Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2009, Blaðsíða 20

VÍSINDAÞING SKÍ/SGLÍ
FYLGIRIT 59
V-01 Gollurshússtrefjun. - Sjúkratilfelli
Jón Þorkell Einarsson1, Ragnar Danielsen2, Ólafur Skúli Indriðason1,
Tómas Guðbjartsson3-4
1Nýrna- og 2hjartndeild, 3hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala, hæknadeild
Háskóla íslands
jonthork@landspitali.is
Inngangur: Trefjagollurshús (constrictive pericarditis) er
sjaldgæft fyrirbæri þar sem gollurshúsið þrengir að hjartanu
og hindrar eðlilega fyllingu þess. Afleiðingin getur orðið hægri
hjartabilun með þróttleysi, mæði og bjúg. Trefjagollurshús má
stundum rekja til sýkinga, geislameðferðar eða asbestmengunar,
en oft er orsökin óþekkt. Greining getur verið snúin og töf orðið
á réttri greiningu. Meðferð felst í því að fjarlægja hluta gollurs-
hússins með skurðaðgerð. Hér er lýst tilfelli af Landspítala.
Tilfelli: 58 ára pípulagningamaður leitaði á bráðamóttöku
Landspítala vegna þreytu og bjúgs á ganglimum, en hann hafði
þyngst um 30 kg á tæpum mánuði. Á 8 ára tímabili var hann
nokkrum sinnum lagður inn vegna svipaðra einkenna og voru
þá m.a. gerðar rannsóknir á nýrum, hjarta og útlimabláæðum
án þess að skýring fengist á einkennum. Sýni úr fleiðru sýndu
örvef en engar asbestbreytingar. Við innlögn var gríðarlegur
bjúgur á neðri hluta líkamans og vó sjúklingurinn 160 kg.
Hann fékk þvagræsilyf í æð. Hjartaómskoðun sýndi skertan
samdrátt á vinstri slegli og grun um aðþrengjandi gollurshús.
Á tölvusneiðmynd og segulómun sást greinilega þykknað
gollurshús (4-5 mm). Hægri og vinstri hjartaþræðing sýndi að
þrýstingskúrfur beggja slegla í lagbili féllu saman (kvaðratrótar-
teikn). Meðalþrýstingur í lungnaslagæð mældist 21 mmHg og
fleygþrýstingur 19 mmHg. Á 4 vikum tókst að ná af honum
bjúgnum og hann útskrifaðist heim á háum skömmtum af
þvagræsilyfjum. Hálfu ári síðar var fremri hluti gollurhússins
fjarlægður með skurðaðgerð. Aðgerðin gekk vel en gollurshúsið
var sums staðar glerhart og kalkað. Vefjaskoðun sýndi ósér-
hæfða bólgu. Gangur eftir aðgerð var góður og samdráttur
hjartans á ómskoðun betri. Rúmu hálfu ári frá aðgerð er hann
við góða heilsu og útlimabjúgur og mæði að mestu leyti horfin á
lágskammta þvagræsilyfjameðferð.
Ályktun: Þetta tilfelli sýnir hversu erfitt getur verið að greina
trefjagollurshús, þrátt fyrir dæmigerð einkenni og sjúkdóms-
teikn. Með skurðaðgerð er hægt að lækna sjúkdóminn.
V-02 Taugaslíðursæxli í skreyjutaug
Halla Viðarsdóttir1, Vigdís Pétursdóttir2', Anna Björk Magnúsdóttir3,
Guðmundur Daníelsson1
'Æðaskurðlækningadeild, 2meinafræðideild og 3háls- nef og eyrnadeild,
Landspítala
hullaui@lsh.is
Inngangur: Taugaslíðursæxli (schwannoma) eru góðkynja
æxli sem eiga uppruna sinn í Schwann frumum sem mynda
mýli. Þetta eru sjaldgæf æxli og einungis 5% allra góðkynja
mjúkvefjaæxla. Tæpur helmingur þeirra eru á höfði og hálsi
og lítill hluti þeirra á skreyjutaug (n. vagus). Flestir sjúklingar
greinast með einkennalausa fyrirferð á hálsi. Meðferð felst
í brottnámi með skurðaðgerð. Hér er lýst slíku tilfelli sem
greindist á Landspítala.
