Frjáls verslun - 01.02.2013, Blaðsíða 29

FRJÁLS VERSLUN 2. 2013 29
sem­keypti­hlutabréfin­í­Granda­af­Reykja-
víkurborg. Það voru þó alls ekki fyrstu
hugmyndir hans á þessu sviði. Árni var
framsýnn þegar hann stýrði nefnd um
einkavæðingu eða breytt rekstrarform
ríkis fyrirtækja. Þessi nefnd var stofnuð árið
1977. Nokkrar hugmyndir hennar fylgja
hér á eftir, en þegar þær komu fram voru
þær á undan sinni samtíð. Nefndin lagði
m.a. til: Landssmiðja: Rekstri fyrirtækisins,
sem ríkisfyrirtækis, skyldi hætt, það selt, og
fjármunir nýttir til annars. Siglósíld: Ríkið
stofnaði hlutafélag um reksturinn og seldi
að því búnu meirihluta aðilum, sem vildu
standa saman um reksturinn, eða að hrein
eign fyrirtækisins yrði seld aðilum, sem
vildu stofna félag um kaup og rekstur þess.
Ferðaskrifstofa ríkisins: Starfseminni verði
komið úr umsjón ríkisins.
Fyrirgreiðslu við ríkisstarfsmenn verði
fyrir komið með öðrum hætti. Miðlun
gistihúsnæðis verði verkefni sérstakrar
bókunarmiðstöðvar, með þátttöku hags­
munaaðila,­sem­hefðu­áhuga­á­samstarfi­á­
þessum vettvangi. Þeim hluta af starfsem­
inni, sem fólginn er í eigin hópferðum og
rekstri Edduhótela, ætti að vera hægt að
koma í hendur einkaaðila. Ríkið gæti og
stofnað til hlutafélags um þennan rekst­
ur,­t.d.­með­starfsfólki­fyrirtækisins­o.fl.­
Bifreiðaeftirlitið: Gert var ráð fyrir mun
rækilegri skoðun ökutækja en verið hafði.
Er þar talað um skoðun, a.m.k. að hluta til
hjá verkstæðum, er valda muni eigendum
ökutækja minni fyrirhöfn. Slippstöðin:
Ríkið seldi hlutabréf sín í Slippstöðinni hf.
Akureyri. Minnihluti nefndarinnar vildi
óbreytta eignastöðu ríkisins. Flest gekk
þetta eftir þótt síðar yrði.
KvótaKerfið
Enn­er­klifað­á­því,­að­útgerðarmenn­hafi­
fengið kvótann á silfurfati, endurgjalds­
laust. Sumir eiga eingöngu við þá út­
gerðar menn, sem fengu úthlutað veiðirétti
við fyrstu úthlutun, í ársbyrjun 1984, á
grundvelli veiðireynslu undanfarandi
þriggja ára og svo aftur og aftur þegar lög
með takmarkaðan gildistíma voru endur­
nýjuð. Aðrir eiga við alla útgerðarmenn í
dag, án tillits til þess hvort veiðiheimild­
irnar,­sem­úr­er­spilað,­hafi­að­einhverju­
eða öllu leyti verið keyptar á markaði. Við
sem stöndum að Vogun hf. teljum okkur
hafa goldið íbúum Reykjavíkur og Haf­
narfjarðar fullt verð fyrir þær veiðiheimildir,
sem rekja má til viðskiptanna við þá á sínum
tíma, og að líta verði svo á, að seljendur
hafi­verið­í­fullum­rétti­til­að­selja­umrædd­
réttindi.
Annað mál er vissulega, að bagaleg
óvissa hefur ávallt verið um, í hverju þau
réttindi hafa verið fólgin, og kannski var
það­þess­vegna­sem­verð­á­aflaheimildum­
á­fyrstu­árum­kvótakerfisins­var­svo­afar­
lágt í samanburði við það, sem síðar varð.
Frá þessum viðskiptum var gengið áður
en upp rann árið 1990, þegar fyrst kom
ákvæði­í­lögum­um­fiskveiðistjórnun,­
að úthlutun veiðiheimilda samkvæmt
lögunum myndaði „ekki eignarrétt eða
óafturkallanlegt­forræði­einstakra­aðila­yfir­
veiðiheimildum“. Fyrir nokkrum árum var
við sérstaka skoðun komist að því, að frá
því­að­kvótakerfið­var­upp­tekið­hefðu­orðið­
eigendaskipti­að­um­80%­aflaheimilda.­
Við uppgjör í dag væri talan vissulega
hærri.­Hvað­varðar­aflaheimildir,­sem­
Granda var síðast úthlutað, telst mér svo
til, að í hæsta lagi 3,7% hlutafjárins séu í
eigu­aðila,­sem­geti­hafi­setið­að­útdeiling-
unni í ársbyrjun 1984. – Það hafa ekki allir,
sem­hafa­yfirgefið­kvótakerfið,­eftir­að­hafa­
notið fyrstu úthlutunarinnar, farið út með
„fullar hendur fjár“. Sumir urðu gjaldþrota.
árni viLhjáLmsson
„Ég hef á tilfinning­
unni að hinn dæmi­
gerði íslenski for­
stjóri sé fremri er­
l endum kollegum
sínum um húsbónda­
hollustu og að mjög
einfalt umbunarkerfi
dugi til að virkja
hann til fulls.“