Iðnaðarmál - 01.06.1954, Blaðsíða 14

slysa og kostnað þann, sem af þeim leiðir, þarf aðhalda
skýrslu um öll slys og flokka þau síðan eftir orsökum.
Af skýrslum þessum á síðanað verahægt að sjá, hverjar
varnarráðstafanir eru nauðsynlegastar, hvernig slysin
skiptast niður á stundir dagsins, hvaða daga vikunnar og
hvaða mánuð ársins þau verða. Af skýrslum þessum má
síðan sjá, hvort slysin má ef til vill kenna verkstjórninni
eða verkamönnunum sjálfum. Hinn mikla hluta slysanna,
sem talinn er verkamönnunum sjálfum að kenna, má oft
rekjatilvanþekkingar, fffldirfsku, rangrar vinnuaðferðar,
iíugsunarleysis, gleymsku, þreytu o. s.frv. Vinnuveit-
anda verður að kenna um ófullnægjandi öryggisbúnað,
óheppileg húsakynni og slæma aðstöðu við vinnuna.
Við hindaglegu störf, má segja, að staða verkstjóra
séörðug. Hann er umboðsmaður vinnuveitanda, oghonum
ber að vaka yfir þvf, að árangur vinnunnar verði sem
beztur. Ekki er nálægt þvi jafnauðvelt að fullnægja þessu
og sýnast kann í fljótu bragði. Annars vegar er krafan
um aukin afköst og hins vegar vöntun á vinnuafli. Ef til
vill bætist það svo við, að verkstjóri er ofhlaðinn störfum.
Verkstjóri þarf helzt að vera svo fær, að hanngeti unnið
og þekki til hlítar það verk, sem hann lætur vinna. Ef
hann hefur ekki næga þekkingu á verkinu, hlýtur það að
auka slysahættuna.
Manni verður á að spyrja: Getur verkstjóri bætt þvf
á önnur skyldustörf sfn að vaka yfir öryggi á vinnustað?
Hinar sfauknukröfur vorra dagaum meiri hraðaog meiri
afköst hljóta að hafa áhrif á störf verkstjóra. Verkstjóri
getur þvf ekki vakað yfir öllu og verður þvf að nokkru að
treysta vinnuflokkum sfnum. Eitt af þvf, sem hann má
þó ekki trúaöðrumfyrir, er að vaka yfir örygginu. Þessi
liður starfs hanskann ef tilvillað kosta hannaukna fyrir-
höfn, en hana verður hann að leggja á sig.
Augljóst er, að góð samvinna verður að vera með
verkstjórum og verkamönnum f öryggismálum og þá
sérstaklega samvinna verkstjóra og öryggisvarðar.
Verkstjóri er skyldur að gæta þess, að öllum öryggis-
reglum sé fylgt. Geri hann það ekki, getur svo farið,
verði slys á vinnustað, að beinlfnis megi rekja orsök
þess til vanrækslu hans. Oft er það, að aðvaranir
verkstjóra nægja ekki, og verður hann þá að grfpa til
áhrifaríkari aðgerða, t. d. kæra hinn seka fyrir yfirboðara
sfnum. Getur þá svo farið, að hinum seka sé hegnt með
uppsögn, og er það réttmæt hegning. Verkamönnum
verður að vera það ljóst, að með þessu gerir verkstjóri
einungis skyldu sfna, bæði til þess að firra sig ábyrgð
og ef til vill beinlínis til þess að forða verkamanninum
sjálfum frá voða. Athuga ber, að öryggisráðstafanir
eru fyrst og fremst gerðar í þágu verkamanna.
Engum getur dulizt, að meira þarf til að útrýma
slysum en ötula vinnu fárra einstaklinga. Hrinda þarf
af stað allsherjar hreyfingu, þar sem hver einstakur
verkamaður er virkur þátttakandi. Verði þessu ekki til
vegar komið, er tæplega góðs árangurs að vænta.
f lögumum öryggisráðstafanir á vinnustöðum er svo
fyrir mælt, að á vinnustöðum, þar sem 5 verkamenn
eða fleiri vinna, sé þeim heimilt að velja sér trúnaðar-
mann, sem hefur það hlutverk að vaka yfir öryggi á
vinnustað. Þetta hefur verið gert á allmörgum vinnu-
stöðum, en fjarri fer, að það sé almennt. Lfka hefur
viljað brenna við, að til þessara trúnaðarstarfa hafi
verið valdir hinir sömu menn, sem gæta eiga félags -
legra hagsmuna verkamanna á vinnustöðum, og tel ég
það mikinn misskilning. Það er sfður en svo, að þeir
menn, sem bezt eru til þess fallnir að gæta félagslegra
hagsmuna félaga sinna, séu bezt til þess fallnir að
vaka yfir öryggi þeirra. Trúnaðarmenn þessa hef ég
hér að framan kallað öryggisverði, því að það tel ég
réttara nafn og skýra betur hlutverk þeirra. Öryggis-
vörður á t. d. að þekkja til hlítar gildandi lög og reglur
um öryggi á vinnustöðum. Hann þarf einnig að þekkja
þær hættur, sem vinnunni geta verið samfara, oghafa
opin augu fyrir þeim. Til öryggisvarða á þvf einungis
að velja menn, sem eru liprir f umgengni, varkárir f
starfi, en jafnframt einbeittir f framkomu.
