Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2009, Qupperneq 23

VÍSINDAÞING SKÍ/SGLÍ
FYLGIRIT 59
samræmi við hið uppbyggða brjóst. Aðgerðartækninni er lýst í
máli og myndum og sýnd dæmi.
Niðurstöður og ályktanir: Með síðbúinni nýsköpun brjósta með
varanlegum sílíkonpúðum og "kviðveggjar flipa" með nýrri
brjóstafellingu eru brjóstabrottnámsörin notuð og ekki þörf á
vefjum/flipum frá baki eða neðri hluta maga. Það er jafnframt
ótvíræður kostur fyrir sjúklinginn að fara í eina brjóstaupp-
byggingaraðgerð í stað tveggja.
V-10 Truflað kveikjumynstur axlargrindarvöðva hjá
einstaklingum með langvarandi verki í hálsi og herðum,
með og án sögu um hnykkáverka
Harpa Helgadóttir1, Eyþór Kristjánsson3, Halldór Jónsson jr1'2
1Háskóli íslcmds, 2Landspítali, 3Bakstofan
halldor@landspitali. is
Inngangur: Einstaklingar með langvarandi verki í hálsi og
herðum sýna breytt mynstur vöðvavirkni í framanverðum
hálsi og í efri hluta sjalvöðva. Reynsla við meðhöndlun þessara
einstaklinga bendir einnig til þess að margir þeirra hafi einnig
truflaða vöðvastarfsemi í kringum herðablaðið og breytta stöðu
herðablaðs. Engar rannsóknir hafa verið gerðar sem staðfesta
þetta. Talið er að truflun á starfsemi axlargrindar valdi álagi á
hálshrygg. Eitt af markmiðum þessarar rannsóknar var því að
kanna starfsemi sjalvöðva og síðusagtennings hjá einstaklingum
með langvarandi verki í hálsi og herðum.
Efniviður: Skoðaðir voru tveir hópar sjúklinga með langvarandi
verki í hálsi og herðum. Annar hópurinn hefur verki eftir bíl-
árekstur og hinn er án áverkasögu. Einkennalaus viðmiðunar-
hópur var rannsakaður til samanburðar.
Aðferðir: Vöðvarafrit samstillt þrívíddargreini var notað til að
meta virkni sjalvöðva og síðusagtennings á meðan handlegg var
lyft upp fyrir höfuð og niður aftur.
Niðurstöður: Marktækur munur var á kveikjumynstri sjalvöðva
og síðusagtennings hjá einstaklingum með og án verkja í hálsi
og herðum; þá var einnig marktækur munur á truflaðri vöðva-
starfsemi milli einstaklinga með og án áverkasögu.
Ályktun: Einstaklingar með hálsverki hafa marktæka truflun
á kveikjumynstri vöðva og vöðvastarfsemi í axlargrind eins og
einstaklingar með axlarvandamál. Truflunin er mismunandi
eftir orsök verkjanna. Mælingar sem þessar gefa betri hugmynd
um orsök verkja og tryggja einstaklingi hnitmiðaðri meðferð.
Avodart dregur samfellt úr einkennum og minnkar hættu á
fylgikvillum vegna góðkynja stækkunar blöðruhálskirtils (BPH)1'2'
Avodart
dútasterið
Breyttar væntingar í meðferð við
aóðkvnia stækkun blöðruhálskirtils
GlaxoSmithKline
Avodart mjúk hylki, 0,5 mg af dútasteríði. Ábendingar: Meðferð við miðlungsmiklum sem og
verulegum einkennum af völdum góðkynja stækkunar á blöðruhálskirtli (benign prostatic hyper-
plasia, BPH). Draga úr áhættu á bráðri þvagteppu (acute urinary retention, AUR) og þörf fyrir
skurðaðgerð hjá sjúklingum með miðlungsmikil sem og veruleg einkenni af völdum góðkynja
stækkunar á blöðruhálskirtli. Skammtar og lyfjagjöf: Avodart má gefa eitt sér eða ásamt alfa-
blokkanum tamsúlósíni (0,4 mg). Ráðlagður skammtur af Avodart er eitt hylki (0,5 mg) til inntöku
einu sinni á dag. Hylkin skal gleypa heil, með eða án fæðu. Þrátt fyrir að árangur geti náðst fljótlega
eftir að meðferð er hafin, getur tekið allt að 6 mánuði að fá svörun við meðferðinni. Ekki er þörf á
aðlögun skammta fyrir aldraða. Frábendingar: konum, börnum eða unglingum, sjúklingum með
ofnæmi fyrir dútasteríði, öðrum 5-alfa-afoxunarmiðlahemlum eða einhverju hjálparefnanna, sjúk-
lingum með alvarlega skerta lifrarstarfsemi. Sérstök varnaöarorð og varúöarreglur við notkun:
Samsettri meðferð skal einungis ávísað að undangengnu vandlegu mati á ávinningi og áhættu
vegna hugsanlega aukinnar hættu á aukaverkunum og eftir að skoðaðir hafa verið aðrir meðfer-
ðarkostir, þar á meðal einlyfjameðferðir Þreifing á blöðruhálskirtli um endaþarm sem og aðrar
rannsóknir m.t.t. krabbameins í blöðruhálskirtli, eiga að fara fram hjá sjúklingum með góðkynja
stækkun á blöðruhálskirtli, áður en meðferð með Avodart er hafin og reglulega eftir að meðferð
hefst. Dútasteríð frásogast um húð og því skulu konur, börn og unglingar forðast snertingu við lek
hylki. Dútasteríð var ekki rannsakað hjá sjúklingum með lifrarsjúkdóm. Gæta skal varúðar þegar dú-
tasteríð er gefið sjúklingum með væga eða miðlungsmikla skerðingu á lifrarstarfsemi. Þéttni PSA
(Prostata specific antigen) í sermi er mikilvægur þáttur í greiningu á krabbameini í blöðruhálskirtli.