Tilfelli: 52ja ára gamall áður hraustur karlmaður leitaði læknis
vegna 3ja ára sögu um einkennalausa fyrirferð hægra megin
á hálsi. Segulómun sýndi 5x2,9 cm æxli á milli innri og ytri
hálsslagæðar og hóstarbláæðar og þótti útlitið helst benda til
paraganglioma í hálsslagæðarhnökra (carotid body) eða sarklíkis.
Gerð var þræðing á hálsslagæð og reynt að loka æð til æxlisins
með blóðreksmeðferð (embolisation) sem ekki reyndist möguleg
þar sem engar stórar æðagreinar nærðu æxlið. Sjúklingurinn
var tekinn til aðgerðar og kom þá í ljós að æxlið var vaxið út
frá skreyjutaug. Frystiskurðarsýni í aðgerðinni leiddi í Ijós
taugaslíðursæxli og var æxlið numið á brott í heild sinni og
varð einnig að fjarlægja hluta skreyjutaugarinnar. Við nánari
smásjárskoðun voru skurðbrúnir fríar og sáust greinilega Antoni
A og B svæði í æxlinu sem eru dæmigerð fyrir taugaslíðursæxli.
Sjúklingurinn var útskrifaður 4 dögum eftir aðgerð. Hann var
þá greinilega hás auk þess sem tunga vísaði til hægri. Lömunin
í tungu gekk til baka á 3 vikum en ekki raddbandalömun hægra
megin. Því var 3 mánuðum síðar gerð aðgerð þar sem sett var
fylling inn í hægra raddband með ágætum árangri.
Umræða: Taugaslíðursæxli á hálsi eru afar sjaldgæf. Þau eru
erfið í greiningu og mismunagreiningar eru margar. í flestum
tilfellum greinast taugaslíðursæxli í aðgerð líkt og í þessu tilfelli.
Raddbandalömun er algengur fylgikvilli eftir brottnám af æxli
frá skreyjutaug þar sem er sjaldnast hægt að hlífa tauginni sem
æxlið kemur frá í aðgerðinni.
V-03 Öndunarvélalungnabólga á gjörgæsludeildum
Landspítalans. - Tíðni, meðferð og fyrirbyggjandi aðgerðir
Theódór S. Sigurðsson1, Alma D. Möller2
'Svæfinga- og gjörgæsludeild háskólasjúkrahúsins í Lundi, 2svæfinga- og
gjörgæsludeild Landspítala
theodorsku@hotmail.com
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna tíðni
öndunarvélalungnabólgu á gjörgæsludeildum Landspítalans.
Algengi öndunarvélalungnabólgu samkvæmt erlendum rann-
sóknum er á bilinu 20-25% og hvert tilfelli felur í sér verulega
kostnaðaraukningu (áætlað 3-4 milljónir ISK).
Efniviður og aðferðir: Rannsóknartímabilið var 6 mánaða
tímabil, frá 1. mars til 31. ágúst 2007. Allir sjúklingar sem
lögðust inn á gjörgæsludeild og þurftu öndunarvélastuðning
lengur en í 48 tíma urðu sjálfkrafa gjaldgengir í rannsóknina.
Öndunarvélalrmgnabólga var skilgreind sem nýtilkomin
lungnabólga 48 tímum eftir að sjúklingur hefur verið
barkaþræddur og öndunarvélameðferð hafin.
Niðurstöður: Á tímabilinu voru 641 sjúklingur lagðir inn á
gjörgæsludeild Landspítala, 297 sjúklingar þurftu tímabundinn
öndunarvélastuðning og þar af 95 innlagðir sjúklingar lengur
en 48 klukkustundir. Af þessum 95 sjúklingum greindust 9
með öndunarvélalungnabólgu (9,5%). Legutími sjúklinga sem
greindust með öndunarvélalungnabólgu var umtalvert lengri
á meðan dánartíðni virtist ekki aukin. Á tímabilinu greindist
enginn sjúklingur með öndunarvélalungnabólgu af völdum
fjölónæmra baktería.
Ályktanir: Tíðni öndunarvélalungnabólgu á gjörgæsludeildum

20 LÆKNAblaðið 2009/95