf að vera
stærri og stærri til þess að vera arð­
bær, í kjöl far ið fækk ar fólk inu í
sveit inni, fé lags líf ið minnk ar og
skól ar lenda í vand ræð um. Þetta er
keðju verk un sem erfitt er að stoppa
ef það á að eins að treysta á land bún­
að inn. Það þarf að reyna að koma
upp meiri vinnslu og helst störf um
fyr ir há skóla mennt að fólk sem get­
ur þá flutt aft ur út á land. Eins og
ég segi, hjart að mitt er alltaf úti á
landi," seg ir þessi kraft mikli ungi
mað ur að lok um. ákj
Hef ur alltaf hugs að út fyr ir kass ann
Rætt við Krist ján Finn Sæ munds son, tækni fræð ing úr Döl un um
„Topp ur inn á minni til veru er að ferð ast um há lendi Ís lands og keyra um jöklana í
fal legu veðri á vet urna."
Krist ján Finn ur Sæ munds son.
Hér er Krist ján á samt unn ustu sinni Dóru Guð laugu Árna dótt ur fé lags ráð gjafa.
Um vaf inn ak ur doðru með Lind ar holt ið í bak grunni.