Iðnaðarmál - 01.06.1954, Blaðsíða 2

ÞURRAFÚI I SKIPAVIÐI
I febrúar s. 1. kom út fjölrituð skýrsla Iðnaðarmála-
stofnunarinnar um athugun á samkeppnishæfni og starf-
skilyrðum fslenzks tréskipaiðnaðar. Skýrslan var samin
að tilhlutun Fjárhagsráðs og látin í té hlutaðeigandi
aðilum. Við gerð þessarar skýrslu kom fram vandamál,
að vísuekkert nýtt fyrirbrigði, sem varðar tréskipaiðnað
og viðhald skipa, ,hinn svokallaði þurrafúi. I skýrslunni
(13. bls.) er litillega drepið á þurrafúa, orsakir hans
og útbreiðslu og jafnframt tilkynnt, að hafnar væru
aðgerðir af hálfu stofnunarinnar til að leita upplýsinga
um, hvað gert sé f öðrum löndum til varnar þessum
vágesti.
r marz s.l. föjl sfðan Atvinnumálaráðuneytið IMSI f
samráði við Fiski'íélag fslands að rannsaka til hlítar
orsakir skemmdanna, sem komiðhafafram ffiskiskipum,
sem smfðuð voru iíijlanlands á sfðasta áratug.
Sýnishornum Kéfur verið safnað af skemmdum viði
úr skipumog þau sájljjd til útlanda til rannsóknar, er leitt
hefur til skýringar á>j|ðli ogupprunaþurrafúa. Upplýsinga
umvarnir gegn fúaniirn hefur verið leitaðmeðal sérfræð-
inga og rannsóknast^fnana, er vinna að lausn hliðstæðra
vandamála, bæði 'í:; Amerfku og Evrópu. Þegar hafa
fengizt mikilvægar jíCpplýsingar um þau efni, og mun á
næstunni verða birt- skýrsla um þessi vandamál til
leiðbeiningar hlutaðeijgandi aðilum.
Hér skulu aðeintj nefnd nokkur atriði til að kynna
lesendum Iðnaðarmáli f stuttp.-.piúlir; hvað veldur þurrar
fúa og varnir gegií hoúum.
Það eru sveppir, :';;sem:jia’r @rtij:að yerki./Þeir þru
sem vaxa í
irnir smjúga
springur og-
burðarþol þeSs-'ö^ ..........__
sem aðeins ertr-sý.iji-íeg.í.StéSéJ4t..eru ætfð:;_að._jri_e}_M;:e.§?;
minna leyti f ajiÖ^feiéKfíiíWÍ::;^S:á'ð:jáý.klngár3táitf4iííýíi:í::
viðinn er
dafna og sveí Jíi.riaSáíbjSU v iðac tegunájr_$§)::
mismunandi móttæMfejgjaÍ'fýrir smitún’áf'■Sv’épþúm, ó|
verður þvf að velja efnivið skipanna með hliðsjón af þvf,
Hitastigið hefur einnig mikil áhrif á vöxt sveppanna i
viðnum. En rakt og innibyrgt loft og nægileg bleyta í
trénu (ekki minna en 20 g vatn í 100 g af viði) eru frum-
skilyrði þess, að sveppir geti þrifizt ogvaldið skemmdum
á viði, hverrar tegundar, sem hann er, og hversu
hagstætt, sem hitastigið er. Þurrafúi er þvf rangnefni
og mjög villandi nafn á þessu fyrirbrigði, þótt það sé
almennt notað f daglegu tali.
Mjög verður að vanda til innkaupa á efniviði til
skipa, bæði að þvf er snertir tegund og gæði. A skipa-
smfðastöðvum verður að rannsaka viðinn mjög vel, áður
en hann er notaður, svo að gengið sé úr skugga um, að
hann sé óskemmdur. Það er mjög árfðandi að geyma
hann eins lengi og unnt er, fyrst og fremst svo að hann
fái tfma til að þorna nægilega, en einnig svo að sveppa-
gróður, er leynast kynni f trénu, frá þvf að timbrið kom
úr skóginum, fái tækifæri til að gera vart við sig, áður
en smíðað er úr þvf. Flestar skemmdir af vö_ldurn
sveppa eiga þó rót sfna að rekja til sýkingar, er á sér
stað f viðnum, eftir að skipið er smíðað. Verður þvf að
koma f veg fyrir, að þau skilyrði skapist, að sveppagró
taki að-dafna og sveppagróður myndist í viðum skipsins.