Almennt gefur heildarþéttni PSA í sermi, sem er hærri en 4 ng/ml (Hybritech), tilefni til frekari
rannsókna og jafnvel til töku vefjasýnis úr blöðruhálskirtli. Læknum skal vera Ijóst að grunngildi PSA
sem er lægra en 4 ng/ml hjá sjúklingum sem taka Avodart útilokar ekki krabbamein í blöðruhálskirtli.
Avodart veldur lækkun á þéttni PSA í sermi um u.þ.b. 50% eftir 6 mánuði hjá sjúklingum með
góðkynja stækkun á blöðruhálskirtli, jafnvel þegar um krabbamein í blöðruhálskirtli er að ræða.
Enda þótt lækkun á PSA geti verið einstaklingsbundin, má gera ráð fyrir u.þ.b. 50% lækkun, þar sem
slík lækkun átti sér stað óháð því hvert grunngildi PSA var (grunngildi voru á bilinu 1,5 til 10 ng/ml).
Því skal tvöfalda PSA- gildi hjá einstaklingi sem hefur fengið meðferð með Avodart í 6 mánuði eða
lengur, til samanburðar við eðlileg gildi hjá körlum sem ekki eru í meðferð. Þessi aðlögun hefur
hvorki áhrif á næmi (sensitivity) né sértækni (specificity) PSA-greiningaraðferðarinnar og breytir því
ekki gildi aðferðarinnar til greiningar á krabbameini í blöðruhálskirtli. Viðvarandi hækkun á PSA-
gildum meðan á Avodart meðferð stendur ber að íhuga gaumgæfilega, en m.a. gæti verið um skort
á meðferðarheldni að ræða. Heildarþéttni PSA í sermi nær aftur grunngildi innan 6 mánaða eftir að
meðferð er hætt. Milliverkanir: Notkun samhliða CYP3A4- og/eða P-glýkópróteinhemlum: Brot-
thvarf dútasteríðs er aðallega með umbrotum. In vitro rannsóknir sýna að umbrotin eru hvött af
CYP3A4 og CYP3A5. Engar formlegar rannsóknir á milliverkunum hafa verið gerðar með öflugum
CYP3A4-hemlum. Langtímameðferð með lyfjum sem eru öflugir CYP3A4-hemlar samhliða dú-
tasteríðmeðferð, getur aukið þéttni dútasteríðs í sermi. Enn frekari hömlun 5-alfa-afoxunarmiðils
við aukna þéttni dútasteríðs er ólíkleg. Verði aukaverkana hins vegar vart, má láta líða lengri tíma
milli skammta. Meðganga og brjóstagjöf: Lítið magn dútasteríðs hefur greinst í sæði einstaklinga
sem nota Avodart 0,5 mg daglega. Ef mið er tekið af rannsóknum á dýrum er ólíklegt að karlkyns
fóstur verði fyrir skaðlegum áhrifum ef móðirin er útsett fyrir sæði sjúklings, sem meðhöndlaður
er með Avodart (áhættan er mest fyrstu 16 vikur meðgöngunnar). Hins vegar, eins og á við um alla
5-alfa-afoxunarmiðlahemla, er mælt með að sjúklingurinn noti smokk þegar konan er eða gæti verið
þunguð til þess að koma í veg fyrir að hún verði útsett fyrir sæði. Aukaverkanin AVODART SEM EIN-
LYFJAMEÐFERÐ (tíðni á fyrsta ári meðferðar)(tíðni á öðru ári meðferðar): getuleysi (6%)(1,7%),
breytt (minnkuð) kynhvöt (3,7%)(0,6%), truflun á sáðláti (1,8%)(0,5%), einkenni í brjóstum (þ.m.t.
brjóstastækkun og/eða eymsli í brjóstum) (1,3%)(1,3%), ofnæmisviðbrögð, þ.m.t. útbrot, kláði,
ofsakláði, staðbundinn bjúgur og ofsabjúgur (óþekkt).
AVODART ÁSAMT ALFA BLOKKANUM TAMSÚLÓSÍNI (tíðni á fyrsta ári meðferðar)(tíðni á öðru
ári meðferðar); getuleysi (6,5%)(1,1%), breytt (minnkuð) kynhvöt (5,2%)(0,4%), truflun á sáðláti
(8,9%)(0,5%), einkenni í brjóstum (þ.m.t. brjóstastækkun og/eða eymsli í brjóstum) (2,0%)(0,9%),
svimi (1,4%)(0,2%). Afgreiðslutilhögun: lyfseðilsskylt, R, E Pakkningar og verð: 1. mars 2009 90
stk. 14.414 kr. Handhafi markaðsleyfis: GlaxoSmithKline ehf., Þverholti 14105 Reykjavík, 21. maí
2008. Nánari upplýsingar erað finna á vef Lyfjastofnunar, www.serlyfjaskra.is
1. Avodart® Fachinformation, September 2006. 2. Debruyne F et al. Eur Urol 2004;46:488-495.
3. Roehrborn CF etal, Urology 2002;60:434-441.
LÆKNAblaðiö 2009/95 23