Skessuhorn - 28.11.2012, Qupperneq 94

„Mér þykir notalegt að koma inn í kirkjur ef þær eru mannlausar.“
Úr nýrri skáldsögu Gyrðis Elíassonar, Suðurglugganum
„Yss, ég vissi alltaf að það var í honum ónáttúra.“
Brot úr Töfrahöllinni, nýrri skáldsögu eftir Böðvar Guðmundsson
Helvíti er annað fólk, sagði óþekktur vitr­
ingur. Hann hefur hugsað málið vel áður en
hann komst að niðurstöðu.
eru ekki allir í stuði?
Vinur minn sem á húsið býr erlendis, nánar
tiltekið í Þýskalandi. Hann hringir einstöku
sinnum í mig og segist vera með heimþrá
og kannski komi hann og heimsæki mig í
sumar. Þótt hann eigi að sjálfsögðu fullan
rétt á að koma í sitt eigið hús, þá reyni ég
heldur að draga úr honum með þetta, segi
að veðrið í vor hafi verið alveg ömurlegt, og
allir helstu veðurfræðingar spái arfalélegu
sumri. Ég vona að það dugi, hann hefur
alltaf átt erfitt með kuldann hérna.
Það kemur fyrir að ég skrifa henni bréf á rit­
vélina, löng bréf sem ég set síðan í umslög
og ek með yfir í þorpið. Ég er einn af þeim
síðustu sem skrifa venjuleg sendibréf í þess­
um heimi. En í hvert skipti sem ég er kom­
inn að pósthúsinu hætti ég við að fara með
umslagið inn. Ég geymi öll umslögin hér
í kommóðu, þau eru með fullri áritun og
vantar bara frímerkin. En svo er hún kannski
flutt fyrir löngu, og þá hefði ég hvort sem er
fengið þau í hausinn aftur.
Fréttirnar frá Sýrlandi fara langt með að
klára alla lífstrú af tankinum. Eiginlega eru
bara nokkrir dropar eftir af henni. Mað ur­
inn gengur ekki fyrir olíu, hvað sem Banda ­
ríkjamenn halda.
Ég sé alltaf fleira og fleira fólk í hinum hús­
unum. Sem betur fer er það yfirleitt ekki alla
vikuna, bara um helgar. Mín vegna mættu
vera helgar á tveggja vikna fresti.
ætla bráðum að skreppa á
kaffihúsið
Það er niður frá sjónum þegar ég geng út
þetta kvöld, búin að vera ylgja í nokkra daga
og enn súgar frá honum. Þanglykt berst að
vitum. Ég fer malarstíginn sem liggur alveg
ofan á sjávarbakkann, og sest þar á brúnina
einsog ég er vanur að gera. Himinninn er
dökk grár. Þó er svo bjart að ef ég væri með
bók gæti ég sennilega lesið. En ég hef enga
bók, nema þá sem er í höfðinu á mér og
tregð ast við að koma í heiminn.
Þegar ég ætla inn í búðina í þorpinu einn
daginn, er ég stöðvaður af manni á miðjum
aldri. Hann er í bláum smekkbuxum eins og
amerískur bóndi og með rauðleitan höku­
topp. Hann ávarpar mig, röddin er rám, líkt
og smásteinar núist saman í munni hans.
Ég hef heyrt svipað surg í fjörumöl þegar
sjórinn gjálpar við ströndina í lygnu veðri.
Í forngrískum mælskuskólum höfðu menn
steinvölur undir tungunni til að þjálfa sig í
skrautmælgi, en þessi maður kemur beint að
efninu.
„Þú ert rithöfundur?“
„Ætli það ekki,“ svara ég.
„Rithöfundar eru vonlaust fólk.“
„Alveg hárrétt,“ segi ég.
„Vitavonlaust.“
„Einsog talað út úr mínu,“ segi ég.
Hann horfir á mig, líkt og hann sé stein­
hissa á að ég skuli taka undir orð hans.
Ekki veit ég af hverju hann taldi sig þurfa
að segja mér það sem ég hef lengi vitað.
Hann stendur eftir á tröppunum þegar ég
fer loks inn til að kaupa haframjölið & kaff­
ið & uppþvottalöginn & súkkulaðikexið
& bök uðu baunirnar & klósettpappírinn
& allt það sem fólk kaupir þegar það fer í
búð. Þegar ég kem aftur út er maðurinn í
smekk buxunum horfinn. Vonandi líður
hon um eitthvað skár. Kirkjan í þorpinu er
með grænu þaki, hún er frekar falleg þar
sem hana ber við fjallið með jökulbungunni.
Kannski geng ég þangað á eftir. Mér þykir
nota legt að koma inn í kirkjur ef þær eru
mann lausar.
Mamma og afi voru eins ólík og dóttir og
faðir geta verið. Hún var einbirni og fallegri
en flestar konur og hafði aldrei séð aðra
einkunn en ágætiseinkunn í skóla, enda tók
hún stúdentspróf átján ára gömul og var
boðinn styrkur til Bandaríkjanna.