En slfli er bezt og einfaldast að gera með þvf að halda
viðnum'j.vel þurrum með góðri loftræsingu alls staðar f
skipinu iþg gera ráðstafanir, er koma f veg fyrir leka og
raka. F.úa.varnarefni er einnig nauðsynlegt að nota,
sérstaicfegá þar, sem hættast er við, að raki myndist
eða fúlt Qg'rakt loft setjist að.
/Majfgar tégundir eru til af fúavarnarefnum, sem eru
misjöfn áð gaéðum, og ber því að kynna sér rækilega
kósfí þeiicra óg galla, þegar þau eru valin, og fylgja
Verður hptkunarreglum, ef þau eiga að koma að fullu
gagnf. 'Fjúávarnarefnum má skipta f tvo flokka eftir þvf,
hvortþáujáF'U leysaiiiég fvatni eða olfum. Hin sfðarnefndu
hafa venjiilega steþka lykt og ganga lftið inn f rakan við,
en þvo?t aftpr á júióti/trauðlega úr honum aftur. Hin
vatnsleysaQÍegu gjiru lyktárlaus og ganga vel inn í viðinn,
þótt haim Sejr.akttír, en ending er lítil, þar sem vatn nær
tíl að léysaiiþau/úpp að nýju.\Öll þessi efnieru meira eða
jtninna jeitriíð.f'og ætti :þyf ekki-.að .notaþau á þeim stöðum
.yá.tÁÍHWiW.öfem koma fbeina snertingu við fiskinn.
Vel ber að fylgjast með þvf, hvort þurrafúi komi
n. á.bátiSi::::^:i:ÚDÖÍfcœfcft:;fiét& fitrax, ef hans verður
Decay of Wood
hýlega af Forest
eru ráðlegg-
um útbreiðslu
fúaeinkennum og
_ __________... _ _ sem óskemmdur
v’irðis'tfög-JnSr^ífggyí’. Fúaviður, sem skorinn er burtu,
skal fjarlægður, og er æskilegt, að honum sé brennt.
3. Bera verður fúavarnarefni vel og vandlega í
skurðarsárin.
4. Viður, sem notaður er til viðgerðar, þarf að
hafa fengið rétta geymslu og þurrkun, og hluta, sem
gerðir hafa verið f stað þeirra, er skornir voru burt,
þarf að verja með fúavarnarefni, áður en þeim er
endanlega komið fyrir á sinn stað.
5. Strax og vart verður fúa, verður að leita uppi
þær orsakir, sem valdar eru að upptökum hans (t. d.
leka, óhentugt byggingarfyrirkomulag o. s.frv.). Jafn-
framtviðgerðum verðurað geranauðsynlegar endurbætur
og ráðstafanir, til þess að sams konar skemmdir eigi
sér ekki stað aftur.
6. Ráðstafanir verður að gera til þess, að viðurinn
f bátnum þorni sem bezt og fljótast’. Slfku má oft koma
við, meðan á viðgerð stendur, með þvf að skafa burtu
málningu, auka loftræsingu með blæstri og með því að
skilja dyr og lúkur eftir opnar. Lagt hefur verið til að
flýta fyrir þurrkun f innilokuðum hólfum með þvfað setja
f þau smápoka með efni í (t.d. silica gel), sem dregur
í sigraka. Vinna ber jafnframtað þvfað bæta loftræsingu
yfirleitt, svo að til frambúðar verði. Aherzla skal lögð
á að útrýma innilokuðum rúmum, en loftræsingu má
venjulega bæta með þvf að nota sérstaka loftloka.
Þurrafúaeinkenni gula trésveppsins (Coniophora cerebella).