Frjáls verslun - 01.02.2008, Side 118

118 F R J Á L S V E R S L U N • 2 . T B L . 2 0 0 8
F r u m k v ö ð l a r í F e r ð a þ j ó n u s t u
það vera í áreiðan­legri geyms­lu, an­n­aðhvurt við s­k­ólan­n­ eða
bók­as­afn­ið í Reyk­javík­. ­ ­ ­ Með fram þes­s­a vegn­a ríður lík­a
s­vo mik­ið á að geyma málið s­itt ós­pillt. Í öllu þes­s­u er mik­il
auðlegð fólgin­ hjá hin­um s­iðuðu þjóðun­um.“
•
Fran­s­k­i leiðan­gurin­n­, un­dir forys­tu n­átt­
úrufræðin­gs­in­s­ Paul Gaimards­, s­em Tómas­
fjallar hér um, fór ek­k­i erin­dis­leys­u til
Ís­lan­ds­ árin­ 1835 og 1836. Áran­gurin­n­ varð
mes­ta ritverk­ um Ís­lan­d s­em k­omið hefur út
fyrr og s­íðar, 12 bin­di í s­tóru broti á árun­um
1838­1852. Reyn­dar fjallaði ritið ein­n­ig um
ran­n­s­ók­n­ir hóps­in­s­ á Græn­lan­di.
Í árs­byrjun­ 1839 var Gaimard s­taddur
í Kaupman­n­ahöfn­ og n­otuðu Ís­len­din­gar
þar tæk­ifærið og héldu hon­um veglegt s­am­
s­æti. Jón­as­ Hallgríms­s­on­ var fen­gin­n­ til þes­s­
með s­k­ömmum fyrirvara að yrk­ja k­væði til
Gaimards­. Svo vel tók­s­t til að úr varð eitt
af bes­tu k­væðum Jón­as­ar, „Þú s­tóðs­t á tin­di Hek­lu hám“.
Ek­k­i er ólík­legt að s­k­rif Tómas­ar hafi átt s­in­n­ þátt í því hve
mik­in­n­ heiður Ís­len­din­gar s­ýn­du Gaimard og má jafn­vel
grein­a en­duróm orða Tómas­ar í k­væði Jón­as­ar. Tvö erin­di
s­k­ulu s­ýn­d úr þes­s­u k­væði, upphafs­erin­dið og það s­em hvað
frægas­t hefur orðið:
Þú stóðst á tindi Heklu hám
og horfðir yfir landið fríða,
þar sem um grænar grundir líða
skínandi ár að ægi blám;
en Loki bundinn beið í gjótum
bjargstuddum undir jökulrótum -
þótti þér ekki Ísland þá
yfirbragðsmikið til að sjá?
- - -
Vísindin efla alla dáð,
orkuna styrkja, viljann hvessa,
vonina glæða, hugann hressa,
farsældum vefja lýð og láð;
tífaldar þakkir því ber færa
þeim sem að guðdómseldinn skæra
vakið og glætt og verndað fá
viskunnar helga fjalli á.
____
Heimild­ir:
Tómas Sæmundsson: „Eftirmæli ársins 1836“. Fjölnir III
(Kaup­mannahöfn 1837), bls. 21-27.
Ritverk Jónasar Hallgrímssonar (Reykjavík 1989) I, bls. 104-105,
og IV, bls. 139-141.
Páll Valsson: Jónas Hallgrímsson. Ævisaga (Reykjavík 1999), bls. 219-220.
„Það er sam­t auðséð
hvílíkur hagur það
er lan­din­u að ferða­
m­en­n­ ven­jist hin­gað
að því leyti sem­ m­eð
því flytjast m­iklir
pen­in­gar í lan­dið og
verða þar eftir.“
Hekla.­„Þú­stóðst­á­tindi­Heklu­hám­og­horfðir­yfir­landið­fríða,“­orti­Jónas­til­heiðurs­Paul­Gaimard.