Þetta var auðvitað áður en ég fæddist en
hún sagði mér stundum frá því, sérstaklega
þegar mér gekk illa í skólanum. En afi
lagði blátt bann við því að hún færi til
Bandaríkjanna því þar voru kommúnistar
og negrar ofsóttir, sagði hann. Svo þessi
unga og fríða og gáfaða dóttir hans giftist
þess í stað hinum ofursiðfágaða föður mín­
um sem var af göfugustu ættum landsins
í báðar ættir og hefði getað skreytt sig
með minnst sjö sænskum og dönskum og
enskum ættarnöfnum, gott ef ekki eini
Íslendingurinn sem nokkru sinni hefur
feng ið grunnmenntun sína í Eton. Og hét
auk þess Edvard Malmholm. Íslenska nafna­
löggjöfin hefur trúlega bannað foreldrum
hans að láta hann heita Edward. Tvöfalt vaff
var talið óþjóðlegt. Malmholm gekk af því
að það var komin hefð á það. Eins og Thors
og Zoëga.
„Mamma þín átti upphaflega að heita
Rósa Lúxembúrg,“ sagði afi mér. „En prest­
skepnan neitaði að skíra hana því nafni, en
hann gat ekki komið í veg fyrir að hún héti
Olga. Olga Jósepsdóttir.“
Þess vegna heiti ég Jósep Malmholm.
Sameiginlegt öllum þessum fínu ættum
hans pabba var að þær voru staurblankar.
Fóru allar á hausinn ýmist í kreppunni
miklu eða í dýrtíðinni eftir seinni heims­
styrjöld. Mamma giftist því ekki til fjár, en
kannski giftist hún pabba til að hefna sín
á afa af því að hann vildi ekki leyfa henni
að fara til Bandaríkjanna. Líklega hefur
samt fínu ættunum hans pabba ekki líkað
ráðahagurinn. Ég var að minnsta kosti orð­
inn rígfullorðinn þegar ég áttaði mig á því
að ég þekkti ekki eitt einasta skyldmenni í
föðurætt.
Hann pabbi minn, já. Friður sé með hon­
um. Aldrei hef ég kynnst svo kurteisum og
fáguðum manni. Umgekkst alla af sömu
fjarlægu hlýju, lagði aldrei illt til nokk urs
manns og var svo agaður í tali að undrum
sætti, hvort heldur var í orðavali eða fram­
burði. Gárungarnir sögðu að hann talaði
íslensku með Oxfordframburði. Mér var
stundum strítt á því. Krakkar í nágrenninu
hermdu eftir honum. Settu stút á munninn
og sögðu: „Oúw, þetta er afar sérkennilegt.
Mjög svo. Kærar þakkir.“
Þau keyptu hús í skuld við Garðastræti
og hann þýddi skjöl og leiðarvísa og kenndi
ensku við Verslunarskólann og Háskólann.
Var hinn fullkomni eiginmaður, sögðu allir
– nema afi.
„Þetta er yfirstéttarpempía,“ sagði hann.
Með yfirstéttarpempíunni eignaðist
mamma svo okkur bræðurna með rúmlega
árs milli bili. Og þvílíkt millibil. Sigurjón
Alex a nder var úr öðru efni en ég, fallegra
barn hafði enginn séð og annar eins bráð­
þroski var óþekktur á byggðu bóli. Hann
var orðinn fluglæs þegar hann var fjögurra
ára. Á því lék enginn vafi að hann mundi
leggja undir sig heiminn líkt og nafni hans.
Ég var níu ára og tæplega læs þegar pabbi
flutti úr húsinu í Garðastræti til vinar síns
sem bjó í enn stærra húsi við Laufásveg. Við
bræðurnir og mamma héldum áfram að eiga
heima í húsinu við Garðastræti en það var
allt of dýrt fyrir okkur því mamma hafði
bara stúdentsprófið og vann á skrifstofu
hjá Ford­umboðinu og fékk auk þess fyrir
náð eða kunningsskap eða hvort tveggja að
kenna ensku við Iðnskólann.
Mamma grét og vinir og vandamenn voru
alveg í rusli og hvísluðust á um að pabbi
hefði komið út úr skápnum. Allir hvísluðu
– nema afi.
„Yss, ég vissi alltaf að það var í honum
ónátt úra,“ sagði hann. „Maður þekkir
sódóm ista á augnaráðinu. Augun í þeim
liggja dýpra en í öðru fólki.“
Það var haust og það var rigning alveg eins
og í kvikmynd þegar fólk ratar í ógæfu.
Gyrðir Elíasson. Ljósm. Einar Falur Ingólfsson.
Böðvar Guðmundsson. Ljósm. Friðþjófur Helgason.
BÓKAFRÉTTIR UPPHEIMA 2012