Oft getur komið fyrir, að öryggisvörður verði fyrir
gagnrýni og aðkasti frá félögum sfnum, ekki vegna þess,
að þeim finnist hann of athafnalftill, heldur af hinu, að
þeim finnst hann of afskiptasamur. Það ríður þvf á að
velja til starfans menn, semhafa festutil að halda skoðun
sinni til streitu.
Mönnum hefur lengi verið það ljóst, að litir á
vinnustað hafa allmikil áhrif á sálarlíf og vellfðan
verkamanna. Rauðu litirnir í litrófinu hlýja og hafa
örvandi áhrif. Grænir og bláir litir svala og róa. I
verksmiðjum, þar sem hiti verður að vera hlutfallslega
mikill vinnunnar vegna, er heppilegt að nota kalda liti.
Gagnstætt þessu er heppilegt að nota heita liti á köldum
vinnustað. A veggi og fleti, sem mæta auganu, þegar
litið er upp frá vinnunni, ætti að nota róandi, græna liti.
Liti ætti einnig ávallt að velja þannig, að efni það, sem
unnið er, skeri sig vel úr umhverfinu.
r þessu sambandi má greinamilli fjögurra aðalflokka
lita, sem kalla mætti vélaliti, salaliti, sjón-
sviðsliti og merkiliti.
Eins og nafnið bendir til, eru vélalitir til að
mála með vinnuvélar. Litir þessir eiga að vera ljósir
og lffgandi án þess þó að vera æpandi. Þeir eiga að fálla
vel við salalitina (veggja-og loftliti), svo að þeir
skilji sig þægilega frá og skapi samstillta heild ásamt
salalitunum. Þess ber að gæta, að andstæðir litir séu
sem næst með sama ljósstyrkleika, svo að augað þurfi
ekki nema sem allra minnst að breyta ljósopinu, þegar
sjóninni er beint frá vél til veggjar eða öfugt. A þennan
hátt verður komið í veg fyrir óþarfa augnþreytu, sem
dregur úr afköstum og veldur vanlfðan.
Sjónsviðslitir eru ætlaðir til þess aðmála með
hina virku hluta vélarinnar f nánd við smfðið eða bak við
það. Þeim er ætlað að mynda áberandi umgjörð um
smíðið, svo að það komi betur fram og auðveldara sé
að sjá, hvað verkinu líður.
Merkilitir eru notaðir á staði, sem sérstaklega
þarf að auðkenna, t. d. hættulega vélahluta, gangbrautir
á gólfinu, staði, þar sem slökkvitæki eru geymd eða
sáraumbúðir og þ. h. Ekki hefur enn verið gengið til
fullnustu frá alþjóðakerfi f þessum efnum, en unnið er
að þvf, og þess má vænta, að það komi, áður en langt
umlfður. I nýtízkuverksmiðjueruvélarnar f heildhafðar
með ljósum litum, en þeir hlutar, sem næstir eru
smfðinu, ljósgulir, og hverfihlutar vélanna eru rauð-
gulir. Loft eru hvft, en veggir og stoðir upp f tveggja
metra hæð f mjúkum, grængráum lit. Gólf geta verið
ljós, gulbrún eða grá. Slökkvitæki málast rauð, en
sáraumbúðageymslur grænar, hvort tveggjameðsterkum
litum. Staðir, sem hætta getur stafað af, svo sem lágt
liggjandi bitar, brúnir á mishæðum gólfa, op í gólfum
o.þ. h. skal mála með sterkum, gulum lit með svörtum
röndum. Öryggistæki rafbúnaðar skal mála með bláum
lit. Reynslan hefur sýnt, svo að ekki verður um villzt,
að rétt litaval á vinnustað stuðlar að auknum afköstum
og meiri nákvæmni f verki. Það dregur úr fjarvistum
verkamanna og vekur áhuga þeirra á gæzlu véla og
smfðis og sfðast, en ekki sfzt, slysum fækkar.
Slysaskýrslur bera það greinilega með sér, að
settum öryggisreglum er ekki fylgt. Þetta getur stafað
af ófullnægjandi eftirliti af verkstjórnarinnar hálfu,
agaleysi á vinnustað eða þvf, að öryggisþjónustan er
alls ekki virt sem skyldi, heldur aðeins skoðuð sem
falleg hugsjón á borð við t. d. bindindishreyfinguna,
dýraverndun eða þ. h.
Öllum fyrirmælum um öryggisráð-
stafanir við vinnu ber að taka sem beinni
s kipun. Þau eru ekki til umræðu, og ber þvf að fram-
fylgja þeim einsog hverri annarri skipun umframkvæmd
verks. Öryggisfyrirmæliheyra þvf til góðri starfsaðferð
og vinnuaga.
ENAÐARMAL
11