Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2009, Page 15

VÍSINDAÞING SKÍ/SGLÍ
FYLGIRIT 59
mín (bil 10-320) og legutími var að jafnaði 1 dagur (miðgildi, bil
0,5-26). Algengustu vefjagreiningar voru ósérhæfðar breytingar
(41%), meinvörp lungnakrabbameins (22%) og sarklíki (12%).
Helstu fylgikvillar voru skurðsýkingar hjá 6 sjúklingum (2,5%),
hæsi vegna raddbandalömunar hjá 4 (1,7%) og blæðingar (>500
ml) hjá 3 sjúklingum (1,3%). Tvö dauðsföll urðu innan 30 daga
(0,8%); annað vegna blæðingar í aðgerð frá æxli sem óx ífarandi í
ósæðarboga og hitt vegna pseudomonas lungnabólgu 11 dögum
frá aðgerð.
Ályktun: Miðmætisspeglunum fer fjölgandi á íslandi, sérstak-
lega í tengslum við stigun lungnakrabbameins. Rannsóknin er
örugg með lága tíðni fylgikvilla.
E-22 Brottnám á lungnameinvörpum krabbameins í ristli
og endaþarmi
Halta Viðarsdóttir', Páll Helgi Möller2, Jón Gunnlaugur Jónasson3'4, Tómas
Guðbjartsson1-4
’Hjarta- og lungnaskurðdeild, 2skurðlækningadeild, 3rannsóknarstofa í
meinafræði, Landspítala, Væknadeild Háskóla íslands
hallavi@landspitali.is
Inngangur: Krabbamein í ristli og endaþarmi er þriðja algengasta
krabbameinið á íslandi og tæplega helmingur sjúklinga deyr úr
sjúkdómnum. Fjarmeinvörp greinast oftast í lifur og lungum og
er stundum hægt að fjarlægja þau með skurðaðgerð. Árangur
aðgerða á lungnameinvörpum hefur verið umdeildur. Ekki er
vitað um árangur þessara aðgerða hér á landi og er markmið
rannsóknarinnar að bæta úr því.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum sjúk-
lingum sem gengust undir læknandi brottnám á lungna-
meinvörpum frá ristil- eða endaþarmskrabbameini á íslandi frá
1984 til 2008. Kannaðar voru ábendingar, fylgikvillar aðgerða
og lifun (hráar tölur). Útreikningar miðast við 31. janúar 2009 og
var meðaleftirfylgni 41 mánuður.
Niðurstöður: Gerðar voru 32 aðgerðir á 27 sjúklingum (aldur
63,5 ár, bil 35-80, 63% karlar). Frumæxli 19 sjúklinganna voru
í ristli (70%) og 8 í endaþarmi; 13 á Dukes-stigi C (48%), 9 á
stigi B (33%), 4 á stigi D og 1 á stigi A. Lungnameinvörpin
greindust 30 mán. (bil 1,5-74) frá greiningu frumæxlis, 26%
fyrir tilviljun. Fimm sjúklingar höfðu áður gengist undir
brottnám á lifrarmeinvörpum. í 18 tilfellum var um stakan
hnút að ræða, 6 höfðu 2 hnúta en hinir fleiri. Blaðnám (48%)
og fleygskurður (33%) voru algengustu aðgerðimar. Þrír fóru
í aðgerð vegna meinvarpa í báðum lungum. I þremur tilfellum
var gert endurtekið brottnám vegna limgnameinvarpa. Allir
lifðu af aðgerðina og var legutími 8 dagar (bil 5-58). Algengustu
fylgikvillar voru loftleki (19%) og loftbrjóst (26%). Frá
lungnaaðgerð var 1 og 5 ára lifun 92,3% og 30,4%.
Ályktun: Árangur þessara aðgerða er góður og fylgikvillar oftast
minniháttar. Þriðjungur sjúklinga er á lífi 5 árum frá aðgerð,
sem er umtalsvert betri lifun en fyrir sjúklinga sem ekki fara í
aðgerð. Þar sem viðmiðunarhóp vantar er ekki hægt að útiloka
að skekkja í vali á sjúklingum geti haft áhrif á niðurstöður.
E-23 Æðaþelsfrumur gegna lykilhlutverki í myndun
greinóttrar formgerðar í lungum
Ivar Axelsson1, Ari J. Arason1, Olafur Baldursson4-6, Jóhannes Björnsson2'6',
Tómas Guðbjartsson3 6, Þórarinn Guðjónsson1-5, Magnús Karl
Magnússon5-6
'Líffærafræðideild Háskóla íslands, 2Meinafræðideild, 3skurðdeild,
5blóðmeinafræði- og Hungnadeild, Landspítali. Læknadeild Háskóla íslands
Inngangur: Greinótt formgerð lungna myndast frá forgirni
meltingarvegar á fósturskeiði. Aukin þekking á þroskun og
sérhæfingu lungnafruma er mikilvæg til þess að mögulegt sé
að kortleggja upphaf og framþróun krabbameinsmyndunar í
lungum. Mikill skortur er á góðum frumuræktunarkerfum til
rannsókna á þekjuvefsmyndun lungna. Við höfum nýlega lýst
nýrri lungnaþekjufrumulínu, VA-10, sem getur m.a. myndað
sýndarlagskipta (pseudostratified) þekju í loft-vökvarækt
(air-liquid culture) líkt og gerist í efri öndnarvegi. Vitað er
að bandvefsfrumur gegna mikilvægu hlutverki í endanlegri
sérhæfingu þekjuvefsfruma og í þessari rannsókn höfum við
hafið könnun á hugsanlegu hlutverki æðaþelsfruma í þroskun
og sérhæfingu lungnaþekju.
Aðferðir: VA-10 lungnaþekjufrumulínan var ræktuð í þrívíddar-
frumurækt (3-D) með og án æðaþelsfruma. Fylgst var með
ræktunum í smásjá og var formbygging nánar skilgreind með
ónæmislitunum og confocal smásjármyndum. Til samanburðar
var stuðst við sneiðar úr eðlilegum lungnavef sem var nánar
skilgreindur með ónæmislitunum.
Niðurstöður: Þegar VA-10 frumulínan er ræktuð ein og sér
myndar hún kúlulaga kóloníur án nokkurrar greinóttrar
formgerðar. Þegar æðaþelsfrumum var bætt út í ræktina
örvuðu þær hins vegar VA-10 frumurnar til vaxtar og kom fram
greinótt berkju-alveolar lík formgerð eftir 4-6 daga og á 8-15
dögum náði þessi formgerð fullum þroska. Þessar frumur tjáðu
þekjuvefsprótín, svo sem ýmis cytokeratín. Greinótt formgerð
var aðgreind frá grunnhimnunni með samfelldri tjáningu fil
og fi 4 integrína. Frumurnar tjáðu einnig lungnapróteínið pro-
surfactant C og einnig var áberandi tjáning á FGFR2 viðtakanum
á vaxtarbroddum hinna greinóttu strúktúra. Við sjáum einnig
áberandi tjáningu á prótíninu Sprouty-2, sem er þekkt lykilprótín
í stjórnun á greinóttri formgerð ýmissa líffæra.
Ályktanir: VA-10 berkjufrumulínan sýnir hæfileika til sérhæf-
ingar og myndunar á berkju-alveolar líkri formgerð í þrívíðri
rækt. Þessi sérhæfing er háð samrækt með æðaþelsfrumum og
gefur til kynna náið samspil þessara fruma í formgerð lungna.
Þessar niðurstöður gefa til kynna að VA-10 frumulínan hafi
forvera- eða stofnfrumueiginleika og geti nýst til rannsókna á
þroskun og sérhæfingu lungnafruma.
E-24 Sárasogsmeðferð við sýkingar í bringubeinsskurði
eftir opnar hjartaaðgerðir. - Fyrstu tilfellin á íslandi
Steinn Steingrímsson1, Magnús Gottfreðsson1-2, Ingibjörg
Guðmundsdóttir3, Johan Sjögren4, Tómas Guðbjartsson1'5
1Lækna- og 3hjúkrunardeild Háskóla íslandsfsmitsjúkdómadeild og5hjarta- og
lungnaskurðdeild Landspítala, 4hjartaskurðdeild háskólasjúkrahússins í Lundi,
Svíþjóð
stcinns@hi.is
LÆKNAblaðið 2009/95 1 5